Van vacuümbom tot de modernste tanks: deze wapens kan Rusland inzetten

De 'Strijdkrachten van de Russische Federatie' zijn een jaar nadat de de Sovjet-Unie uiteenviel in 1991 opgericht. Aan het hoofd stond toen nog Boris Jeltsin, de eerste president van Rusland en opperbevelhebber van het leger.

Na de eerste jaren onder Jeltsin kwam Vladimir Poetin aan de macht in 2000. Hij ging verder waarmee Jeltsin was begonnen: het doorvoeren van ambitieuze hervormingen van het Russische leger. Onder Poetin werd de logge troepenmacht sinds 2008 teruggebracht naar kleinere divisies met beroepsmilitairen, kwamen er betere militaire scholen en werd een nieuwe commandostructuur opgetuigd.

Vooral sterk in de lucht

"De Russen hebben met name geïnvesteerd in hun luchtmacht en marine", zegt defensiedeskundige Peter Wijninga. "Waar de Russen altijd sterk in zijn geweest, is het ontwikkelen van tanks en pantservoertuigen. Om zo verder op te trekken over de grond."

De oud-luchtmachtofficier is minder onder de indruk van Poetins landmacht. "Ze hebben meer en moderner materieel dan de Oekraïners, maar al erg lang geen grondacties meer uitgevoerd. Ze lijken het een beetje te zijn verleerd om in grote groepsverbanden op te treden over de grond, zonder hun luchtmacht."

Hightechwapens

Inmiddels heeft Poetin de beschikking over een uiterst modern wapenarsenaal. Dat loopt uiteen van vele gevechtsvliegtuigen, 'Kalibr-M'-kruisraketten en artillerie, tot zo'n 13.000 tanks, waaronder de gloednieuwe T-14 (Armata) tank, sneller, lichter en wendbaarder dan al zijn voorgangers.

Ook heeft Rusland beschikking over het zelf ontwikkelde luchtafweersysteem S-400. Hiermee kan elk vliegtuig binnen een straal van 400 kilometer (!) uit de lucht geschoten worden. Rusland stuurde de S-400 al naar de burgeroorlog in Syrië – waar Poetin steun gaf aan het regime van president Bashar al-Assad. En boven dat alles is Rusland met zo'n 4.500 actieve kernkoppen de grootste kernmacht ter wereld.

Geen geheimen

Er zijn vandaag de dag geen geheimen tussen landen als het gaat om wapens, zegt explosievenexpert Ad van Riel. "Door spionage van inlichtingendiensten weten wij in het Westen precies waarmee de Russen bewapend zijn. Omgekeerd weten zij dat van ons ook."

Hij noemt Rusland een serieuze militaire mogendheid met een enorme slagkracht. Hij wijst op de vele duizenden granaatwerpers van het type RPG-7 die de Russen hebben. Met die granaatwerpers kunnen Russische grondtroepen bijvoorbeeld vijandige tanks uitschakelen.

Van Riel: "De Russen hebben ook beschikking over MLRS-lanceersystemen, wat staat voor Multiple Launch Rocket System. Dat zijn vrachtwagens met boxen vol raketten erboven op. Als je die leegvuurt kun je een redelijk groot gebied helemaal platleggen."

Clusterbommen

De Russische MLRS-raketten hebben naar verluidt een bereik van 90 kilometer. Ze zijn bedoeld voor het aanvallen van militairen en licht gepantserde doelen en hebben daarom vaak clustermunitie, waarbij kleinere 'submunitie' boven een doelwit wordt uitgestrooid, dat ook weer explodeert, en zo vele duizenden kleinere projectielen over een groter gebied verspreidt.

Clusterbommen zijn zeer omstreden. "Het is verboden om deze onnauwkeurige wapens in te zetten in stedelijke gebieden omdat ze onnodige burgerslachtoffers maken", zegt strafrechtdeskundige Marieke de Hoon. "Dat zijn de meest ernstige schendingen. Dat zijn oorlogsmisdaden."

Explosievenexpert Van Riel is ervan overtuigd dat de Russen clustermunitie hebben gebruikt in Oekraïne. "Die hebben ze en zijn ze volle bak aan het gebruiken. Ik kan op basis van beelden met honderd procent zekerheid zeggen dat Rusland clusterbommen op de stad Charkov heeft gegooid. Dat is een oorlogsmisdaad."

Clusterbommen moeten namelijk voldoen aan speciale regels binnen het humanitair oorlogsrecht. "Twee belangrijke regels op dit gebied zijn het beginsel van onderscheid en het proportionaliteitsbeginsel", zegt hoogleraar militair recht Marten Zwanenburg. "De eerste bepaalt dat alleen militaire doelwitten mogen worden aangevallen: het verbiedt het aanvallen van burgers of burgerobjecten. De tweede gaat over de verwachte nevenschade aan burgers en burgerobjecten als gevolg van aanvallen op militaire doelwitten."

Vacuümbommen

Dan zijn er nog de zogenoemde 'vacuümbommen' die Rusland heeft en die afgelopen week zijn gezien op beelden. Het gaat om de mobiele TOS-1-raketwerper, met zogeheten thermobarische raketten waarbij na een eerste grote explosie alle zuurstof uit de lucht wordt getrokken in de nabije omgeving.

In stedelijke gebieden maken vacuümbommen veel burgerslachtoffers. Oekraïne claimt dat Rusland deze wapens al heeft gebruikt, maar dit is niet te verifiëren. "Thermobarische wapens zijn niet als zodanig verboden", zegt hoogleraar Zwanenburg. "Voor deze wapens gelden dezelfde regels als bij clustermunitie. De algemene regels van het humanitair oorlogsrecht gelden."