'Beter een goeie buur': dit is waarom de Duitse verkiezingen voor ons van groot belang zijn

Het nieuws wordt al maanden gedomineerd door de Amerikaanse politiek. Eerst was er de verkiezingsstrijd tussen Harris en Trump, daarna de overwinning van die laatste en de afgelopen weken gaat het iedere dag over het beleid van de nieuwe regering aan de andere kant van de oceaan. Maar Duitsland is onze belangrijkste handelspartner en – zeker na het afbrokkelen van de steun vanuit de VS – militaire bondgenoot.

'Net zo belangrijk als Amerikaanse verkiezingen'

Zijn de verkiezingen van zondag voor Nederland net zo belangrijk als die in de VS? "Absoluut", zegt RTL Nieuws-correspondent Jeroen Akkermans. "Maar we richten onze blik vaak te veel naar het westen. Toen ik in 2001 begon als correspondent in Duitsland was dat ook al zo. Toen was ik ervan overtuigd dat dat van voorbijgaande aard zou zijn, dat we onze ogen zouden gaan richten op het oosten, maar het is niet voorbij gegaan."

Peilingen: CDU/CSU aan kop, Merz nieuwe bondskanselier

In de peilingen gaan de centrumrechtse christendemocraten van CDU/CSU stevig aan kop. Als die partij zondag inderdaad de meeste stemmen haalt, wordt Friedrich Merz de nieuwe bondskanselier. De radicaal-rechtse AfD staat op flinke afstand tweede in de peilingen. Omdat alle andere partijen hebben gezegd dat ze niet met AfD in een coalitie willen, lijkt het uitgesloten dat deze partij gaat regeren. 

Daarachter gaat het tussen de SPD van de huidige bondskanselier Olaf Scholz en de Groenen van partijleider Habeck. De kans is groot dat een van deze partijen na de verkiezingen een regering zal gaan vormen met CDU/CSU,  en mogelijk een derde partij. 

"Het is zeker zo dat de Duitse verkiezingen voor Nederland belangrijk zijn. Ze zijn vooral voor Europa nu heel belangrijk", zegt Wiebke Pittlik, hoofdredacteur van Duitslandweb. "De Amerikanen trekken zich terug en willen met Rusland onderhandelen. Europa moet in deze situatie sterk staan, en dan kom je al snel bij Duitsland terecht."

Volgens Pittlik moet Duitsland het voortouw nemen in de nieuwe koers van Europa. "Het is heel belangrijk, ook voor Nederland, dat Duitsland een sterke kanselier en een stabiele regering heeft die ook in Europa de kar kan trekken", zegt zij.

Ook Duitslandkenner Kemal Rijken noemt de rol van Duitsland in Europa als belangrijk punt. "Duitsland is het grootste land in de EU, en heeft de grootste economie. Duitsland dicteert in Europa niet, maar heeft wel erg veel invloed en is achter de schermen behoorlijk machtig."

Maar niet alleen als het gaat om de positie die Duitsland inneemt in Europa, zijn de verkiezingen van zondag belangrijk voor Nederland. De Duitsers zijn bijvoorbeeld ook onze belangrijkste handelspartner, en dus hebben we een economisch belang. En laat het nou net met die Duitse economie niet zo goed gaan.

Economie probleem

"De economie van Duitsland is echt een probleem", zegt Pittlik. "Merz wil die economie aanjagen. En zijn CDU/CSU wordt gezien als de partij waarbij de economie in goede handen is."

Het is de vraag of Merz, als hij bondskanselier wordt, afstapt van de grondwettelijke 'rem' op de staatsschuld. Dat is een wet die bepaalt dat de Duitse overheid maar beperkt geld mag lenen, waardoor investeren in de economie moeilijk is. 

Dit is Friedrich Merz, die afstevent op het bondskanselierschap:

Als oppositieleider verdedigde Merz de schuldenrem de afgelopen jaren hartstochtelijk, maar als hij straks bondskanselier is, laat hij hem wellicht toch vallen, omdat de Duitse economie investeringen hard nodig heeft. "Je ziet aan Merz dat hij daar misschien wel op gaat bewegen", zegt Pittlik.

Migratie

Er zijn nog meer kwesties die spelen in de Duitse politiek, waar Nederland direct de gevolgen van kan merken. "Migratie is belangrijk", vertelt Kemal Rijken. "Duitsland heeft al hardere maatregelen genomen. Er is een tijdelijke grenscontrole, ook aan de Nederlandse grens. Merz wil die blijvend maken tot de migratieproblematiek onder controle is." De kans is dus groot dat je in de toekomst bij de grensovergang op de A1 nog steeds in de file staat.

Duitsland wil het aantal migranten omlaagbrengen. "Migranten die naar Duitsland komen, stromen deels ook door naar Nederland", legt Rijken uit. "Als er minder migranten naar Duitsland kunnen komen, kan het zijn dat ze direct voor Nederland kiezen, en de migratiedruk bij ons hoger wordt. Maar het kan ook dat de doorstrom stokt en dat het juist minder wordt."

Een ander punt dat Rijken noemt is cannabis. "Onder de vorige regering is er een poging gedaan om cannabis te legaliseren, maar je ziet dat vooral criminogene netwerken en bedrijven zich daar op hebben gestort. Er zijn in Duitse steden nu veel cannabiswinkeltjes met een louche uitstraling."

De CDU/CSU wil de legaliering van wiet weer terugdraaien. "Nederlandse steden in de grensregio hebben jarenlang overlast gehad van drugstoerisme, ook uit Duitsland. Dat zou dan weer toe kunnen nemen, net als het Duitse drugstoerisme in Amsterdam."

Legers werken samen

"En nog een ander punt", zegt Rijken, "Als de nieuwe Duitse regering zegt dat ze troepen gaan leveren voor een missie in Oekraïne – wat ik overigens niet verwacht – zullen wij daar ook iets mee moeten, alleen al omdat wij legerdivisies met hen delen." De Nederlandse en Duitse landmacht hebben een verregaande samenwerking. "In die zin zijn we ook aan de Duitsers gebonden. Er staat heel veel op het spel."

Duitsland en Nederland zijn zowel economisch als politiek nauw verbonden, maar waarom is er in Nederland dan toch relatief weinig aandacht voor de Duitse politiek? "Ik vind dat er meer aandacht is dan bij vorige verkiezingen", zegt Wiebke Pittlik. "Maar nog lang niet zoveel als voor de Amerikaanse. De Amerikaanse verkiezingen zijn een soort show, en er wordt direct een president gekozen.Er is een winnaar en een verliezer. Hier wordt een bondsdag gekozen, daar rolt een kanselier uit, die een coalitie moet vormen."

"Het heeft ook met de taal te maken", zegt Jeroen Akkermans. "Iedereen spreekt Engels, minder mensen spreken Duits. Er zijn ook al jarenlangs steeds minder studenten die Duits studeren." 

Ook Kemal Rijken noemt die taalbarrière als hindernis voor meer interesse in de Duitse politiek. "De overheid focust al jaren op Engels in ons onderwijs. Duits is geen verplicht vak en je kan het al heel snel laten vallen. Dan moet je niet raar opkijken als burgers en journalisten de taal niet spreken en verstaan, en zich daarom weinig tot niet voor het land interesseren."