Hoe gaat coronajaar 2020 de boeken in? 'Dat ligt aan de afloop'
Wat een jaar hebben we beleefd. Er is zoveel gebeurd, en zoveel veranderd. Hoe kijken we hier over tien of twintig jaar op terug? Wat staat straks in de geschiedenisboeken over het jaar 2020?
Als er iemand is die dit kan weten, is het Han van Bree. Hij schrijft ieder jaar 'Het aanzien van...', een jaarlijks verschijnend boek waarin wordt teruggeblikt op de afgelopen 12 maanden. Hij legt op dit moment de laatste hand aan Het aanzien van 2020.
In het rijtje met 9/11
En dat wordt een bijzonder boek. "Het jaar 2020 is een historisch jaar, het staat wat mij betreft in het rijtje van de val van de Berlijnse Muur in 1989 en de aanslagen op de Twin Towers in 2001", zegt hij.
Hoe we over tien of twintig jaar terugkijken op 2020, ligt volgens Van Bree aan de afloop. "Als we straks een vaccin hebben en alles weer bij het oude is, zal het in de geschiedenisboeken anders beschreven worden dan wanneer we nog jaren met corona te kampen hebben. Wat dat betreft worden de komende maanden cruciaal."
En zullen we ons deze periode dan herinneren als zwaar en donker? "Ook dat hangt af van de afloop", zegt Van Bree. "Je kunt het zien als het beklimmen van een berg. Als je ermee bezig bent, is het zwaar en denk je: waar ben ik aan begonnen? Maar als je eenmaal aan de top bent, vergeet je al snel hoe erg het was. Dat zal met deze coronacrisis ook zo zijn."
'Historisch jaar'
Ook volgens Marianne de Soeten, geschiedenisdocent van het jaar, gaat 2020 als een historisch jaar de boeken in. "Geschiedenis wordt pas achteraf geschreven. Maar corona raakt zoveel mensen, en het is mondiaal. Wij gaan ons 2020 herinneren als het jaar dat corona onze levens op de kop zette."
Hamstergebaar
De Soeten noemt een aantal zaken die symbool zullen staan voor het jaar 2020. "Die eerste persconferentie, waarin geen handen meer geschud mochten worden. Dat was echt een sleutelmoment. En de daaropvolgende persconferenties waarin werd bekendgemaakt dat de scholen zouden sluiten, de horeca dichtging, en veel later de tweede lockdown."
Als sleutelfiguren noemt ze Mark Rutte en Hugo de Jonge, maar ook Diederik Gommers. "En natuurlijk de zorgmedewerkers voor wie geklapt werd. En Irma Sluis, met het hamstergebaar."
Veel mensen zullen zich dit jaar herinneren als zwaar, zegt De Soeten. "Mensen die werken in de zorg, leraren, maar ook leerlingen en ouders die met online lessen te maken kregen. Maar ook de vele families die deze kerst een lege plek aan tafel hebben, omdat ze een dierbare verloren aan corona."
Mondkapjes als symbool
Ook tijdens haar geschiedenislessen staat De Soeten nu al stil bij het jaar 2020. "Ik heb mijn leerlingen gevraagd wat zij het symbool vinden van dit jaar. Het antwoord was unaniem: het mondkapje. Maar ook een vaccinatiespuit werd genoemd, als symbool voor hoop en de toekomst."
Spaanse griep
Volgens De Soeten kent deze coronacrisis wel gelijkenissen met gebeurtenissen in de geschiedenis. "Sommige mensen grijpen zelfs terug naar de Tweede Wereldoorlog, anderen vinden dat overdreven. Veel mensen hebben het gevoel dat ze dit jaar constant in een bepaalde stand van alertheid hebben gestaan."
Ook doet de coronacrisis denken aan een andere pandemie, vertelt ze. "Ik zie veel raakvlakken met de Spaanse griep in 1918 en 1919. Daarbij kwamen miljoenen mensen om het leven. Ook dat begon klein, maar werd een wereldwijd probleem. Ook toen moesten mensen mondkapjes dragen en waren daar protesten tegen. Ook toen waren er complottheorieën. Dat is dus iets van alle tijden."
De Spaanse griep doofde na ongeveer een jaar uit. "We weten natuurlijk niet hoe het verder zal gaan met het coronavirus. Maar wat je na de Spaanse griep zag, is dat mensen behoefte hadden aan orde, harmonie en stabiliteit. En hoop voor de toekomst. Mensen waren blij met de kleinere dingen in het leven. Je zag dat juist dat De Stijl opkwam, het gebruik van simpele kleuren en materialen was populair. In het algemeen leefde het gevoel: we hebben een moeilijke tijd achter de rug, laten we het nu niet te ingewikkeld maken."
Wandelen
De Soeten vraagt zich soms ook af hoe ze zelf zal terugkijken op deze tijd. "Als ik het mijn kleinkinderen over tien of twintig jaar zou vertellen, zou ik uitleggen dat dit het jaar was dat de scholen dichtgingen, dat er lege schappen waren in de supermarkten, en dat je heel erg in je eigen bubbel leefde. Maar ik zou ook vertellen over dat ik, en met mij vele anderen, massaal aan het wandelen sloegen. Voor mij zijn misschien niet mondkapjes, maar mijn wandelschoenen symbool voor 2020."