Van vermiste kinderen tot oorlogsslachtoffers: Anne en Humberto komen wereldwijd in actie

Gisterenavond om 21.30 uur werd Humberto gebeld: op Kreta is een jongeman vermist. Het lokale reddingsteam zoekt al dagenlang met helikopters, drones, speurhonden. Maar het sneeuwt, het is mistig en de berg waarop de man is gaan hiken is rotsachtig en gevaarlijk.

De omstandigheden voor de reddingswerkers zijn zwaar en ze weten niet meer waar ze moeten zoeken. Daarom is Humberto ingeschakeld. Hij is oprichter van het in Nederland gevestigde Rescue International en gespecialiseerd in het zoeken naar vermiste mensen, vliegtuigen en schepen. De hele dag heeft hij een training gegeven. Maar dit is belangrijk, dus zet hij zijn laptop aan en bekijkt het gebied. "Hier, moet je zien", zegt hij en laat een gedetailleerde kaart zien. Met informatie uit allerlei bronnen, waaronder satellietbeelden, maakt hij een analyse van het specifieke zoekgebied.

Weten waar je moet zoeken

Tot drie uur 's nachts is hij bezig geweest, zegt zijn vrouw Anne. Ze zit even in het buitenland en praat online mee. Als de avond valt komt Humberto in een volledige focus, een flow. Als Anne in bed ligt, hond Toni – een enthousiaste labrador die vanaf de bank alles in de gaten houdt - slaapt en de telefoon niet overgaat, kan hij het beste informatie verwerken en denken. "Vermiste mensen vind je pas als je weet wáár je moet zoeken", zegt Humberto. "Thinking is the key", zegt hij en hij tikt op zijn hoofd. "It's all science."

De boekenkast in zijn werkkamer puilt uit. Hij slaat een willekeurig boek open. De bladzijden staan vol tabellen met cijfers over stromingen en getijden van alle oceanen, voor als bijvoorbeeld een zeilboot op drift is geraakt. Een ander hoofdstuk beschrijft hoe vermiste kinderen zich gedragen, afhankelijk van hun leeftijd. "Ze kunnen bijvoorbeeld beekjes of dierenpaden volgen", zegt Humberto.

Humberto wordt vaak pas gebeld als lokale reddingswerkers en autoriteiten er niet uitkomen. Zo ook in 2023, een klein vliegtuigje kreeg in een dichtbebost Amazonegebied in Colombia motorproblemen en stortte neer. Acht dagen zochten Colombiaanse reddingswerkers tevergeefs naar de rampplek. Tot een kolonel Humberto benaderde. "Na een heleboel berekeningen en analyses kwam Humberto erachter dat de Cessna een afwijkende route had gevlogen." Hij tekende een nieuwe gedetailleerde kaart van het zoekgebied.

Vermiste kinderen

Niet veel later werd het vliegtuigje op 14 meter van de plek die Humberto had aangegeven, gevonden. De piloot, een inheemse leider en een vrouw waren overleden. De vier kinderen van de vrouw hadden ook in het vliegtuig moeten zitten, maar waren spoorloos. Direct ging Humberto weer aan de slag. Vanuit Arnhem gaf hij de lokale reddingswerkers zo'n 9000 kilometer verderop opdracht langs rivieren en bergen te patrouilleren.

Anne: "Midden in de nacht maakte hij me wakker: 'Ze zijn gevonden!', riep hij. We ontploften van geluk en opluchting. Hyper van de adrenaline gingen we naar beneden en keken op een groot scherm naar de livebeelden uit Colombia." 

Daar zien ze dat de kinderen van 13, 9, 5 jaar en een baby verzwakt zijn, maar leven. De inheemse kinderen hebben zichzelf 40 dagen in leven gehouden met vruchten, wortels en water dat ze in de jungle vonden. "We gaven elkaar een dikke knuffel, maar tegelijkertijd wisten we dat deze kinderen een enorm trauma hebben opgelopen", zegt Anne. "Ze waren slachtoffer van een vliegtuigramp en hun moeder was overleden."

Bekijk hieronder de beelden nadat de kinderen zijn gevonden:

En Anne kan het weten. Als internationaal traumadeskundige reist ze naar oorlogs- en conflictgebieden om lokale mensen op te leiden hoe ze het beste met trauma's om kunnen gaan. Zo geeft ze trainingen aan leerkrachten in de sloppenwijken van Rio de Janeiro die kinderen in hun klas hebben die in drugsbendes zitten. En leerde ze jongvolwassen Jezidi-vluchtelingen hoe ze kindvriendelijke ruimtes konden oprichten in de vluchtelingenkampen nadat de Jezidi’s door IS-strijders zijn ontvoerd, tot slaaf gemaakt en geestelijk of lichamelijk zijn misbruikt. 

"Het is bizar wat voor extreem geweld mensen elkaar aan kunnen doen. Maar het is ook zó indrukwekkend wat een veerkracht mensen, jong en oud, hebben."

Wekenlange gevechten

Vanaf het begin van de oorlog in Oekraïne staat Anne psychologen bij. Ze geeft lokale psychologen praktische adviezen hoe de ouders hun kinderen kunnen begeleiden die in een schuilplaats zitten, wekenlange gevechten aanhoren of moeten omgaan met omgekomen klasgenootjes of familieleden. 

Dichter bij huis traint ze met haar team onder meer medewerkers van het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) om trauma beter te begrijpen zodat zij asielzoekers hierin goed kunnen ondersteunen. Maar ze staat ook een brandweerkorps bij nadat daar een dodelijk incident met een van hun collega's is geweest. "Meer kennis over trauma zorgt voor meer rust en veiligheid, bij alles en iedereen."

Dagelijks houden Humberto en Anne zich bezig met leed en trauma. Je zou haast verwachten dat het stel elkaar ergens in een crisisgebied is tegengekomen. "Maar het was gewoon in een café in Den Haag", lacht Anne. Acht jaar geleden was zij net haar eigen bedrijf begonnen, woonde om de hoek en ging wat drinken. Hij werkte als intelligence analist bij het Internationaal Strafhof. Ze waren praktisch buren. Humberto: "Ik had al vijf dagen pizza gegeten en ging naar die bar om een hapje te eten. Daar was Anne."

Je gaat gewoon

Ze vinden elkaar in hun passie voor het vak. Het werkethos van dit stel is bovengemiddeld hoog. Je zegt gewoon geen nee als mensen je hulp vragen bij dit soort levensbedreigende situaties, zeggen ze allebei. Je gaat gewoon. Anne: "Humberto zal mij nooit tegenhouden als ik zeg dat ik naar Oekraïne of Palestina ga. Ik kan me niet voorstellen samen te zijn met iemand die de hele tijd bezorgd is of klaagt dat hij me lang niet ziet."

Andersom geldt hetzelfde. Humberto voert al sinds 1992 reddingsoperaties uit in berggebieden en oerwouden, daarna studeerde hij in Londen waar hij analytische kennis en vaardigheden opdeed die ook worden gebruikt door veiligheids- en inlichtingendiensten. Nu combineert hij deze unieke vaardigheden in wat hij 'search and rescue intelligence' noemt.

Zodra bij dit stel de telefoon gaat, gaan ze aan de slag, thuis of op de rampplek. Desnoods langs de snelweg, zoals vorig jaar. Humberto rijdt met hond Toni achterin naar huis als hij een telefoontje uit Guatemala krijgt. Al vier dagen is een search and rescue-team op zoek naar een neergestort vliegtuigje, eindelijk is de satellietdata binnen. De helikopter staat op het punt op te stijgen en te zoeken. \

Humberto stopt bij een parkeerplaats aan de A15 en stuurt Anne een berichtje: 'Ik ben wat later thuis'. Dan analyseert hij de data, berekent, zet een stip op de kaart, maakt een screenshot en stuurt die naar Guatemala. "Dank, de helikopter stijgt nu op", hoort hij. Onderweg naar huis krijgt hij een bericht: we hebben ze gevonden.

Hij is betrokken bij elke zaak, maar probeert niet te emotioneel betrokken te raken. Al was hij onlangs wel geraakt. Op 8 januari verdwijnt een klein privévliegtuig met tien inzittenden in Colombia van de radar. Terwijl Humberto de vluchtdata analyseert, krijgt hij een telefoontje; een 62-jarige gepensioneerde man zeilde met zijn catamaran door het Caribisch gebied. In de nacht is zijn schip tegen de rotsen geklapt en binnen een paar minuten gezonken. De man is op zijn reddingsvlot gestapt met een radio, vers water en een laptop. Elk uur zendt hij via een radio SOS-berichten uit.

"Het waren twee missies tegelijkertijd. De lokale autoriteiten hadden via de satelliettelefoon contact met de man op het vlot. Ik kreeg die informatie om mijn analyse te maken. Maar vanwege de golven en de stroming, die niet naar land ging, was het ontzettend ingewikkeld zijn locatie op die hele grote oceaan te bepalen."

Weinig hoop

Voor de Venezolaanse kustwacht is het moeilijk om in zo'n groot gebied te zoeken. "In die omstandigheden zijn de kansen op overleving klein. In het gesprek hoorde ik de man zich erbij neerleggen dat hij waarschijnlijk dood zou gaan. Dat was heel frustrerend." Daarom zoekt hij verder. "Je moet blijven zoeken alsof iemand nog leeft."

Humberto concentreert zich gelijktijdig weer op het vermiste vliegtuig. Zes uur nadat hij werd gebeld wordt het gevonden op de door hem aangewezen locatie. De tien passagiers zijn overleden. "Heel verdrietig. Maar het bizarre was dat ik een paar minuten later een bericht kreeg van een vriend: de man op het vlot was gevonden door een vissersboot. Hij had het overleefd! Die dag was echt een rollercoaster."

Ook bij Anne komt er meteen een zaak op die haar nog bezighoudt. Een 16-jarige Syrische jongen die gevangen was genomen door IS vluchtte ernstig getraumatiseerd naar Nederland. Anne: "Ik ondersteunde hem, maar het was moeilijk een goede woonplek voor hem te vinden waar hij veilig was voor zichzelf en voor anderen. Uiteindelijk heb ik hem naar een jeugddetentiecentrum moeten brengen omdat er geen enkele plek in Nederland was die hem kon of wilde opvangen. 'Dit ligt niet aan jou', drukte ik hem op het hart, dit ligt aan ons systeem."

Het is de eerste keer dat ze iemand het liefst mee naar huis neemt, waar het rustig en veilig is. "Hartverscheurend vond ik dit. Maar thuis is geen optie. Zo'n jongen heeft tijd en aandacht nodig, wij zijn nooit thuis. Dat gaat gewoon niet."

Film kijken op de bank

Het werk van Humberto en Anne is onvoorspelbaar. Ontspannen kan pas als er geen dringende zaken zijn. Samen op de bank een film kijken met een bak popcorn? "Vinden we héérlijk", zegt Anne. Meteen daarna, lachend: "Het gebeurt alleen nooit."

Humberto: "What do we do to unwind?" Even denkt hij na, dan: onze hond Toni! Niet alleen het wandelen door de omgeving hier, maar hem trainen. Dat ontspant." Anne: "Dat gaat meteen heel fanatiek. Hij traint Toni om reddingshond te worden. Twee dagen in de week naar cursus en dagelijks oefenen. Ze komen net terug van een lawinecursus in Oostenrijk."

Humberto, enthousiast: "Toni is twee jaar en al serieus goed. Hij kan later ingezet worden bij reddingsoperaties." Humberto ziet het al helemaal zitten. 

Anne is nu samen met anderen bezig met een programma voor 75 psychologen, leerkrachten en hulpverleners in Palestina, Libanon en Jordanië. Die gaat ze twee jaar lang training geven hoe om te gaan met acuut en chronisch (oorlogs)trauma. Humberto heeft inmiddels contact met de Griekse autoriteiten en de familie van de vermiste jongeman.

"De jongen in Kreta móet gevonden worden."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.