Families verscheurd, vriendschappen verbroken: Britten ruziën over brexit

Vorige maand nam de broer van premier Boris Johnson, Jo Johnson, ontslag als onderminister en parlementslid. Hij kon de politieke koers van zijn broer niet langer steunen, twitterde hij. Jo Johnson werd naar eigen zeggen verscheurd tussen loyaliteit aan zijn familie en nationaal belang.

Ook zus Rachel, keurt het brexitbeleid van haar broer Boris openlijk af. Ze noemde haar broers felle toon tijdens een debat in het Lagerhuis vorige week 'smakeloos' en 'verwerpelijk'. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zij en haar jongere broer Jo beiden niet aanwezig waren tijdens de speech van hun oudere broer op het partijcongres. Hun vader was wel aanwezig.

Relatie onder druk door brexit

Niet alleen in families van vooraanstaande politici, zoals de Johnsons, is brexit een gevoelig onderwerp. Door het hele land lopen discussies over brexit uit op ruzies. Buren die elkaar negeren, collega's die elkaar met de nek aankijken en familieleden die het onderwerp angstvallig vermijden om conflict te voorkomen, iedereen kent wel iemand wiens persoonlijke relatie onder druk staat door brexit.

Zo hebben Emma uit Hednesford en haar moeder Sandra besloten niet meer over brexit te praten. "Als ze op de kleinkinderen kwam passen en ze zag een debat op televisie dan moest ze er een opmerking over maken", vertelt de 37-jarige Emma. "Ik reageerde daar dan op en dat leidde tot ruzie."

Wat het niet makkelijker maakt voor Emma, is dat ze in een gebied woont waar het merendeel van de bevolking pro-brexit stemde. "Na het referendum voelde ik me geïsoleerd", herinnert ze zich. "Ik kon er met niemand over praten. Tijdens de lokale verkiezingen was er zelfs geen één politieke partij die pro-EU 'remainers' vertegenwoordigde. Ik was zo wanhopig dat ik besloten heb mijn stem te laten horen."

Emma voert tegenwoordig campagne voor de Liberaal Democraten. De enige partij die de brexit terug wil draaien. "Als ik van deur tot deur ga met flyers krijg ik geregeld negatieve reacties. Een keer rende een man me na op straat. Hij verscheurde het foldertje in mijn gezicht. Soms krijg ik de deur in mijn gezicht gesmeten."

Teresa uit Bristol ervaart eenzelfde soort isolatie. Ook al zijn de rollen omgedraaid. Teresa stemde voor brexit, terwijl de meeste stadsgenoten pro-EU stemden. "Drie dagen na het referendum kwam ik samen met mijn vriendinnen. Toen ik vertelde dat ik voor brexit had gestemd, konden ze hun oren niet geloven. Dat ze iemand kenden die daarvoor koos, konden ze niet bevatten", vertelt Teresa. "Het leidde tot een verhitte discussie. Ik ben eerder opgestapt, want de stemming was ijzig."

Sinds die ontmoeting heeft Teresa haar vriendinnen niet meer gezien. Na vijftig jaar vriendschap verbraken ze alle contact.  De vriendinnen zouden samen een weekje op vakantie naar Schotland gaan. Maar al snel werd duidelijk dat Teresa niet gewenst was.

Teresa schreef haar vriendinnen een brief in de hoop het weer goed te maken:

Zonder resultaat. Het contact met haar jeugdvriendinnen is nog altijd niet hersteld. Onbegrijpelijk en doodzonde, vindt ze: "Geen kerstkaartje, niks. We worden straks allemaal zeventig. Dat vieren we niet samen. We gaan allemaal nog eens dood en dan zijn we niet bij elkaars begrafenis. Dat is toch treurig."

Confrontatie uit de weg

Teresa heeft geen behoefte om campagne te voeren voor een brexit. Ze gaat de confrontatie met 'remainers' liever uit de weg. Wel vindt ze haar heil bij de club 'Leavers of Bristol': een groep brexit-stemmers die eens per maand samenkomt. "Het voelt bevrijdend. Je kunt eindelijk over politiek praten in een onvijandige sfeer."

Twee kampen: voor  of tegen

Emma denkt wel antwoord te hebben op de vraag waarom mensen tegenwoordig zo gefrustreerd raken over politiek. "De keuze was simpel; je was voor of tegen brexit. Daardoor zijn er nu twee kampen. Er is geen tussenweg en ook geen verzoening mogelijk. Wat de uitkomst ook zal zijn, een deel van de bevolking zal ontevreden zijn. Het duurt nog wel een paar generaties voor de kloof gedicht is", denkt Emma 

Toch is Emma met haar moeder tot een oplossing gekomen. "Ik zet de televisie niet meer aan als ze komt. En als ik iets zeg dat haar niet bevalt, is mijn moeder de wijste. Ik merk dan dat ze geen antwoord meer geeft. Ze heeft zelfs beloofd om op de kinderen te passen als ik ga demonstreren tegen brexit. Gelukkig maar want familie is uiteindelijk belangrijker dan brexit."