Dwangsom 10 miljoen

Greenpeace wint rechtszaak: kabinet moet veel meer doen om stikstof terug te dringen

Door RTL Nieuws··Aangepast:
© ANPGreenpeace wint rechtszaak: kabinet moet veel meer doen om stikstof terug te dringen
RTL

De Nederlandse staat doet veel te weinig om de natuur te beschermen tegen stikstof. Dat heeft de rechtbank in Den Haag vanochtend geoordeeld in een zaak die was aangespannen door milieuorganisatie Greenpeace. Een uitspraak met grote gevolgen: het kabinet moet ingrijpende maatregelen nemen om de stikstofuitstoot terug te dringen.

Op dit moment heeft de overheid als doel om dit jaar 40 procent van de stikstofgevoelige natuur te beschermen en 50 procent in 2030. Volgens de rechter gebeurt er te weinig om die doelen te halen.

Vaststaat dat de eigen stikstofdoelen zeer waarschijnlijk niet gehaald gaan worden voor 2030, concludeerde de rechter. De staat handelt daarmee onrechtmatig, was het harde oordeel

Dwangsom

Tot op heden is 28 procent reductie behaald. Er moet voor 2030 nog 22 procent reductie worden gerealiseerd in stikstofgevoelige natuur, de zogenoemde 'urgente lijst' (zie onder). Als het stikstofdoel in 2030 niet wordt gehaald, volgt een dwangsom van 10 miljoen euro.

Greenpeace eiste ook dat dit jaar al de stikstofneerslag in 75 procent van de meest kwetsbare natuurgebieden fors omlaag moest, maar daar gaat de rechtbank niet in mee. De voorzitter acht dat dit doel niet haalbaar is.

RIVM

Greenpeace voelde zich gesteund door het RIVM. Het instituut concludeerde dat maatregelen die Nederland en omringende landen sinds 1990 hebben genomen, weliswaar hebben geleid tot lagere emissies en deposities maar dat dit niet voldoende is om aan de normen te voldoen

Kamer teleurgesteld in 'oppervlakkige' stikstofplannen minister Wiersma
Lees ook

Kamer teleurgesteld in 'oppervlakkige' stikstofplannen minister Wiersma

Doordat te weinig wordt gedaan om de stikstofuitstoot terug te dringen, gaat het slecht met veel plantensoorten, insecten en vogels, betoogde Greenpeace.

Het probleem is al tientallen jaren bekend, stelde de milieuorganisatie. De gevolgen van stikstof komen steeds dichterbij voor alle Nederlanders. Zo herken je de gevolgen van stikstof in je eigen tuin:

Wat nu?

De grote vraag is wat de overheid kan doen om de stikstof in het land terug te dringen. De gevolgen zijn vermoedelijk groot. Alleen al voor de schatkist dreigt een miljardenstrop van 10 tot 15 miljard euro aan extra kosten, bijvoorbeeld voor de uitkoop van boeren.

Nu al zijn er allerlei maatregelen op het gebied van landbouw, industrie, bouw, verkeer en vervoer. Maar die zijn dus nog niet genoeg.

'Tijd van treuzelen is voorbij'

Volgens de politieke redactie van RTL Nieuws maakte de rechter vanochtend gehakt van het huidige stikstofbeleid. "De rechter oordeelde onder andere hard over de koerswijziging van dit kabinet. Dat put hoop uit innovatie, maar schrapte ook het budget van maar liefst 25 miljard euro waarmee provincies hun stikstofplannen konden betalen."
 
Landbouwminister Wiersma heeft nu slechts eenmalig 5 miljard euro en 500 miljoen per jaar te besteden, terwijl de druk door deze rechtelijke uitspraak alleen maar toeneemt. "De tijd van treuzelen is voorbij, maar de vraag hoe de doelen dan wél gehaald moeten worden blijft voor de politiek een zeer gevoelig thema. Dreigende maatregelen als het verplicht uitkopen van boeren heeft de BBB uitgesloten, maar of de partij van Caroline van der Plas dat kan volhouden is de vraag."

Grootste bronnen stikstofuitstoot

De grootste bronnen van stikstofvervuiling in de lucht zijn de verbranding van fossiele brandstoffen door voertuigen en energiecentrales, en de landbouw door het gebruik van kunstmest en dierlijke mest.

Stikstof is een gas dat overal om ons heen in de lucht zit. De stof is niet slecht, het is zelfs onmisbaar als voedingsbodem voor planten en essentieel voor de voedselproductie. Een teveel aan stikstof is vooral een probleem omdat het de balans in ecosystemen verstoort. 

Heide en orchideeën

Sommige soorten planten, zoals grassen en brandnetels, profiteren sterk van een overschot aan stikstof en groeien sneller. Dit gaat vaak ten koste van stikstofarme planten, zoals heide en orchideeën, die verdwijnen omdat ze worden overwoekerd. Door de toename van stikstofgevoelige planten verandert ook de bodemkwaliteit, wat gevolgen kan hebben voor het hele ecosysteem, inclusief insecten en andere dieren.

Er zijn veel verschillende soorten stikstof. Een deel van de stikstof - vooral uit de landbouw en veehouderij - komt in de vorm van ammoniak in de lucht. Verkeer, huishoudens en industrie zorgen voor stikstofoxiden in de lucht. Die kunnen wel schadelijk zijn voor het milieu. Stikstof dat in de lucht komt, daalt elders weer neer.

Minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat liet voorafgaand weten met zorgen naar de uitspraak uit te kijken. "Als je geen huizen kan bouwen of wegen kan aanleggen, dan staan we met zijn allen stil."

Directeur Andy Palmen van Greenpeace ziet dat anders. "Allerlei plannen om het probleem aan te pakken, ook van het vorige kabinet, zijn door de huidige regering afgeschoten", zegt hij. "Je kunt niet eerst alles afschieten en dan met droge ogen beweren dat er niks kan."

Urgente lijst

 
Op basis van wetenschappelijke onderzoeken is een 'urgente lijst' tot stand gekomen van type leefgebieden die als 'urgent' en 'zeer urgent' beoordeeld worden. In deze type leefgebieden is een snelle vermindering van de stikstofneerslag nodig om duurzaam herstel te realiseren. Het gaat om de volgende gebieden (bekijk de hele kaart hier).
Lees meer over
GreenpeaceRechtRechtspraakRechtszaakStikstofvervuilingStikstofcrisisNatuur & MilieuMilieuvervuilingLandbouw