Stijging CO2 verloopt sneller en sneller: 'Gaat compleet de verkeerde kant op'
De stijging van het broeikasgas CO2 in de atmosfeer gaat steeds harder. Dat laten nieuwe voorlopige cijfers zien. Het komt door een licht stijgende uitstoot, en tegelijk gaat de CO2-opname door oceanen en land (bomen en grasland) juist achteruit. "De natuur helpt ons niet meer het probleem op te lossen."
Het gaat om onderstaande grafiek. Wat je ziet, is de stijging van de concentratie CO2 in de atmosfeer. Samen met andere broeikasgassen zorgt deze stijging voor de opwarming van de aarde. CO2 is het belangrijkste broeikasgas. Die stijging versnelt. Klimaatwetenschapper Glen Peters schrijft op Bluesky: "Het is niet zomaar een record. Het is 25 procent hoger dan het vorige record."
Natuur helpt ons niet meer
Hier zie je de grafiek. Daarbij moet gezegd: het zijn voorlopige cijfers. Over ongeveer een maand worden de definitieve cijfers gepubliceerd:
"Het lijkt er echt op dat de stijging van de CO2-concentratie flink versnelt", zegt klimaatonderzoeker Leon Simons, verbonden aan de denktank Club van Rome. "Het lijkt erop dat we er niet meer van kunnen uitgaan dat de natuur ons helpt het probleem op te lossen."
Land neemt minder op
Daarmee doelt Simons op de natuur die het broeikasgas opneemt. Door de bank genomen nemen oceanen 25 procent van de CO2-uitstoot op, het land (bijvoorbeeld bossen en graslanden) 25 procent,en 50 procent blijft achter in de atmosfeer. Maar dat lijkt te veranderen.
Als de natuur ons niet meer helpt, moeten we het dus zelf doen. Er wordt meer gedaan aan groene energie en aan het terugdringen van uitstoot. Waarom daalt de totale uitstoot dan niet? Je ziet het in deze video:
De opname van vooral bomen en planten blijft in de nieuwe cijfers achter, en de uitstoot neemt juist toe. "Dat gaat dus compleet de verkeerde kant op", zegt klimaatwetenschapper Bart Verheggen van het KNMI. "Je hoopt dat de uitstoot omlaag gaat, en de opname door oceanen en biosfeer meestijgt met de concentratie. Dat is niet het geval."
El Niño helpt niet mee
In de grafiek die we hieronder tonen, wordt dat goed duidelijk. De wereldwijde uitstoot zie je bovenaan. Die is al jaren redelijk constant, maar blijft toch een beetje stijgen. Onder die lijn zie je de opname door de atmosfeer, de oceanen en het land. De daling bij land is sterk, al zijn het dus voorlopige cijfers.
Dat de CO2-opname stijgt, heeft ook een natuurlijke oorzaak. Afgelopen jaar was een jaar waarin El Niño een rol speelde. De oceanen zijn dan van nature warmer en nemen minder CO2 op. In de eerder getoonde grafiek zijn de uitschieters allemaal El Niño-jaren, zegt Leon Simons. Bijvoorbeeld 2015 en 2016, en ook 1998.
Bosbranden
Klimaatspecialist van RTL Nieuws Heleen Ekker stelt dat het nog te vroeg is om hier definitieve conclusies aan te verbinden. "Maar dat de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer vorig jaar een recordhoogte bereikte, staat vast."
Dat is natuurlijk slecht nieuws voor het klimaat, zegt Ekker. "2024 was ook het eerste jaar sinds het begin van de metingen waarbij de gemiddelde temperatuur meer dan 1,5 graad hoger was dan voor het industriële tijdperk, toen de uitstoot van broeikasgassen begon. En daarmee werd het warmterecord van 2023 alweer verbroken."
Simons wijst ook op het aantal bosbranden het afgelopen jaar, de wereldwijde droogte, verwoestijning en bomenkap. Dat gebeurt ook op plekken waar we ze eerder niet aantroffen. Denk aan de bosbranden in Canada vorig jaar. "Ook in de Amazone en in de taiga-bossen in Rusland komen ze vaker voor."
Minder bewolking, warmere oceanen
Wat er precies aan de hand is, is niet helemaal zeker, zegt klimaatwetenschapper Verheggen. Maar het lijkt wel duidelijk dat het land minder CO2 opneemt. "Zo versnelt de klimaatverandering alleen maar", zegt Simons.
Simons: "Ook publiceerde de World Meteorological Organization (WMO) deze week in een publicatie dat de opwarming van oceanen meer dan verdubbeld is." Slecht nieuws, want hoe warmer de oceanen, hoe minder CO2 ze kunnen opnemen.
Het voedt de ongerustheid over de snelheid waarmee de aarde opwarmt, zegt klimaatspecialist Ekker. "De hoofdoorzaak is het verbranden van fossiele brandstoffen olie, kolen en gas. Vermoedelijk zijn er nog een paar andere oorzaken." De laatste jaren wordt steeds meer duidelijk over de bewolking die minder wordt, waardoor minder zonlicht wordt weerkaatst.
En nu dan? Ekker: "Dit alles onderstreept de noodzaak dat alle landen dit jaar volgens afspraak nieuwe klimaatplannen moeten inleveren bij de VN, in aanloop naar een nieuwe grote klimaattop komend najaar in Brazilië."
Tijd dus om in te grijpen. Simons: "Om de snelheid van klimaatverandering te verminderen helpt het om ook de uitstoot van broeikasgassen met een kortere levensduur dan CO2, zoals methaan, zo snel mogelijk terug te dringen."