Serena (34) was slachtoffer van mensenhandel: 'Hij wilde me verkopen'

Nog steeds hebben we in Nederland geen greep op de aanpak van mensenhandel, stelt het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel (CKM). De bedoeling van de nieuwe wet: het moderniseren van de strafrechtelijke aanpak van mensenhandel. De vervolging van daders en de bescherming van slachtoffers moet daardoor worden verbeterd.

Jaarlijks vallen zeker zesduizend slachtoffers in handen van mensenhandelaren. Maar het grootste gedeelte van hen blijft onder de radar, zegt het CKM.

Oncontroleerbaar en ongrijpbaar

Uitbuiting gebeurt steeds vaker op niet gangbare plekken; rijtjeswoningen, hotels, hostels of studentenhuizen, zegt CKM-woordvoerder Verena Elders. "Moeilijk controleerbaar en ongrijpbaar voor justitie."

Serena was vijftien toen ze voor het eerst werd mishandeld en seksueel misbruikt. "Op de basisschool ben ik altijd een heel onzeker meisje geweest. In mijn opvoeding kwam ik veel dingen tekort."

Op de middelbare school werd ze opeens gezien, vertelt ze. "Ik kreeg aandacht van de jongens en werd rebels. Ik weet niet eens meer hoe ik mijn toenmalige vriend leerde kennen." Maar het ging heel snel mis. Hij manipuleerde haar, en binnen de kortste keren werd ze gebruikt voor allerlei vreselijke zaken.

Naakt voor de webcam

Hij mishandelde, beet en sloeg haar. Daarnaast moest ze in het bijzijn van zijn oom seks hebben met hem. "Die oom filmde alles en plaatste het online. Na de seks moest ik naakt voor de webcam gaan staan. Als ik dat niet deed, werd ik weer geslagen en vernederd. Ik was naïef en heel loyaal."

Drugs zoals speed en xtc zorgden ervoor dat Serena niets voelde. "Ik was drugsverslaafd. Wist niet wat gevoelens waren." Regelmatig werd er door buurtbewoners melding gedaan als ze op straat weer eens werd geslagen, of toen er een fiets naar haar werd gegooid.

Toen ze een keer een week van huis weg was, kwam de politie bij haar vriend langs – waar ze inderdaad verbleef. "Ik was op zolder. Twee agenten in uniform vonden me naakt voor een draaiende webcam. Ik moest me aankleden en werd meegenomen naar het politiebureau en in een cel gezet."

Pijnlijke vragen

Ze was slachtoffer, maar voelde zich een dader. Hoewel het voor de agenten overduidelijk was dat ze niet vrijwillig voor die webcam stond, konden ze alleen wat uitrichten als ze aangifte zou doen. Maar dat deed ze uit angst niet. En zonder verklaring kon er geen actie worden ondernomen.

Volgens het CKM is de aangiftebereidheid onder slachtoffers erg laag. "In de praktijk zien we dat Nederlandse minderjarige slachtoffers van seksuele uitbuiting vrijwel geheel uit het zicht van hulpverleners en politie zijn verdwenen. Slachtoffers die wel worden gevonden, doen daarnaast maar zelden aangifte", zegt Elders. 

Om de eerdergenoemde redenen, maar ook omdat het strafproces hen ontmoedigt om mee te werken. "Slachtoffers moeten soms meerdere keren hun verhaal doen en kunnen bij de rechter-commissaris pijnlijke vragen krijgen van de verdediging."

De hoeveelheid aangiftes moet omhoog, stelt het CKM, en daarvoor is het van belang om te investeren in de relatie van slachtoffers met politie. Het is volgens woordvoerder Verena Elders belangrijk om goed voor slachtoffers te zorgen, zodat zij zich veilig en zeker voelen om informatie met de politie te delen.

Andere benadering

Ook Serena erkent dat de aanpak vanuit de instanties anders kan. "Meer vanuit vertrouwen en begripvol als slachtoffer benaderd worden kan al helpen."

Serena maakte zich los van haar ex, en maanden ging het goed. Totdat ze haar trauma's niet langer kon onderdrukken, paniekaanvallen kreeg en weer aan de drugs ging.

Hierdoor kwam ze opnieuw in een verkeerde relatie terecht. "Hij was charmant en aantrekkelijk. Had het over een verre autovakantie met veel drugs die we dan samen zouden maken met mijn paspoort. Mijn onderbuikgevoel zei me dat iets niet klopte, maar ik luisterde niet."

Gevlucht

Net op tijd werd ze geholpen door een bekende die haar vriend en zijn werkwijze kende. "Vlucht, Serena", zei die. "Hij wil je naar het buitenland brengen om je daar als seksslavin te verkopen."

Het lukte, ze maakte zich opnieuw los, maar het kostte nog drie jaar om haar leven echt weer op de rit te krijgen.

Haar verhaal vertelt ze nu op scholen om anderen te waarschuwen. "Het begint bij het vertellen en erkennen van wat ons is overkomen. Alleen zo kun je jezelf vrij maken van veroordeling en schaamte. De kracht zit in onszelf om het op te lossen."

Haar hoop is dat de nieuwe wet er inderdaad komt, en verbetering gaat brengen. Voor nu blijft het hoop: het zal nog zeker een jaar duren voordat de wet er is.

Over het wetsvoorstel

Mensenhandel is strafbaar in Nederland. Maar de wet is aan vernieuwing toe, vond oud-staatssecretaris Eric van der Burg (VVD). Daarom stuurde hij begin vorig jaar een nieuw wetsvoorstel naar de Tweede Kamer. Die wet moet de strafbaarstelling van mensenhandel uitgebreider en eenvoudiger maken.

In de nieuwe wet zitten een aantal nieuwe zaken die strafbaar worden, met name gericht op de uitbuiting van arbeidsmigranten. Een van de nieuwe misdrijven die in de wet staat beschreven is 'ernstige benadeling'. Dat betekent dat het op de werkvloer voor langere tijd mensen uitbuiten, en daarmee misbruik maken van mensen in een kwetsbare positie, strafbaar wordt. Het gaat dan om veel te weinig betalen, mensen te lang laten werken, slechte huisvesting of mensen hun paspoort afnemen. 

Volgens de minister die er nu verantwoordelijk voor is, David van Weel, is de nieuwe wet straks een betere afspiegeling van wat strafbaar is en wat niet. De wet ligt nu bij de Tweede Kamer, die er nog mee moet instemmen, net als de Eerste Kamer. In het gunstigste geval kan de wet dan over een jaar ingaan.