Waarom Portugal de coronacrisis beter doorkomt

Als Miguel Moura een sigaretje rookt op het balkon van zijn huis even buiten Lissabon ziet hij veel discipline op straat. De bankjes in het park, waar senioren gewend zijn de dag door te nemen, zijn leeg. Als er al iemand langsloopt, heeft die bijna altijd een mondkapje op en handschoenen aan, valt de twintiger Moura op.

Voor de noodzakelijke inkopen hoeft bijna niemand lang buiten te zijn. Boodschappen zijn vaak vooraf besteld en worden afgehaald of thuisbezorgd. Niet alleen bij de supermarkt – Moura kan ook via de app bij de bakker en de groenteboer bij hem in de buurt bestellen.

Alles vanuit huis

"Het is prachtig weer, dus ik ga eigenlijk alleen naar buiten om wat te joggen of te fietsen", zegt Moura, die in het centrum van Lissabon een werkplaats heeft waar hij de bekende Portugese azulejo-tegeltjes bakt, beschildert en verkoopt.

Nu doet hij alles vanuit huis. Na een aanvankelijke hapering, zijn grondstoffen en verf weer goed verkrijgbaar. "Online-verkoop zat altijd al in mijn hoofd, maar ik heb de afgelopen maand aan een website gewerkt om het proces te versnellen."

Pal naast coronabrandhaard Spanje doorstaat buurland Portugal de coronacrisis een stuk beter. In Spanje zijn inmiddels meer dan 200.000 besmettingen gemeld en kwamen 21.282 mensen om het leven als gevolg van het coronavirus.

Minder sterfgevallen

In Portugal ligt het besmettingsaantal pas rond de 20.000 en vielen er 735 doden. De Portugese bevolking is dan wel ruim vier keer kleiner, maar het overlijdenspercentage in het meest westelijke gelegen land van Europa is een stuk lager dan in buurland Spanje.

Hoe komt het dat Portugal relatief goed de coronacrisis door lijkt te komen? Het ging net als veel andere Europese landen rond half maart in lockdown: op 19 maart, zelfs een paar dagen later dan Spanje.

Het verschil is dat het eerste coronageval pas begin vorige maand werd geconstateerd, terwijl het virus in andere Europese landen al veel verder verspreid was. Portugal kon daardoor leren van de uitbraken in Spanje en elders en snel maatregelen nemen.

Scholen snel dicht

Toen het land een lockdown afkondigde (die strenger is dan in Nederland, maar minder strikt dan in Spanje) waren er in het land pas een paar honderd besmettingen. Scholen sloten snel en de 1200 kilometer lange landsgrens met Spanje ging op slot.

De eensgezinde Portugese politiek helpt bij de aanpak van het coronavirus, zegt de journaliste Catarina Fernandes. "De rechtse oppositieleider heeft openlijk gezegd nu geen oppositie te voeren", zegt zij. Dat is een groot verschil met buurland Spanje, waar oppositiepartijen en autonome regio's zoals Catalonië zware kritiek hebben op het beleid uit Madrid.

Volgzame volksaard

Fernandes zit bij haar ouders in lockdown in de stad Castelo Branco, in het Portugese binnenland. "Er zijn hier nauwelijks auto's op straat en maar vijf besmettingen." De Portugezen waren zich al snel bewust van de ernst van de coronacrisis door de nauwe banden dat het land heeft met Spanje en Italië, denkt Fernandes.

"Portugezen kennen daardoor veel coronaverhalen uit de eerste hand en niet alleen van het nieuws", zegt Fernandes, die de schijnbare lockdown-discipline ook toeschrijft aan de Portugese volksaard. "Portugezen zijn nu eenmaal erg volgzaam."

Toerisme belangrijk

Toch zijn de zorgen groot. Wat staat de Portugese economie te wachten na de gezondheidscrisis? Portugal heeft tijdens de financiële crisis van 2008, toen het land op een bankroet afstevende, sterk ingezet op toerisme.

Ook voor de azulejo-handel van Miguel Moura zijn toeristen belangrijk. "Ik moet eerlijk zijn: de meeste verkoop kreeg ik van buitenlanders die zomaar de winkel binnenliepen." Hij vreest dat het moeilijk wordt om nog workshops azulejo-schilderen te organiseren in zijn krappe werkplaats. "Ik hoop dat het meevalt. Misschien helpt het dat we laten zien dat we het nu goed doen."