Vóór en na: ongekende verwoesting Gaza zichtbaar op satellietbeelden
Na moeizame onderhandelingen bereikten Israël en Hamas een wapenstilstand. Voor de meeste Gazanen levert de gevechtspauze een dubbel gevoel op. Enerzijds zweven de drones en bommen niet meer boven hun hoofd, anderzijds is de verwoesting van ongekende schaal. Hoe ziet Gaza eruit na 470 dagen oorlog? "Het is een parkeerterrein geworden", zegt defensie-expert Patrick Bolder.
Al voor de oorlog op 7 oktober 2023 begon, werd Gaza al een openluchtgevangenis genoemd. Hoewel Israël zich sinds 2005 fysiek uit Gaza terugtrok, behield het de controle over de grenzen van Gaza, het luchtruim, en de wateren rondom het gebied. Israël bepaalt ook wie en wat Gaza binnenkomt of verlaat.
Tegelijkertijd stond het gebied tot de oorlog wel vol huizen, restaurants en andere bedrijvigheid. Tegenwoordig is daar bijna niets meer van over.
Gebouwen, woningen en wegen kapot
Volgens de meest recente cijfers van de Verenigde Naties zijn 69 procent van alle gebouwen in het gebied volledig of grotendeels verwoest. Bijna alle Palestijnen die terug willen keren naar hun huizen, zullen er slechts een hoopje stenen treffen, aangezien 92 procent van de woningen niet of nauwelijks meer overeind staan. Als ze die al kunnen bereiken, want meer dan de helft van de wegen is verwoest.
Hier zie je satellietbeelden van de Al Karameh-buurt in het noorden van Gaza, voor en na de oorlog. De middelste lijn kun je verschuiven om het verschil te zien.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Volgens de lokale autoriteiten heeft de oorlog de levens van meer dan 45.000 Palestijnen gekost. Maar dit zijn enkel de lichamen die naar een overheidsinstelling zijn gebracht voor de tellingen. De London School of Hygiene & Tropical Medicine kwam uit op een hoger aantal: 70.000 doden. Daarvan liggen er nog 10.000 onder het puin. En tel je de indirecte doden door bijvoorbeeld ziekte en uithongering mee, dan zijn er volgens het medisch tijdschrift The Lancet al bijna 200.000 doden gevallen.
Peter Malcontent, expert in het Israëlisch-Palestijnse conflict, is stellig: "Dit zijn apocalyptische taferelen. De cijfers liegen er niet om. Er is bijna niks meer over van Gaza. Je kunt niet meer naar de winkel om boodschappen te doen, er zijn geen onderwijsinstellingen meer en bijna al het werk is stilgevallen." Voor de oorlog was de helft van de Gazaanse bevolking werkloos; inmiddels heeft bijna niemand meer een baan.
Van de 45 ziekenhuizen in Gaza functioneren er slechts vier nog volledig. Bijna de helft van de 737 scholen zijn verwoest of beschadigd en honderden moskeeën en drie kerken staan niet of nauwelijks overeind.
Volgens Sigrid Kaag, coördinator Humanitaire Hulp en Wederopbouw in Gaza namens de Verenigde Naties, is er 100 miljard euro nodig voor de wederopbouw van het gebied. "Mensen zijn natuurlijk blij dat de oorlog voorlopig gestopt is. Maar als het herstel zoveel kost, is er echt niks meer van over. Want Gaza is relatief klein", zegt Malcontent.
Want niet alleen de gebouwen zijn getroffen. Ook onder meer landbouwgrond, waterleidingen en rioolsystemen zijn geraakt. Defensie-expert Patrick Bolder van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS) noemt het de 'hel op aarde'. Zo liggen er skeletten op of langs de straat, kaalgevreten door honden. Graven van overleden Palestijnen zijn vaak verwaarloosd.
'Terug de middeleeuwen in'
"Voor de oorlog was bijna alles in handen van Hamas. Ze hebben namelijk niet alleen een militaire tak, maar ze verzorgden ook het onderwijs, het zorgsysteem, sociale projecten en bijvoorbeeld de burgerwacht. Dat is allemaal stil komen te vallen, waardoor overal afval, rioolwater en ziektes zijn. De openbare orde is volledig verdwenen. Ze zijn terug de middeleeuwen ingegaan", zegt Bolder.
Hier zie je satellietbeelden van Beit Hannoun, noord-Gaza.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Wie Gaza weer gaat opbouwen, is nog onduidelijk. "Israël zal niet willen meebetalen" aldus de defensie-expert. De omringende Arabische landen dan? "Die willen vast meebetalen", zegt Peter Malcontent. "Maar dan willen ze er iets voor terugzien. Waarschijnlijk een onafhankelijke Palestijnse staat, en dat gaat Israël niet accepteren."
Herstel kan tientallen jaren duren
Ongeacht wie Gaza uiteindelijk gaat opbouwen, het herstel zal mogelijk nog tientallen jaren duren. "Niks is bruikbaar, dus ze moeten helemaal opnieuw beginnen. En Israël zal ook niet zomaar alles naar binnen laten, omdat ze willen controleren of er bijvoorbeeld wapens worden gesmokkeld."
Een lichtpuntje is dat de humanitaire hulp de komende periode kan worden opgeschroefd. "De situatie om hulp te verlenen, is beter dan eergisteren. Maar de komende jaren zullen veel Gazanen moeten overleven, in plaats van echt leven."