Al een jaar tekort aan pufjes voor astmapatiënten: 'Bel maar 112'

Vol van de stress stond Jessica van Rooijen vanmiddag aan de balie van de ziekenhuisapotheek in Venlo. Haar zoon Damian (12) heeft bovenop zijn astma nu een longontsteking en heeft vaker pufjes nodig. Maar de laatste puffer was al in gebruik en de apotheek in de buurt wilde alleen nog salbutamol meegeven aan ouders van baby's, kreeg ze te horen.

"Wat moet ik doen, heb ik toen gevraagd. 'Bel maar 112 als het nodig is', kreeg ik als antwoord. Ik heb daarna de kinderarts gebeld en die heeft gelukkig een spoedrecept uitgeschreven." 

Pufjes tellen

Sinds afgelopen voorjaar heeft Jessica problemen om aan medicijnen te komen voor Damian. Of er is een wachttijd bij de apotheek, of ze krijgt maar één puffer mee. Het is haar grote angst dat ze weer zonder komen te zitten, want ze wil niet nog een keer meemaken dat Damian zo benauwd is dat hij naar het ziekenhuis moet.

Gelukkig gaf de ziekenhuisapotheek Jessica vanmiddag één nieuwe puffer mee, al had ze op meer gehoopt. "Het klinkt heel raar, maar ik tel het aantal pufjes dat we hebben. Samen met de pufjes die nog in zijn huidige puffer zitten, zou hij genoeg moeten hebben voor tot en met het weekend."

Het inhalatiemiddel salbutamol is een van de 1563 soorten medicijnen die in 2024 (tijdelijk) niet te krijgen waren in de apotheek. Dat cijfer maakte de apothekersorganisatie KNMP vandaag bekend. Er zijn al jaren tekorten aan medicijnen in Nederland en 'we merken aan niets dat het minder erg wordt', zegt de voorzitter van de KNMP daarover. 

De apothekers noemen de leveringsproblemen van salbutamol als voorbeeld van een medicijntekort met grote impact, waar 555.000 gebruikers last van hebben. "Vooral voor kleine kinderen, ouderen en volwassenen met weinig inhalatiekracht is er geen geschikt alternatief."

Apothekers hebben afgelopen november wel toestemming gekregen om dit middel (en andere schaarse medicijnen) uit het buitenland te halen. Dat heeft vermoedelijk voor verbetering gezorgd.

'Toch wel mogelijkheden'

"Door die nieuwe afspraken kunnen er, mochten er tekorten zijn, versneld medicijnen in het buitenland gehaald worden", legt kinderarts Lissy de Ridder uit. Zij is voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde. 

"We weten dat daarmee niet alle individuele gevallen zijn geholpen, maar dat zou betekenen dat als een apotheker nu geen salbutamol heeft, die dat binnenkort wel kan bestellen. De meeste apothekers hebben toch wel mogelijkheden, dus wij hebben over de beschikbaarheid op dit moment geen noodsignaal afgeven."

Toch blijft het Longfonds meldingen binnenkrijgen van mensen met een longziekte die hun vertrouwde medicijnen, zoals salbutamol, niet meekrijgen aan de balie van de apotheek. Ook alternatieve inhalatiemedicatie is niet altijd beschikbaar of niet geschikt voor iedere patiënt, meldt een woordvoerder. Of ze geven extra gezondheidsklachten zoals meer vermoeidheid en hoesten.

De situatie zorgt voor onzekerheid, vertelt ook Maikel Govers. We spraken hem vorig jaar april toen zijn dochter Jesslynn (6), die afhankelijk is van 'pufjes', in korte tijd vier keer in het ziekenhuis was opgenomen:

Het gaat goed met Jesslynn, vertelt haar vader aan de telefoon, en er liggen thuis zo'n drie puffers in de voorraadkast. "Wij hebben vorig jaar via Facebook een oproep gedaan, daar reageerden mensen op die in Spanje woonden en ze daar voor ons konden bestellen. We zijn ook een keer met een recept naar een Belgische apotheek gegaan en wat meegekregen." 

Als de voorraad straks weer op is, is Maikel van plan weer in het buitenland op zoek te gaan. "Ik reken er niet op dat het bij de apotheek te krijgen is. Er zijn heel veel mensen die het nodig hebben." 

Voor Maikel is het een onbegrijpelijke situatie: "We betalen een hoop en krijgen er weinig voor terug. Mensen die het echt nodig hebben, lijden eronder."  

Waardoor komt het medicijntekort?

Een tekort kan op verschillende manieren ontstaan, bijvoorbeeld door:

• Vertraging van de productie, planning- of distributieproblemen 
• Stijging van de vraag naar een medicijn, vaak veroorzaakt door een leveringsprobleem van een vergelijkbaar medicijn
• Niet genoeg grondstoffen voor de productie van het medicijn
• Problemen met de kwaliteit, het medicijn voldoet niet aan de eisen 

Daarnaast hebben zorgverzekeraars een preferentiebeleid, wat betekent dat ze van alle soortgelijke medicijnen op de markt één middel aanwijzen dat vergoed wordt. Dat is vaak het goedkoopste medicijn, maar zodra er tekorten ontstaan kunnen patiënten niet snel uitwijken naar een alternatief.