Verdovingsmiddel lijkt effectief tegen postcovid: 'Een verschil van dag en nacht'

De verbeteringen varieerden van kleine stappen vooruit tot het volledig verdwijnen van de symptomen die horen bij postcovid (ook wel long covid genoemd), zegt hoofdonderzoeker Wendy Scholten-Peeters, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Zij zegt dat 28 van de 30 klachten verminderden, waaronder zenuwpijn en neurologischeklachten. Het gaat dan bijvoorbeeld om klachten als hersenmist, malaise na inspanning (PEM) en overprikkeling. Ze hebben allerlei patiënten in de groep gehad, ook hele zware gevallen van mensen die 19 tot 20 uur per dag op bed lagen. Gemiddeld hadden de mensen 2,5 jaar klachten van postcovid.

'Mist in mijn hoofd trok op'

Een van de patiënten die het middel kreeg toegediend is documentairemaker Jessica Villerius. Zij vertelt op Instagram dat de behandeling haar na 'vier ellendige jaren' een groot deel van haar leven teruggaf. 

"Na een week trok de mist in mijn hoofd ineens op. Ik kon weer normale gesprekken voeren en licht en geluid verdragen. Iedere dag won ik er iets bij. Ik ben niet 100 procent hersteld, maar het is een verschil van dag en nacht."

Lidocaïne

Het middel waar het om draait heet lidocaïne. Dit wordt al jaren gebruikt als verdovings- en pijnstillend medicijn, maar blijkt in een aangepaste vorm ook klachten van postcovid te kunnen verminderen. Dat werd bij toeval ontdekt door artsen van Excellent Care Clinics, een zelfstandige pijnkliniek in Velsen-Noord.

Deze kliniek behandelt al jarenlang mensen met neuropathische pijn via een infuus. Ook mensen die lijden aan postcovid. Omdat het belastend was voor deze patiënten om steeds naar de kliniek te komen, ontwikkelden zij een manier zodat patiënten het zelf onder hun huid konden injecteren.

De medicatie wordt handmatig bereid bij de apotheek omdat die uit verschillende componenten bestaat. Het middel kost 27 euro per keer. Omdat het meerdere keren per dag moet worden toegediend, is de behandeling toch behoorlijk kostbaar, namelijk ruim 3000 euro per maand. Die zorgt dan wel voor een verrassend positief effect: postcovid-klachten verminderden en de kwaliteit van leven van patiënten nam toe.

Het is hoopgevend nieuws voor de naar schatting 90.000 mensen met postcovid in Nederland. Er is geen enkele goedgekeurde behandeling. Ook deze studie is dat nog niet.

De studie verscheen onlangs in het wetenschappelijke tijdschrift eClinical Medicine. Het gaat om een zogeheten interrupted-time serie studie, een observationele studie. Dit betekent dat onderzoekers alleen observeren wat er gebeurt en vergelijken dit met de periode voordat de behandeling startte. 

Alfons Olde Loohuis, oud-huisarts en medisch adviseur van nazorgorganisatie C-Support, heeft het onderzoek met 'grote interesse' gelezen. Hij legt uit dat het immuunsysteem bij postcovidpatiënten vaak overactief is. De hypothese is dat het verdovingsmiddel lidocaïne het ontregelde immuunmechanisme afremt, waardoor de ontstekingen in verschillende organen verminderen.

Olde Loohuis ziet het middel als 'één van de loten aan de boom', een mogelijke behandeling die ingezet kan worden bij mensen met postcovid. "Wat je ziet, is dat het zenuwstelsel dat zorgt voor stress, ontspanning, temperatuurregulatie, stemmingen, bij postcovidpatiënten uit balans is geraakt. Het moet te veel tegelijk doen, en dat lukt die mensen niet meer. Lidocaïne werkt blijkbaar een klein beetje op die structuren, waardoor het immuunsysteem rustiger kan worden."

Meer onderzoek nodig

Aanvullend klinisch onderzoek is nodig om precies vast te stellen hoe effectief de behandeling is en wat de optimale dosering is. Tot die tijd lijkt de behandeling niet vergoed te worden. 

Hoogleraar Scholten-Peeters: "We hebben geen aparte controlegroep gehad. Als dit middel in het basispakket komt, zullen verzekeraars een gerandomiseerd klinisch onderzoek willen."

Gerandomiseerd betekent dat deelnemers door loting worden ingedeeld in verschillende groepen, bijvoorbeeld een behandelingsgroep en een controlegroep. Hierdoor voorkom je dat de groepen op voorhand al van elkaar verschillen en kun je beter beoordelen of een behandeling écht effect heeft.

Kanttekeningen

Ook Marc Bonten, hoogleraar moleculaire epidemiologie van infectieziekten in het UMC Utrecht, wijst daarop. Op LinkedIn plaatst hij enkele kanttekeningen bij de studie. "Omdat er geen controlegroep is, kan niet vastgesteld worden wat het normale beloop van klachten zou zijn geweest zonder behandeling, of als deelnemers een placebo hadden gehad en daarvoor geblindeerd waren."

Voor wie werkt dit (niet)?

Het grotere onderzoek moet dus nog komen. Dit onderzoek moet dan antwoord geven op vragen als: voor welke patiëntgroepen werkt het middel, en voor welke groep niet? Hoogleraar Scholten-Peeters kan er wel al iets over zeggen: "Als ik afga op de ervaring van de artsen bij Excellent Care Clinics, reageren mensen met obesitas over het algemeen minder goed. Dat willen we verder onderzoeken."

Een andere interessante vraag is ook of mensen het medicijn moeten blijven gebruiken. Volgens de hoogleraar zijn sommige patiënten gestopt, maar hebben ze de gezondheidswinst behouden. Patiënten van de onderzoeksgroep die door willen met de medicatie, moeten daar duizenden euro's per maand voor betalen. Documentairemaker Villerius roept zorgverzekeraars op: "Maak dit bereikbaar voor iedereen."