Drie jaar na de moord op Peter R. de Vries horen de verdachten hun straf

1. Nog even de feiten: waarom draait het proces?

Om de moord op misdaadverslaggever Peter R. de Vries. Bijna drie jaar geleden, op 6 juli 2021, was hij als deskundige te gast in de uitzending van RTL Boulevard, in de studio op het Leidseplein in Amsterdam. Toen hij na afloop in zijn eentje naar de parkeergarage liep, werd hij met meerdere kogels beschoten.

De Vries raakte zwaargewond, minstens één kogel trof hem in het hoofd. Negen dagen later, op 15 juli, overleed hij aan zijn verwondingen.

"De omstandigheden maken dit tot een heel bijzonder proces", zegt RTL Nieuws-verslaggever Eelco Hiltermann, die het proces op de voet volgt. "Ten eerste om de figuur Peter R. de Vries, die iedereen kent. Daarnaast is de aanslag gepleegd op klaarlichte dag, op een van de drukste locaties van het land. De maatschappelijke impact is enorm. Ook veel buitenlandse media hebben aandacht voor de zaak, dat toont wel aan hoe groot het is."

2. Waarom was Peter R. de Vries doelwit?

Het kan niet bewezen worden, maar het OM vermoedt omdat hij optrad als adviseur van Nabil B. Deze Nabil maakte ooit deel uit van de criminele organisatie van Ridouan Taghi, maar werd later de kroongetuige van justitie in het proces tegen Taghi, het Marengo-proces.

Een week later, op 29 maart 2018, werd de onschuldige broer van Nabil B., Reduan, vermoord. Op 18 september 2019 werd ook zijn advocaat Derk Wiersum doodgeschoten, bij diens woning in Amsterdam.

Peter R. de Vries was, ná deze beide moorden, vertrouwenspersoon van Nabil B. geworden.

3. Wie zijn de negen verdachten?

Binnen een uur na de aanslag werden twee verdachten op de A4 door een arrestatieteam klemgereden en aangehouden: de Antilliaan Delano G. (toen 21), die ervan wordt verdacht de fatale schoten te hebben gelost, en de Pool Kamil E., toen 35 jaar, die de vluchtauto bestuurde.

Een jaar later werd de 27-jarige Krystian M. aangehouden, ook een Pool. Hij staat bekend als 'moordmakelaar', de organisator die alle uitvoerders van de aanslag aanstuurde.

Deze drie mannen gelden als hoofdverdachten.

Erickson O. en Gerower M. hebben volgens het OM gefilmd hoe De Vries na de aanslag op de grond lag, en deze beelden verspreid. Dit moest het schokeffect in de maatschappij aanwakkeren.

Konrad W., Ludgardo S., Divainy K. en Christopher W. worden verdacht voor voorbereidende handelingen. Konrad W. zou de gestolen vluchtauto, wapens en telefoons hebben geregeld. De drie anderen zouden onder andere verkenningen hebben uitgevoerd in de omgeving van de aanslag.

4. Waarom duurde het proces zo lang?

Op 18 oktober 2021 werd de zaak voor de eerste keer behandeld in de rechtbank, dat was een pro-formazitting. In 2022 eiste het OM al levenslange straffen tegen Delano G. en Kamil E., maar de rechtszaak moest opnieuw. Justitie had het onderzoek in de tussentijd namelijk voortgezet. Er werden nieuwe verdachten aangehouden en ook een nieuwe getuige opgeroepen.

Tijdens dat uitstel verhuisde een rechter naar het buitenland, ook een reden om de zaak opnieuw te behandelen.

5. Welke straffen kunnen ze krijgen?

In januari eiste het OM levenslange celstraffen tegen de drie hoofdverdachten: de vermeende schutter Delano G., chauffeur Kamil E. en moordmakelaar Krystian M.

Filmers Erickson O. en Gerower M. moeten volgens het OM 21 jaar de gevangenis in.

Tegen Konrad W., die aanvankelijk de schutter zou zijn maar deze opdracht op het laatste moment teruggaf, eiste het OM 17 jaar. De eisen tegen Ludgardo S. (14 jaar), Divainy K. (8 jaar en 4 maanden) en Christopher W. (3 jaar) vallen lager uit.

"De eisen zijn relatief fors", zegt verslaggever Hiltermann, "zeker voor een enkelvoudige moord. Het is niet de verwachting dat de rechtbank bij alle negen verdachten dezelfde zware straffen zal opleggen als het OM heeft geëist."

Hiltermann zegt vooral nieuwsgierig te zijn welke straffen de rechtbank gepast acht voor de drie hoofdverdachten. "Ik ken maar één zaak waarin voor een enkele moord levenslang werd opgelegd: Mohammed B. voor de moord op Theo van Gogh. Daar speelde mee dat het om een terreurdaad ging. In bepaalde opzichten, zoals maatschappelijke impact en de link met het Marengo-proces, kun je de moord op Peter R. de Vries redelijk goed vergelijken met die op advocaat Derk Wiersum. De uitvoerders van die moord kregen 30 jaar celstraf, terwijl de eis toen ook levenslang was."

6. Hebben de verdachten schuld bekend?

Alleen Krystian M. legde in de rechtbank een verklaring af. Hij zou onder druk zijn gezet en zei 'dit niet gewild' te hebben. Ook richtte hij zich rechtstreeks tot de kinderen van De Vries en bood zijn excuses aan. "Voor jullie zal het verdriet hierom niet minder worden, maar ik wil jullie sorry zeggen voor hetgeen dat gebeurd is."

Eerder had hij al gezegd dat hij 'erin geluisd' was door een getuige, die door justitie wordt aangeduid als '5089'.

De andere verdachten zwijgen. "Ze hebben geen uitleg willen geven, geen verantwoording willen afleggen", zei de officier van justitie tijdens de behandeling in januari. "Ze maakten een onverschillige en ongevoelige indruk."

Hier hoor je hoe Krystian M. zich tot de nabestaanden richt:

7. Waarom staat Ridouan Taghi niet op de lijst met verdachten?

Omdat het OM niet kan bewijzen dat hij iets met de moord te maken heeft. Justitie ziet hem wel als de opdrachtgever voor de aanslag. Taghi zelf ontkent betrokkenheid.

Er zijn volgens het OM wel sterke aanwijzingen dat Taghi betrokken is. Zo zou moordmakelaar Krystian M. vaker voor de organisatie van Taghi hebben gewerkt.

De eerder genoemde getuige '5089', een vriend van Krystian M., heeft Taghi genoemd als opdrachtgever van de moord op De Vries. En verdachte Erickson O. heeft in een opgenomen gesprek gezegd: "Die Taghi, die klootzak die het georganiseerd heeft."

8. Waarom komt er 'voorlopig' een einde aan het proces?

Omdat ongetwijfeld óf een of meerdere verdachten, óf het Openbaar Ministerie hoger beroep zal instellen tegen het vonnis. Want zo gaat dat met zulke processen vaak.

"Je kunt met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid stellen dat er een hoger beroep volgt", zegt Eelco Hiltermann. "Als er levenslang uit komt, hebben de verdachten met een hoger beroep niets te verliezen. Zo niet, dan zal het OM ongetwijfeld ontevreden zijn met de uitkomst."

Hoe lang dát dan zou duren, weet niemand. Hiltermann: "Het kan in het gunstigste geval snel gaan, maar het kan ook zomaar nog jaren duren. Er kunnen onderweg ook nog allerlei onverwachte omstandigheden opduiken, je weet het nooit."