Slachtoffers in actie tegen 'exposen': 'Ik heb zoveel gezeik gehad'
Een topless foto van de 24-jarige Meysa dook op in een chatgroep en haar modellenfoto's werden naar haar familie gestuurd. Meysa houdt van haar Marokkaanse achtergrond, maar ze worstelt soms ook met de cultuur van het zogenoemde exposen. Een vooral online verschijnsel, dat voor de slachtoffers ook offline verstrekkende gevolgen kan hebben.
Exposen is een vorm van vermeend verklikken of zogenaamd ontmaskeren. Het gebeurt vooral online en vooral door mannen. "Die vinden dan dat iemand geen goede vrouw is", legt Meysa uit. "Als je naar een willekeurig Tiktok-account gaat van een Marokkaans meisje, en ze doet bijvoorbeeld een dansje, dan moet je de comments eens lezen. Je schrikt je kapot."
Gescheld, bedreiging, chantage
Het blijft vaak niet alleen bij commentaar onder online berichten, foto's of video's. In groepen op bijvoorbeeld Facebook of Telegram worden naaktfoto's, telefoonnummers en woonadressen van slachtoffers gedeeld. Wat daarna volgt, zijn berichten vol gescheld, bedreigingen of zelfs chantage. Soms houdt het lastigvallen van meisjes en vrouwen maandenlang aan.
Al langer een probleem
Justitieminister Grapperhaus waarschuwde in een Kamerbrief uit 2018 al voor een toename van onder meer exposen. "In gesprekken die ik de afgelopen tijd voerde met verschillende organisaties over seksueel grensoverschrijdend gedrag is specifiek aandacht geweest voor het nieuwe fenomeen online exposing", schreef hij.
Over de slachtoffers schreef Grapperhaus: "Hoewel alle jongeren slachtoffer kunnen worden van online grensoverschrijdend gedrag, blijken meisjes met een migratieachtergrond in het bijzonder kwetsbaar te zijn voor exposing." Hulporganisaties noemen ook (streng)christelijke jongeren als kwetsbare groep.
Een onderzoek van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving uit 2020 spreekt van een forse stijging in het aantal meldingen tussen 2017 en 2018. En dan vooral in de leeftijdsgroep ouder dan 25 jaar. In die groep had in 2017 16 procent te maken gehad met het fenomeen, terwijl dat een jaar later 24 procent was.
Een paar jaar geleden deed Meysa modellenwerk en maakte veel foto's met een vriend. "Die mocht hij van mij gebruiken." Wat er precies gebeurd is weet ze niet, maar de foto's kwamen op een gegeven moment bij haar familie terecht. Op Telegram werd zelfs een foto gedeeld, waarop Meysa topless te zien was.
Daarnaast werden ook haar volledige naam en woonplaats gedeeld. "Zelfs dat ik in het verleden getrouwd was, wisten ze."
'Zoveel gezeik'
"Het punt is niet dat ik in die groep gezet ben. Wat ik heel erg vind, is dat sommige foto's naar mijn familie zijn gestuurd", zegt ze. "Ik heb toen zoveel gezeik gehad. Een lang verhaal kort: je wordt niet geaccepteerd om de persoon die je bent. En als het dan om familie gaat, is dat extra pijnlijk."
Volgens Meysa is het probleem van exposen wel breder dan alleen Marokkaans-Nederlandse jongeren. "Maar ik spreek vooral uit mijn eigen persoonlijke ervaring."
Onder de hashtag #StopShaming vroegen deze week prominente Nederlands-Marokkaanse mannen aandacht voor het exposen en de problemen die het oplevert. Met een Instagram-post legden zij uit wat er aan de hand is, en wat mensen in hun eigen omgeving kunnen doen.
Voor dit artikel wilden zij niet het woord nemen. Oud-politicus, schrijver en een van de initiatiefnemers Tofik Dibi zei daar op social media over: "We realiseren ons dat wij niet de main characters zijn in dit verhaal, maar dit is onze manier om te laten weten dat dit ook ONS probleem is."
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Shaira werd lastiggevallen. Nota bene nadat ze een post over exposen een like had gegeven. Nog geen uur later kreeg ze een berichtje: "Je bent zwart gemaakt."
Ze kreeg daarna dreigementen dat iemand haar in een groep op Telegram zou zetten. Want: Shaira zou op de verkeerde jongens vallen. De berichten die ze daarover kreeg, stonden vol racistische scheldwoorden. "Ik zei: 'Thanks voor het melden', en heb die persoon daarna geblokkeerd."
'Nog nooit zo onveilig gevoeld'
Niet veel later stroomde haar inbox vol met nog meer scheldpartijen. Op Facebook had iemand namelijk iets over haar gepost. "Ik kreeg allemaal nare reacties binnen." Dat ging zelfs zover dat ze haar Instagram op privé besloot te zetten, zodat vreemden haar berichten niet meer konden bekijken. Die werden namelijk ook al online verspreid. "Zelfs een foto van mij met mijn moeder."
Shaira had daarna een paniekaanval en kon die nacht niet slapen. "Ik voelde me er echt rot over, zonder dat ik wat heb gedaan. Ik heb me nog nooit zo onveilig gevoeld op sociale media." Ze vertelt: "Het is vervelend dat ik maatregelen moet nemen omdat anderen het niet met mij eens zijn."
"Ik heb een beetje een andere levensstijl dan de gemiddelde Marokkaanse persoon en dan ben je al een doelwit", zegt Shaira. "Dat vind ik persoonlijk heel heftig; dat anderen zich geroepen voelen om wat over mij te zeggen en dat ik in het geheim moet leven." Ze heeft zich ook op straat een paar dagen onveilig gevoeld.
Dubbel gevoel
Op de audio-app Clubhouse deelt Meysa haar verhaal en biedt ze anderen de ruimte om dat ook te doen. Daar heeft ze wel een dubbel gevoel bij, want er zo openlijk over praten maakt haar ook weer kwetsbaar. "Ik hou mijn eigen social media bijvoorbeeld beperkt. Ik wil niet ge-exposed worden, omdat ik me ertegen uitspreek."
Shaira vertelt dat ze de gesprekken daar heel fijn vond en dat ze er veel aan heeft gehad. "Dat was voor mij echt een opluchting, om te horen dat ik niet alleen ben."
De namen van de vrouwelijke sprekers in dit artikel zijn gefingeerd. De echte namen zijn bij de redactie bekend.