Lezen, rekenen en taal na 20 jaar op de schop: 'We moeten het tij keren'
Het onderwijs op de basisscholen gaat de komende jaren flink veranderen. Na jarenlang onderzoek presenteert het kabinet vandaag nieuwe onderwijsdoelen voor lezen, schrijven en rekenen voor de basisschool. Kinderen krijgen andere lesstof en leraren gaan anders lesgeven. Dat is nodig om de kwaliteit van het onderwijs te verhogen.
Voor de bijna 1,5 miljoen basisschoolleerlingen presenteert het kabinet vandaag de zogenoemde 'conceptkerndoelen' (in totaal zijn het er 34) voor de vakken Nederlands, rekenen en wiskunde. "We hebben de afgelopen tijd gezien dat het niveau van schrijven, lezen en rekenen omlaag is gegaan. Dat tij kunnen we keren", zegt staatssecretaris Mariëlle Paul.
In die doelen staat bijvoorbeeld dat kinderen moeten kunnen spellen, goed moeten kunnen lezen, creatief moeten zijn met taal, gelezen teksten moeten begrijpen, zonder moeite moeten kunnen optellen en aftrekken en met breuken moeten kunnen rekenen.
Wat verandert er?
Deze kerndoelen zijn nu bij de tijd gebracht. Overigens niet alleen voor de basisschool, maar ook voor de onderbouw van de middelbare school. Jaren hebben experts en leraren erover gediscussieerd en scholen ermee geoefend. De actualisatie is volgens hen hard nodig want het huidige onderwijsprogramma is twintig jaar oud en ook nog eens veel te vaag en vrijblijvend.
Er gaat veel veranderen aan de invulling van de lesstof. De doelen zijn stukken concreter, benadrukt het kabinet. Wat een kind wél moet leren, en wat niet. En: bij elke kerndoel staan suggesties hoe het doel gehaald kan worden. En daarbij is aan de digitale tijd gedacht.
Oud versus nieuw
Neem het rekenen met breuken, een belangrijk leerdoel. Houdt de ene school het bijvoorbeeld bij het optellen van 1/3 plus 1/3, een andere school kiest voor veel complexere sommen. In de nieuwe doelen staat er precies hoe complex de sommen ten minste moeten zijn.
Of: het leerdoel taal. Het huidige leerdoel is 'ga creatief met taal om'. Veel te vaag en daarom is onderdeel van een nieuw leerdoel: 'Schrijf een kort verhaal.' Dat leidt ook tot nieuwe inzichten en lesmethodes, die passen in het digitale tijdperk. Denk bijvoorbeeld aan maken van opgaven aan de hand van een kinderpodcast.
"We geven leraren met de doelen heel duidelijk die focus", benadrukt Paul. Verder worden rekenen en taal vakoverstijgend: in ieder vak komen taal en rekenopdrachten terug. "Bij een geschiedenisles geeft de leerling dus ook een spreukbeurt over het onderwerp."
Vakoverstijgend
Hoe dat in de praktijk uitpakt? Bij basisschool de Sterappel in Lienden weten ze dat als geen ander. Deze school is - met 200 andere scholen- al een tijd aan de slag met de vernieuwde kerndoelen. "We zijn op een heel andere manier gaan lesgeven", concludeert schoolleider Linda Beaupain.
"Vroegen gaven we 45 minuten het vak geschiedenis of 45 minuten aardrijkskunde. We werken nu vakoverstijgend en veel meer in thema's. Er is daardoor veel meer samenhang met de vakken. Zo hebben we nu het thema 'Samenleving' voor het vak wereldoriëntatie. Daarin leren leerlingen over allerlei soorten samenlevingen, maar ook moeten ze een presentatie geven over dit thema. Of een staafdiagram maken."
Meer focus en richting
Communiceren, debatteren en presenteren is ook veel belangrijker geworden in de nieuwe onderwijsdoelen. "De nieuwe doelen geven veel meer focus en richting. Doelen zijn ook veel duidelijker en afgebakend waardoor leraren veel beter weten hoe ze de les moeten inrichten om een doel te halen. Lezen verbeteren we nu meer met boekenkringen. En we schrijven een opstel nadat we een museum hebben bezocht. Allemaal adviezen die in de nieuwe doelen staan."
Of de schoolprestaties omhoog gaan? "We zien dat kinderen veel meer spelenderwijs leren en daar geloven we in." Wel zijn docenten druk om meer eigen lesmateriaal te ontwikkelen.
Ook het kabinet erkent: als je nieuwe lesdoelen ontwikkelt, dan moet het lesmateriaal daar ook aan worden aangepast.
In een wet
Volgende week debatteert de Tweede Kamer over het nieuwe curriculum. De nieuwe kerndoelen belanden dan uiteindelijk in een wet. Scholen bepalen zelf hoeveel tijd er aan kerndoelen wordt besteed, maar de doelen dwingen wel af dat er voldoende tijd aan wordt besteed. Anders kunnen ze niet behaald worden.
Staatssecretaris Mariëlle Paul roept scholen op om aan de slag te gaan: "Het zijn overigens nog conceptdoelen want pas als ze in de wet staan zijn het definitieve kerndoelen. Maar scholen kunnen er nu al mee aan de slag gaan want deze doelen zijn veel scherper, concreter en van deze tijd. Ze geven handvatten voor leraren en focus aan leerlingen."