Europese vredesmissie in Oekraïne, zónder VS: 'Moet echt een grote macht met vuurkracht zijn'
Kan Europa in z'n eentje de vrede in Oekraïne handhaven, mocht het zover komen? Op de automatische Amerikaanse steun lijkt Europa niet meer te kunnen rekenen. De VS zegt namelijk niet te willen meedoen aan een mogelijke vredesmissie. Het is een van de grootste redenen waarom er vandaag een ingelaste top is in Parijs met verschillende Europese leiders.
Europa beefde op z'n grondvesten toen duidelijk werd dat de Verenigde Staten en Rusland deze week in Saoedi-Arabië zullen praten over een mogelijk einde aan de oorlog in Oekraïne. De hoofdrolspelers zelf zeggen dat het een eerste gesprek is, met andere woorden: dat er voorlopig nog geen echte conclusies uit de gesprekken zullen voortkomen. En dat EU-landen en Oekraïne in een volgende ronde wel mogen aanschuiven.
Toch neemt dat het Europese chagrijn over de eerste ronde van deze week, waaraan ze niet mogen deelnemen, niet weg. En dus is er vandaag een ingelast spoedoverleg in Parijs. De leiders van verschillende EU-landen zijn daarbij, zoals de Franse president Macron. Ook de regeringsleiders van Duitsland, Italië, Polen, Denemarken, Spanje en het Verenigd Koninkrijk zijn erbij, net als Dick Schoof namens Nederland en NAVO-baas Mark Rutte.
De vraag is wat er uit dat overleg kan voortkomen en of Europa iets kan betekenen zonder daarbij de hulp van de Verenigde Staten in te hoeven schakelen. Defensie-expert Patrick Bolder zegt tegen RTL Nieuws dat dat zeker kan. In Europa zijn er verschillende militaire grootmachten en ook Nederland kan z'n steentje bijdragen.
Macron wil Europese interventie-eenheid
Daarover later meer. Eerst nog even terug naar de regeringsleiders die vandaag in Parijs zijn. De Franse president Macron denkt ook zeker dat het kan. In 2017 riep hij Europa al op om meer samen te werken op militair vlak. Hij opperde toen al om een Europese interventie-eenheid op te richten.
Tot nu toe is dat niet gebeurd, maar door de oorlog in Oekraïne en de herverkiezing van president Trump in Amerika, zien veel meer landen inmiddels de noodzaak om als Europa op eigen benen te staan.
De Britse premier Keir Starmer heeft gisteren laten weten bereid te zijn militairen naar Oekraïne te sturen mocht er een staakt-het-vuren komen. Die militairen worden dan in Oekraïne gestationeerd en hebben als opdracht de vrede te handhaven. Ook de Zweedse regering heeft aangegeven daarvoor open te staan. En dat geldt ook voor Dick Schoof. "Ik denk dat we daar serieus en welwillend naar moeten kijken", zei hij. Vandaag bleek dat een meerderheid in de Tweede Kamer voor is.
Robuust en geloofwaardig
De Amerikanen hebben aangegeven geen militairen naar Oekraïne te willen sturen bij een staakt-het-vuren. Europa zal het dus zelf moeten doen. En dat kan ook, zegt defensie-expert Patrick Bolder. "Als het er maar robuust en geloofwaardig uitziet. Er moeten geen half-bewapende eenheden gestuurd worden. Het moet echt een grote macht met vuurkracht zijn."
"Dan moet je denken aan eigen artillerie, pantservoertuigen en F35's. In Srebenica in de jaren 90 hebben we gezien dat een lichtbewapende vredeseenheid niet werkt. Als Nederland kunnen we op dit vlak niet heel erg helpen. Je zult vooral moeten leunen op grote landen als het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Duitsland ook, maar die zitten in een politieke crisis op dit moment, dus het is de vraag hoe dat uitpakt."
Vorige week ging de koning nog naar Estland om Nederlandse F35's te bekijken:
Twee van de genoemde landen zijn ook geschikt om de rol van leider op zich te nemen. "De Britten hebben al gezegd daartoe bereid te zijn. En ook de Fransen zouden het kunnen. Bijkomend voordeel is dat de twee landen de enige kernmachten van Europa zijn. Amerika kon altijd zeggen: 'in het uiterste geval gebruiken we kernwapens'. Die stok achter de deur hebben Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk ook", zegt Bolder."
Europa slecht in commandovoering
Maar een vredesmissie uitvoeren zonder Amerika heeft ook nadelen, ziet ook Bolder. "Wat de Amerikanen vooral goed kunnen, en wij in Europa niet, is commandovoering. "Dat is alle informatie die je verzamelt uit inlichtingen op de grond of satellieten, goed rond te laten gaan en zorgen dat alles gebaseerd is op die informatie."
"Die commandovoering hebben we in Europa altijd een beetje laten varen. We vonden dat geldverspilling omdat de expertise dan dubbelde met die van de Amerikanen. Maar dat betekent dus wel dat we afhankelijk van ze zijn geworden en dat kan negatieve consequenties hebben. Dat zie je nu, nu de Amerikanen niet lijken te willen helpen", zegt Bolder.
Maar onmogelijk is het dus niet. En dan kan ook Nederland een rol gaan spelen. "Nederland heeft natuurlijk de F35's", zegt Bolder. "Die kunnen bijvoorbeeld no-fly-zones gaan bewaken. We zijn daarnaast goed met het transport van de krijgsmacht en luchtmacht. Ook kunnen we goed veldhospitalen aan- en afvoeren en hebben we goede radioverbindingen. Tot slot kan onze marine graanschepen van Oekraïne escorteren, zodat de Oekraïners zelf elders kunnen worden ingezet. We kunnen dus heel wat doen."
Spoedoverleg zorgt voor frustratie
Gastheer Emmanuel Macron hoopt met de top in Parijs te kunnen laten zien dat Europa eenheid uitstraalt. Maar het ingelaste overleg lijkt juist ook een tegenovergesteld effect te bereiken. Verschillende Europese landen hebben verongelijkt gereageerd op het feit dat zij niet uitgenodigd zijn.
Zo zegt de Sloveense president Nataša Pirc Musar in een verklaring dat een 'verkeerde boodschap' wordt afgegeven over de eensgezindheid van Europa. Ook in Hongarije klinkt kritiek. De minister van Buitenlandse Zaken spreekt over een bijeenkomst met leiders die 'pro-oorlog en anti-Trump' zijn. Ook de premier van Luxemburg had liever gewild dat alle EU-leiders bij elkaar waren gekomen.