Cynisch kat-en-muisspel: zo vluchten Afghanen naar Turkije
"Als jij gezien zou hebben wat ik heb gezien, zou je ook vluchten. Je zou voor me uit rennen", zegt Javad Rasouli. Met zijn vrouw en twee jonge dochtertjes is hij Afghanistan uit gevlucht en nu gestrand in Turkije. Achtergelaten door mensensmokkelaars aan wie hij zijn laatste geld heeft gegeven.
In de Oost-Turkse provincie Van stranden veel vluchtelingen zoals Javad. Ze zijn gevlucht voor de Taliban, die langzaam maar zeker oprukt in Afghanistan. De meeste vluchtelingen willen naar Europa, al is Turkije ook goed. Met honderden, soms wel duizend mensen per dag stromen ze over de Iraanse grens Turkije in. In Van spelen de vluchtelingen, het Turkse leger, de mensensmokkelaars en de lokale bevolking een naargeestig kat-en-muisspel.
Risicovolle reis in uiterste oosten van Turkije
Het is een reis met enorme risico's. Soms wordt er op de vluchtelingen geschoten, soms komen mensen om bij valpartijen in de bergen. Er zijn de afgelopen tijd auto-ongelukken geweest waarbij tientallen migranten om het leven kwamen. Om politiecontrole te ontwijken reizen de migranten soms 's nachts over het Vanmeer, in gammele bootjes die zinken.
In de bergen wordt zwaar gepatrouilleerd. Het leger bewaakt de grens, de militaire politie is overal in de buurt. Burgerwachten, gewapend met automatische geweren, speuren rondom de dorpjes die verder van de grens liggen naar groepen migranten. Soms worden de vluchtelingen gevonden, soms ontsnappen ze.
Hoeveel Afghanen via deze route in Turkije belanden weet niemand. Schattingen lopen uiteen van vijfhonderd tot 2000 per dag.
Niets blijft ongezien in de bergen
De dorpjes aan de Turks-Iraanse grens leven van smokkel. Het zijn de dorpelingen die de komst van de Afghanen controleren. Dat doen ze in samenwerking met mensensmokkelaars in Iran en volgens sommigen door het omkopen van de Turkse grenswachten. Wanneer wij 's ochtends vroeg rondrijden in de dorpjes worden we scherp in de gaten gehouden. Op de heuvels zien we patrouillerende mensensmokkelaars te paard. Praten met de pers willen de dorpelingen niet. Aandacht voor hun praktijken brengt hun inkomsten alleen maar in gevaar.
Leugens en een lange wandeling
De dorpelingen brengen de vluchtelingen een kilometer of honderd Turkije in. Daar worden ze aan hun lot overgelaten. Soms worden ze alsnog opgepakt. Wanneer wij vlak buiten Van zijn zien we een groep van zo'n dertig jonge mannen door de velden lopen. Al snel worden ze opgepakt en afgevoerd. De jongens zijn verslagen. Ze zijn uitgeput, hebben honger en dorst. Het is onduidelijk wat er vervolgens met ze gaat gebeuren. Waarschijnlijk worden ze uitgezet. Of naar Iran, of terug naar Afghanistan.
Naamloos einde
De tocht van Afghanistan naar het Westen is een lange, gevaarlijke route. Er komen regelmatig Afghanen om het leven. Aan de rand van Van is een begraafplaats waar dat pijnlijk duidelijk is. De migranten worden naamloos begraven onder sobere, grijze stenen. ‘Afghaan #129’, ‘Kabul 38’. Het is een naamloos einde van een barre tocht op de vlucht voor de Taliban, op zoek naar een beter leven.
