Oekraïne daagt Rusland voor mensenrechtenhof om 'gerichte moordaanslagen en doofpot-operaties'

Dat staat in de aanklacht die buurland Oekraïne heeft ingediend bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in het Franse Straatsburg.

Om welke moordaanslagen het gaat, heeft het Hof nog niet bekend gemaakt. Wel wordt omschreven dat het gaat om moorden die buiten gewapende conflicten om zouden zijn goedgekeurd door de Russische regering en uitgevoerd op het grondgebied van andere staten, waaronder Europese landen.

Vergiftigingen

Hoewel dus niet precies duidelijk is om wie het gaat, voldoet de vergiftiging van de Russische oppositieleider Aleksej Navalny in 2020 naar verluidt aan deze criteria. Net als de vergiftiging van de Russische dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia in maart 2018.

En dat geldt ook voor de moordpoging op Viktor Joesjtsjenko in 2003, destijds presidentskandidaat in Oekraïne, en het daadwerkelijk ombrengen van voormalige KGB-agent Aleksandr Litvinenko, in Londen in 2006. Allemaal zaken waar Rusland bij betrokken zou zijn.

Volgens Rusland-correspondent Eva Hartog heeft het nog weinig zin om te speculeren wie er allemaal precies worden bedoeld. "Dat gaan we gauw genoeg zien. In ieder geval is de zaak wel zo getimed dat praktisch de hele wereld vanwege de Navalny-zaak zich een voorstelling kan maken van wat er wordt bedoeld."

Poetins plaaggeest

Navalny, die de vergiftiging overleefde en wekenlang herstelde in een ziekenhuis in Berlijn, werd begin februari na terugkomst in Rusland veroordeeld voor een fraudezaak uit 2014. Poetins plaaggeest werd veroordeeld tot ruim 2,5 jaar in een strafkamp.

Maandag kregen vier Russische hoge ambtenaren wegens die fraudezaak een reisverbod voor de EU opgelegd en werden ook hun banktegoeden bevroren. Dat gold eerder al voor zes Russische functionarissen en een onderzoeksinstituut. Al geloven critici niet dat die sancties effect hebben op de koers van Rusland.

MH17 en de Krim

Dat land heeft ook al geen hoge pet op van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Daar werden rechtszaken tegen Rusland gestart over de ramp met vlucht MH17 (door nabestaanden en later ook de Nederlandse regering), over drie in beslag genomen Oekraïense marineschepen, en over schendingen van mensenrechten op het Oekraïense schiereiland de Krim, dat in 2014 werd ingelijfd door Rusland.

Al werd het Europees mensenrechtenhof óók niet volledig genegeerd. Hartog: "De afgelopen jaren heeft Rusland publiekelijk kritiek op uitspraken van het Hof, maar werd achter de schermen toch compensatie betaald voor verloren zaken. De Yves Rocher-zaak tegen Navalny is daar een goed voorbeeld van. Toen het Hof bepaalde dat de zaak tegen Navalny geen substantie had, heeft Rusland hem gewoon compensatie betaald."

Hof negeren

Maar de laatste ontwikkelingen duiden volgens Hartog op een andere koers. Zo werd de eis van het mensenrechtenhof om Navalny per direct vrij te laten door de Russische autoriteiten genegeerd. Hartog: "Dat laat zien dat Rusland bereid is om in politiek gevoelige zaken een eigen koers te varen en de rug te keren naar het Hof. En ongetwijfeld zullen de zaken waar Oekraïne het over heeft, ook in die categorie vallen."

Ondertussen gaat Rusland verder met wat het al jaren doet: het mensenrechtenhof afschilderen als politiek en partijdig, zegt Hartog. "De spanningen tussen Rusland en Oekraïne zijn al heel hoog, dus elke uitspraak van Hof in het voordeel van Oekraïne zal door de Russische autoriteiten worden afgedaan als deel van een anti-Russische campagne."