Vijf vragen over Afghanistan onder de taliban: 'Scherpe randen moeten eraf'
Nu de Amerikanen weg zijn, gaat Afghanistan onder talibanbewind een onzekere toekomst tegemoet. Blijft het land een toevluchtsoord voor internationale terroristen, en wie zijn eigenlijk de nieuwe vrienden van Kabul? Vijf vragen en antwoorden over Afghanistan onder de taliban.
1. Zijn de taliban nu gematigder dan vroeger?
Willen de taliban succesvol zijn en Afghanistan langere tijd besturen dan moeten 'de scherpe randen' er wel af bij de islamisten om genoeg internationale steun te krijgen, zegt veiligheidsexpert Dick Zandee van Instituut Clingendael. De taliban hebben er baat bij om zich milder op te stellen dan in de jaren 90 toen de beweging een bloedig bewind voerde. Maar of zij dat ook zullen doen is volgens Zandee nog volstrekt onduidelijk.
Als de internationale druk van landen als China groot genoeg is kunnen praktijken zoals steniging in het openbaar mogelijk tot het verleden gaan behoren, denkt politicoloog en Afghanistan-kenner Romain Malejacq van de Radboud Universiteit in Nijmegen. In de jaren 90 lukte het de Taliban niet om een stabiel bestuur te vormen, daarom doen zij er volgens Malejacq alles aan om nu wel 'acceptabel' te lijken voor de buitenwacht.
2. Hoe zit het met de terreurdreiging uit Afghanistan?
Politicoloog Malejacq ziet op dit moment geen enorm toegenomen dreiging vanuit Afghanistan voor internationaal terrorisme. De taliban houden zich vooral met Afghanistan zelf bezig. Maar Al-Qaeda en ook IS zijn nog wel degelijk aanwezig in het land. De banden tussen Al-Qaeda en de taliban zijn volgens hem belangrijk voor de nieuwe machthebbers in Kabul: een regelrechte breuk met de terreurgroep zou bij een deel van de achterban van de taliban slecht kunnen vallen. In de provincie Khorasan zit een tak van IS die volgens Malejacq in Afghanistan maar weinig steun heeft, relatief klein is en op voet van oorlog verkeert met Al-Qaeda.
3. Hoe gaan de machtsverhoudingen in de regio er nu uitzien?
Als de taliban van Afghanistan weer een vrijhaven voor terreurbewegingen maakt, zal dit slecht vallen bij regionale grootmachten zoals China en Rusland. Zij zullen daarom nu proberen invloed uit te oefenen op de taliban om dit te voorkomen, verwacht veiligheidsexpert Zandee. Deze landen zullen daarom de banden met de nieuwe machthebbers aanhalen.
Het zal volgens Zandee niet lang duren voordat Moskou, Beijing, maar ook Pakistan en een land als Saoedi-Arabië, het nieuwe regime in Kabul erkennen. De Europese Unie heeft juist gezegd Afghanistan onder de taliban te willen isoleren.
4. China wil goede betrekkingen met de taliban. Waarom?
China is volgens Zandee na het vertrek van de Amerikanen dé nieuwe grote speler: het land heeft belangrijke economische- en veiligheidsbelangen in Afghanistan. China heeft belangstelling in onder meer mijnbouw en ziet mogelijkheden voor handelsroutes richting de Indische Oceaan. China is er ook op gebrand dat Afghanistan niet weer een voedingsbodem wordt voor jihadistische terreur, vanwege de islamitische minderheid in eigen land: de Oeigoeren.
5. Hoe staat de Afghaanse economie ervoor?
Buitenlandse hulpgelden zijn belangrijk voor de Afghaanse economie. Maar die staan nu op het spel door de machtsovername van de Taliban. De islamisten zelf financierden de strijd deels met een belasting op de papaverteelt, de grondstof voor heroïne. China zal mogelijk, net als op andere plekken in de wereld, infrastructuur zoals wegen, bruggen en spoorlijnen in Afghanistan willen aanleggen. Dit is aantrekkelijk voor de nieuwe machthebbers, want de Afghaanse economie ligt in puin.
