Oproep om minder stroom te gebruiken tijdens avondpiek geldt ook voor jou: 'Helpt echt'

's Avonds na het eten de vaatwasser aanzetten, snel nog wat in de droger doen en op de bank ploffen om tv te kijken – in aangename temperatuur natuurlijk, dankzij de warmtepomp. Je hebt het vast niet door, maar ook zo'n moment verbruik je heel veel stroom. En jij niet alleen: 's avonds vragen huishoudens het meest van het stroomnet. Van 16.00 tot 21.00 uur geldt als het piekmoment.

Dat je niet doorhebt dat je veel verbruikt, komt waarschijnlijk omdat er tot nu toe vrijwel altijd stroom beschikbaar is, terwijl het stroomnet vol zit. Dat is terug te zien op de capaciteitskaart van Netbeheer Nederland. Die laat zien dat vrijwel heel Nederland rood is. Vooral bedrijven en grootverbruikers hebben last van het volle net. 

"Willen zes of zeven huishoudens in een straat een warmtepomp of zonnepanelen en betekent dat dat we de straat moeten verzwaren of een transformatorhuisje neer moeten zetten, dan kan het lang duren voordat dat lukt. De wachttijd loopt soms op tot 70 weken", zegt een woordvoerder van Netbeheer Nederland. 

Een van de grote drie netbeheerders in Nederland is Stedin, actief in Zeeland, Zuid-Holland en Utrecht. Om te zorgen dat er voldoende stroom beschikbaar is, moet het bedrijf soms reservecapaciteit inzetten. Normaal zou dit alleen gedaan worden bij grote storingen of onderhoud.

Boodschap voor iedereen

Netbeheerders zoals Stedin roepen desondanks op om stroomverbruik tijdens piekmomenten te beperken. "Als je me vraagt wat de meeste stroom slurpt, is dat de warmtepomp en het opladen van de elektrische auto", zegt een woordvoerder van Netbeheer Nederland.

Maar rijdt de auto op benzine en heb je geen warmtepomp, dan geldt de boodschap alsnog óók voor jou. "We hebben allemaal een rol in het systeem", zegt de woordvoerder. "Het is de optelsom van een hele boel apparaten." Witgoedapparaten zoals de vaatwasser, wasmachine en droger tellen dus ook mee, en drie pannen tegelijk op een inductieplaat vraagt ook om veel stroom.

"Wij vragen bijvoorbeeld altijd om de huishoudelijke apparaten zoals de wasmachine aan te zetten als de zon schijnt", zegt een woordvoerder van Stedin. Die vraag geldt ook voor huishoudens zonder zonnepanelen. "Voor het hele systeem is het beter dat je het ritme van de natuur overneemt als het om stroom gaat. Dan belast je het net minder, dus vraag om stroom als de zon zich laat zien." Wat volgens een woordvoerder van Milieu Centraal daarnaast helpt, is de wasmachine laten draaien op eco-stand.

Probleem zien

Komen die oproepen aan de consument wel aan? Consumentenpyscholoog Liza Luesink weet dat de consument gemotiveerd moet worden om tot verandering te komen. "Als individu realiseren we ons niet dat we onderdeel zijn van een geheel, dus dat we samen een bak energie hebben die we allemaal gebruiken. Je hebt daar geen beeld bij." 

Wat ook niet meehelpt, is dat we over het algemeen niet zo veel kennis hebben over verbruik. Want zeg eens eerlijk: hoe veel kilowattuur verbruikt jouw wasmachine als je een was op 30 graden draait?

Energietransitie 

De energietransitie is de overgang van het gebruik van fossiele energie naar energie uit hernieuwbare bronnen, zoals de wind en de zon. Toewerken naar een ander energiesysteem vraagt om ander gedrag. Omdat wind en zon niet te sturen zijn, moet de mens rekening houden met de natuur. Het vraagt dus om flexibiliteit. 

Er wordt ook toegewerkt naar variabele tarieven. Dan loont het bijvoorbeeld om 's middags een was te draaien, omdat de stroom dan goedkoper is. 

Wat wél zou kunnen helpen, is het probleem van een te vol net visueel maken. Draai jij de kraan open terwijl je partner onder de douche staat, dan is de kans groot dat een van de twee een lullig straaltje krijgt (of nog erger: koud water!) Gevolg: een van de twee wordt gesommeerd de kraan dicht te draaien.

Auto en vaatwasser

Luesink: "Een netbeheerder kan nagaan waar de meeste winst te behalen is en daarop inzetten. Wil je dat mensen de auto niet opladen tussen 16.00 en 21.00 uur, maak dat duidelijk met borden langs de weg, bijvoorbeeld tijdens de spits. Of zet op verpakkingen wasmiddel dat het het beste is om een was te draaien als de zon draait. Zo maak je het concreet, en breng je de boodschap dichtbij."

Nog een idee: plak een stickertje bij de vaatwasser. Die tip geldt vooral voor personen die de luxe hebben dat ze hun afwasmachine zo kunnen instellen dat het programma later start, bijvoorbeeld over drie uur. Luesink: "Dat stickertje herinnert je eraan dat je de knop indrukt om het programma over drie uur te laten starten. Het gaat erom dat je als consument een patroon doorbreekt, en dat werkt door een als-dan-scenario. Dus als ik de vaatwasser aanzet, dan kies ik voor een programma dat over een paar uur begint."