Geen treinen door NS-staking: zoveel verdient een conducteur of machinist
Morgen rijden er in het hele land geen NS-treinen. De cao-onderhandelingen tussen de NS en de vakbonden zitten vast. De bonden eisen onder meer een hoger loon. Voor de treinreiziger betekent dat zoeken naar alternatieven om van A naar B te komen. Vijf vragen over de staking.
Waarom wordt er gestaakt?
De staking hing al een paar dagen in de lucht en volgt op de vastgelopen cao-onderhandelingen. Onder de cao vallen zo'n 17.500 NS-werknemers. Die is sinds 1 maart verlopen en dus wordt er onderhandeld over een nieuwe. Maar de NS en de vakbonden FNV, CNV en VVMC kunnen het niet eens worden over het loon.
De NS zou 2,55 procent loonsverhoging hebben geboden, wat de FNV vervolgens 'schandalig' noemde. De bonden eisen een loonsverhoging van 6 procent. Daarmee zou de inflatie gedekt zijn en het NS-personeel er in koopkracht nog iets op vooruit gaan.
De staking in de regio Midden-Nederland is de eerste van een reeks actiedagen. De reden dat een staking in een regio landelijke gevolgen heeft, heeft ermee te maken dat vanuit Midden-Nederland het landelijke treinverkeer wordt aangestuurd.
Voorgaande jaren vonden er ook stakingen plaats voor meer loon. Waarom wil NS-personeel er opnieuw geld bij?
De laatste keer dat er door NS-personeel werd gestaakt was in 2022. In augustus lag het treinverkeer meerdere dagen stil omdat de bonden en de NS het maar niet eens konden worden. Uiteindelijk werd een loonstijging van 9,25 procent afgesproken tot eind 2023.
Ook tijdens de daaropvolgende cao-onderhandelingen werd er gedreigd met stakingen. Zover kwam het uiteindelijk niet omdat er een structurele loonstijging van gemiddeld 6,6 procent werd afgesproken. Wel ontstond er eind 2024 grote hinder op het spoor door stakingen bij ProRail.
FNV-bestuurder Jansen snapt de frustratie bij de reiziger maar benadrukt dat de stakingen uiteindelijk ook voor de forens beter zijn. "Het ziekteverzuim is hoog en veel beginnende conducteurs stromen ook weer snel uit. Zij gaan bijvoorbeeld aan de slag als boa bij de gemeente waar de arbeidsvoorwaarden een stuk beter zijn. Een sterke cao is nodig om dat probleem op te lossen. En als de NS-directie daar niet aan wil meewerken, rijden er geen treinen."
De treinkaartjes worden steeds duurder, ziet het personeel daar dan niets van terug?
De kosten voor een treinkaartje zijn niet 1-op-1 gekoppeld aan de loonkosten van het personeel, zegt Anita Middelkoop, woordvoerder bij NS. "De kosten voor een kaartje zijn opgebouwd uit meerdere componenten zoals de kosten voor energie, materieel enzovoort. De loonkosten zijn daar wel een onderdeel van. Hoe groot dat aandeel precies is, kan ik niet zeggen."
Bij stakingen zoals deze krijgt de NS vaak de opmerking dat de tickets wel weer duurder zullen worden, zegt Middelkoop. "Maar dat is dus niet zo. Dat zijn twee totaal verschillende processen. Het proces rondom de tarieven voor 2026 is op dit moment gaande maar staat dus los van de cao-onderhandelingen en wat daar uit gaat komen."
En wat verdient een conducteur of machinist dan?
Dat is van een aantal factoren afhankelijk. Het startsalaris ligt volgens de NS tussen de 2532,24 en 2959,92 euro bruto per maand op basis van 36 uur. Als conducteur kun je doorgroeien naar 3784,68 euro en als machinist naar 4070,88 euro.
Daarnaast krijg je als conducteur of machinist een vergoeding voor onregelmatige werktijden. Dit ligt tussen de 500 en 900 euro bruto per maand afhankelijk van het werkrooster. Ook levert dit jaarlijks zo'n vijf extra vrije dagen op.
Daarmee betaalt de NS iets beter dan bijvoorbeeld concurrent Arriva, al is een kleine kanttekening op zijn plaats. Bij Arriva werken geen conducteurs maar 'steward-boa's' met iets andere werkzaamheden en bevoegdheden dan conducteurs.
Zij krijgen een startsalaris tussen de 2540 en 3560 euro per maand en krijgen eveneens een onregelmatigheidstoeslag. De salarissen voor buschauffeurs zijn hetzelfde. Conducteurs op de Blauwnettreinen van vervoerder Keolis verdienen dan weer net iets meer. Het salaris voor een conducteur ligt daar tussen de 2749,01 en 3835,61 euro.
Hoe gaat het nu verder?
Volgens Jansen zitten zitten de onderhandelingen vast. "Het komt nu aan op een potje armworstelen. Daar kun je als reiziger boos om zijn op ons, maar ik zou willen zeggen kijk vooral naar Wouter Koolmees (NS-directeur, red.) en zijn team."
Na de staking morgen volgen er mogelijk stakingen in de regio's West (10 juni), Noord-West en Oost (12 juni) en Noord en Zuid (16 juni). Een landelijke stakingsdag staat met potlood ingetekend voor dinsdag 17 juni.
Bij de laatste staking op het spoor klonk er ook begrip voor de stakers.
