Waarom verdachte van doodsteken Joni (13) maximaal een jaar cel kan krijgen
De oom van de doodgestoken Joni (13) uit Schiedam riep gisteren op om de even oude verdachte te berechten als volwassene. De kans daarop is nihil. Het volwassenenrecht geldt vanaf 18 jaar, en in uitzonderingen vanaf 16 jaar. Voor kinderen is er speciaal jeugdrecht. In dit stuk leggen we uit waarom dat zo is.
De 13-jarige Joni werd zondag doodgestoken aan het Fjorddal in Schiedam. Volgens betrokkenen rond het incident zou hij zijn gedood omdat hij wroeging had over een mislukte straatroof, twee weken eerder. Daarbij werd een 65-jarige vrouw neergestoken. De eveneens 13-jarige verdachte zou Joni vervolgens naar het bos hebben gelokt en hem daar hebben neergestoken. Een bron dicht bij het rechercheteam zegt dat de nasleep van de mislukte overval één van de motieven is waar onderzoek naar wordt gedaan. De advocaat van de verdachte zegt dat zijn cliënt er 'een heel andere lezing' op nahoudt.
Jeugdrecht
De oom van Joni zei gisteren tegen RTL Nieuws te hopen dat de verdachte als volwassene wordt berecht, maar dat kan niet. Voor minderjarigen bestaat het jeugdrecht, dat in het leven is geroepen om kinderen opvoedkundig te straffen.
De inzet is om te voorkomen dat minderjarigen opnieuw de fout in gaan, zegt hoogleraar jeugdrecht Mariëlle Bruning van de Universiteit Leiden. "In de kern gaat het erom dat kinderen een tweede kans verdienen. Vaak kunnen ze de gevolgen van hun daden niet overzien. Daarom worden 16- en 17-jarigen ook alleen in heel uitzonderlijke gevallen bestraft volgens het volwassenenrecht. Zij zijn al iets verder ontwikkeld, maar dan nog gebeurt het bijna nooit."
Dat een minderjarige verdachte de gevolgen van zijn daden niet kan overzien, heeft te maken met het puberbrein: 'eerst handelen, dan pas nadenken'. "De bedoeling van het jeugdrecht is om daar zo effectief mogelijk op te reageren, niet zo zwaar mogelijk", zegt hoogleraar Bruning. "Bijvoorbeeld door middel van gedragsbehandeling, familietherapie of persoonlijke begeleiding van zo'n verdachte. De kans op herhaling zal daarmee eerder verminderen dan door gevangenschap, waarbij hij of zij in een omgeving terechtkomt met oudere gevangenen, die vaak vastzitten voor zware delicten. Dat is een omgeving waarin je eerder slechter dan beter wordt."
De maximumstraf voor minderjarigen tot 16 is één jaar jeugddetentie. Voor 16- en 17-jarigen bedraagt die twee jaar. Ook kan er jeugd-tbs (de PIJ-maatregel) worden opgelegd. Zo'n behandeling duurt maximaal zeven jaar en kan na die tijd worden omgezet in een tbs-behandeling.
De minimumleeftijd voor berechting is 12 jaar in Nederland. Het Kinderrechtencomité van de Verenigde Naties vindt dat eigenlijk te jong en adviseert een minimumleeftijd van 14 jaar. Volgens het comité kunnen kinderen jonger dan 14 jaar de gevolgen van hun daden nog niet overzien, zegt Bruning. "Zo jong gebeurt het eigenlijk nooit met voorbedachten rade. Het zijn vrijwel altijd incidenten die in het heetst van de strijd gebeuren. Wat levert het strafrecht dan op? Ja, genoegdoening voor de nabestaanden, maar als samenleving wil je vooral dat het nooit meer gebeurt. Het strafrecht is daarvoor niet de oplossing."
De verdachte van het doodsteken van Joni wordt vanmiddag om 14.00 uur voorgeleid aan de rechter-commissaris. Die bepaalt of de jongen langer in voorarrest blijft.
