In Tanzania bijna geen maatregelen, de president zegt: 'Corona is niet gevaarlijk'
Al bijna een maand publiceert de Tanzaniaanse overheid geen cijfers over de corona-uitbraak. In tegenstelling tot de meeste andere landen in Afrika blijven strenge maatregelen uit: de president ontkent zelfs dat het virus gevaarlijk is en roept Tanzanianen op om vooral de straat op te gaan. Artsen en medisch deskundigen vrezen dat de overheid de ware omvang van de pandemie verdoezelt.
RTL Nieuws sprak met vijf artsen en medisch specialisten, onder wie ook een paar Nederlanders, over de Tanzaniaanse aanpak van het coronavirus. Zij wilden alleen anoniem hun verhaal doen: de angst voor vergelding door de overheid is groot. Dat is niet voor niets: in Tanzania zijn mensenrechten de afgelopen jaren verslechterd.
"Er komt geen informatie naar buiten", vertelt een gezondheidsadviseur van het ministerie van Gezondheid aan de telefoon vanuit de commerciële hoofdstad Dar es Salaam. "Dat leidt tot een enorme hoeveelheid geruchten en angsten onder de bevolking - wat rampzalig is voor deze epidemie."
Sinds het coronavirus in maart voor het eerst in het land is vastgesteld, heeft de regering officieel 509 positieve besmettingen en 21 doden geregistreerd. Maar de laatste update dateert van 29 april, nu bijna een maand geleden.
Extreem hoog risico
Volgens de Amerikaanse ambassade in Tanzania is 'het risico om Covid-19 op te lopen in Dar es Salaam extreem hoog', zo valt te lezen in een 'health alert' dat ze eerdere deze maand verspreidde. De Amerikanen zeggen bewijs te hebben dat wijst op een 'exponentiële groei van de epidemie in Dar es Salaam en andere locaties in Tanzania'.
Ook de Nederlandse ambassade in Tanzania waarschuwt dat zij 'op basis van anekdotische gegevens de indruk heeft dat, in tegenstelling tot veel andere landen, de verspreiding van Covid-19 in Tanzania niet onder controle is en dat de besmettingsgraad eerder toeneemt dan afneemt."
Ondertussen draait de geruchtenmolen op volle toeren: beelden van nachtelijke begrafenissen, naar verluidt van personen die zijn overleden aan het coronavirus, circuleren op sociale media. Eind vorige maand overleden drie parlementsleden kort na elkaar: oorzaak onbekend. Na de ontdekking van besmettingshaarden aan de grens, hebben buurlanden Kenia en Zambia de grens met Tanzania gesloten.
Regeringswoordvoerder Hassan Abbasi ontkent dat de uitbraak niet onder controle zou zijn. "We hebben drie nationale responscomités voor corona en werken dagelijks aan het beteugelen van de ziekte," schrijft hij in een WhatsApp-bericht aan RTL Nieuws. "Het staat iedereen vrij om naar Dar es Salaam te komen en te kijken of er een 'overvol' ziekenhuis of gezondheidsfaciliteit is."
Geiten en papaja's
De president van Tanzania, John Magufuli, ontkent de gevaren van het virus in alle toonaarden.
Hoewel grote bijeenkomsten zijn verboden, moedigt hij zijn landgenoten aan om religieuze bijeenkomsten vooral te blijven bijwonen. "Dat is waar echte genezing plaatsvindt", zei hij. "Corona is de duivel en kan niet overleven in het lichaam van Jezus."
Hij zette ook vraagtekens bij de nauwkeurigheid van de corona-testkits: monsters van onder meer een papaja en een geit zouden volgens hem positief zijn getest op het virus. Het hoofd van het nationale lab werd een dag later geschorst.
Het zaait alleen nog maar meer verwarring onder de Tanzanianen. "Als er een vrije informatiestroom zou zijn, dan zouden mensen weloverwogen keuzes maken, maar nu tasten mensen in het duister", zegt de arts in het gerenommeerde privéziekenhuis. "Het is alsof je 's nachts in een moerassig bos loopt zonder zaklamp."
Volgens hem, en alle andere artsen die RTL Nieuws sprak, ligt het aantal besmettingen en doden vele malen hoger dan de officiële telling van de overheid. Wel ziet hij dat het aantal coronapatiënten in zijn ziekenhuis de afgelopen dagen is gedaald. Maar niet te vroeg juichen: "We houden er rekening mee dat er een tweede golf coronapatiënten aankomt, helemaal nu straks de scholen op 1 juni weer opengaan."
"Je weet niet zo goed wat er in het land en wat er in je eigen ziekenhuis gebeurt", zegt een arts in het noorden van het land. "Waar ik bang voor ben is dat mensen niet meer naar het ziekenhuis komen met aandoeningen die goed te behandelen zijn of waar wel direct zorg voor nodig is. Als mensen gezondheidszorg mijden, bestaat het risico van 'secundaire schade'. Dat kan leiden tot gevolgen die erger zijn dan het virus zelf."
Een andere zorg is het dreigende tekort aan persoonlijke beschermingsmiddelen. Hoewel een arts zegt dat er in zijn ziekenhuis nog geen sprake is van een tekort, vertelt een tweede adviseur van het Ministerie van Gezondheid - ook werkzaam als arts - aan RTL Nieuws dat hij tijdelijk 'verlof' heeft opgenomen wegens een tekort aan beschermend materiaal. "Ik praat met mijn collega-artsen in WhatsApp-groepen, en ze hebben gezegd dat er niet genoeg is", voegt hij eraan toe.
Economie blijft draaien
Hoewel artsen vrezen voor een tweede golf, maar de media in Tanzania houdt zich al maanden opvallend stil. "Ze durven het gevecht met de overheid niet aan te gaan", zegt de adviseur van het ministerie van Gezondheid.
Meerdere Tanzaniaanse journalisten zijn ontslagen of beboet omdat ze over de coronapandemie hebben bericht. Uitzonderlijk is het niet: mensenrechtenorganisaties waarschuwen al langer dat critici door de overheid de mond wordt gesnoerd. Zo publiceerde Amnesty International onlangs een rapport waaruit blijkt dat journalisten worden gecensureerd: "Toegang tot informatie is een essentieel onderdeel in de strijd tegen het coronavirus," stellen zij, "maar toch kiest de Tanzaniaanse overheid er juist voor om journalisten en media-organisaties te censureren."
Door alle geruchten en het ontbreken van betrouwbaar nieuws hebben veel bedrijven voor de zekerheid hun deuren gesloten. Toch is ook veel steun voor het standpunt van de regering om geen lockdown in te voeren: zo blijft de economie draaiende.
Toeristen weer welkom
Morgen, 1 juni, gaat het hoger onderwijs weer open, evenals hotels, restaurants en het luchtruim voor internationale vluchten. Ook zijn toeristen dan weer welkom - zij hoeven niet meer in quarantaine wanneer zij het land binnenkomen. Toerisme is voor Tanzania een belangrijke bron van inkomsten. Het noorden staat bekend om het Serengeti natuurpark en het Kilimanjaro-gebergte en voor de kust van het land ligt het eiland Zanzibar.
De ongebruikelijke Tanzaniaanse reactie op het coronavirus heeft tot veel speculatie geleid, zelfs tot het idee dat de regering zou proberen om kudde-immuniteit voor het virus te bereiken. "Maar als Magufuli daaraan denkt," zegt de overheidsadviseur, "denk ik dat veel mensen zullen sterven - als ze niet al gestorven zijn."