Recordaantal doden en honger: Brazilië krijgt corona maar niet onder controle
Brazilië is weer het epicentrum van de corona-uitbraak in de wereld. Het aantal besmettingen en vooral het aantal doden loopt razendsnel op. Voor een groot deel komt dat door de trage vaccinatiecampagne. Als er niets verandert, zal Brazilië volgens experts in juli een half miljoen doden hebben. Maar komt er verandering met een president die lange tijd niet eens in corona geloofde?
"Corona is maar een klein griepje." En: "Als je het Pfizer-vaccin neemt, moet je niet gek opkijken als je verandert in een krokodil." En onlangs nog: "Stop met zeuren over corona."
Het is een greep uit een jaar lang uitspraken van de Braziliaanse president Jair Bolsonaro over het coronavirus. Het virus dat de president overigens zelf ook heeft gehad.
Record na record
Terwijl Bolsonaro de ernst van het virus lange tijd ontkende, stroomden de Braziliaanse ziekenhuizen weer vol. De eerste golf sloeg al hard toe in het Zuid-Amerikaanse land. De tweede, die al sinds november aan de gang is, nog veel harder. De afgelopen weken haalde Brazilië meerdere keren een besmettingsrecord. In onderstaande grafiek is het aantal besmettingen per week weergeven.
Nog veel opvallender is de grafiek met het aantal doden per week. De afgelopen weken was er niet alleen meermaals een record, bijna op elke doordeweekse dag werd het record zelfs verbroken.
Die enorme toename komt onder andere door de Braziliaanse variant van het virus. "Die is besmettelijker en ook dodelijker", zegt correspondent Sandra Korstjens. "Uit onderzoek blijkt dat 60 tot 80 procent van het aantal besmettingen nu met de Braziliaanse variant is."
Brazilië loopt achter
De andere grote reden: de trage vaccinatiecampagne. Vorig jaar augustus kreeg Brazilië de mogelijkheid om 70 miljoen doses van het Pfizer-vaccin in te slaan. Maar dat deden ze niet. Nu ligt het land ver achter op een aantal andere Zuid-Amerikaanse landen, vooral Chili en Uruguay. En ook Argentinië haalde Brazilië de afgelopen dagen in.
Dat Brazilië zo achterloopt past eigenlijk helemaal niet bij het land. "De Brazilianen zijn normaal gesproken experts in het snel uitrollen van vaccinatiecampagnes", zegt Korstjens. "Bij campagnes tegen andere ziekten ging dat heel soepel. Ook nu hebben ze de capaciteit om 2,4 miljoen prikken per dag te zetten."
Expertise aanwezig
De Braziliaanse microbioloog Natalia Pasternak bevestigt dat beeld tegenover de BBC. "We zijn als een van de besten ter wereld voorbereid op vaccineren. Als we genoeg doses zouden hebben, dan weten we wat we moeten doen. We hebben de expertise en de juiste infrastructuur. We hebben gewoon vaccins nodig."
Maar die vaccins zijn er dus niet. In ieder geval niet genoeg. Wel heeft het land intussen, na het naast zich neerleggen van de 70 miljoen doses Pfizer-vaccins in augustus, nu 100 miljoen van datzelfde vaccin besteld. Ook heeft het onder meer 38 miljoen vaccins van Janssen ingeslagen.
Het is een opvallende verandering in het beleid van een president die sceptische uitspraken over de vaccins heeft gedaan. Maar Bolsonaro heeft niet echt een andere keuze. Experts verwachten dat als Brazilië op deze manier doorgaat, het land in juli een half miljoen coronadoden zal tellen.
Correspondent Sandra Korstjens: "President Bolsonaro heeft tijdens de pandemie altijd gezegd dat het belangrijk is om banen te behouden. Maar pas nu lijkt hij door te hebben dat snel vaccineren cruciaal is om de economie weer op gang te helpen."
Inpikken vaccinaties
Alleen probeert Bolsonaro de vaccins soms op een vreemde manier te bemachtigen. "Terwijl de president het belang van vaccineren nog niet inzag, zagen een aantal lokale gouverneurs dat wel in. Bijvoorbeeld João Doria, de gouverneur van São Paulo. Hij kocht op eigen houtje vaccins van het Chinese SinoVac . Dat kwam hem op veel kritiek te staan van Bolsonaro, maar die pikt die vaccins nu toch in."
Korstjens: "Dat Brazilië op dit moment überhaupt vaccineert is eigenlijk grotendeels te danken aan gouverneur Doria. SinoVac is namelijk goed voor zo’n 80 procent van de prikken die hier tot nu toe zijn gezet."
Brazilië zou nu wel genoeg vaccins hebben ingekocht om de hele bevolking te vaccineren. Alleen kan de levering van die vaccins nog maanden op zich laten wachten. Daarbij blijft de president zich wel tegen strenge lockdownmaatregelen verzetten.
Ziekenhuizen vol
En dus blijven de komende maanden voor veel Brazilianen zwaar. Bijvoorbeeld in de ziekenhuizen. Op veel plekken in het land zijn de ic's bijna vol. In een van de deelstaten in het westen van het land is zelfs de maximale capaciteit bereikt.
Om dat probleem te verhelpen zijn er op verschillende plekken in het land noodhospitalen opgezet. Maar ook die liggen met een snel stijgend aantal zieken nagenoeg vol. Datzelfde geldt voor begraafplaatsen. Die raken steeds voller. Er vallen zelfs zoveel doden, dat er ook 's nachts mensen moeten worden begraven.
Ook op economisch gebied raakt de coronacrisis de Brazilianen hard. Veel mensen zijn hun baan kwijtgeraakt en dus hun inkomsten om eten van te kopen. Bijna 10 procent van de Brazilianen heeft honger, een verdubbeling ten opzichte van 2018. En met een trage vaccinatiecampagne en een besmettelijkere variant die rondgaat in het land, zal dat percentage niet snel dalen.
