Nieuwe ronde in Riyad: VS en Rusland weer om tafel, zonder Oekraïne
Rusland en de VS onderhandelen vandaag in Riyad verder over een staakt-het-vuren in Oekraïne. Dat land zit zelf niet aan tafel, maar probeert verderop in de Saoedische hoofdstad druk uit te voeren op de Amerikanen. "Rusland wil het onderste uit de kan schrapen."
De eerste stap van het staakt-het-vuren was de afspraak dat Rusland en Oekraïne elkaars energiefaciliteiten dertig dagen niet zouden aanvallen.
Het was de uitkomst van het veelbesproken telefoongesprek tussen de Amerikaanse president Trump en de Russische president Poetin van afgelopen dinsdag. Trumps regering wil haast maken en streeft naar een wapenstilstand vóór eerste paasdag op 20 april, meldt persbureau Bloomberg op basis van bronnen in het Witte Huis.
Maar vrijwel direct na het telefoongesprek tussen beide leiders ging de oorlog gewoon verder. Beide strijdende partijen bestookten elkaar onder meer met drones.
"Er is nog niets", zegt Rusland-correspondent Olaf Koens. "De twee landen doen niet anders dan elkaars energievoorzieningen bestoken. Ook staat er nog niets over een bestand op papier en zijn er nog geen handtekeningen gezet. Dus er is op dit moment geen enkele vorm van een staakt-het-vuren. Ook niet over energievoorzieningen."
In Riyad praten vertegenwoordigers van Rusland en de VS verder over hoe een wapenstilstand dan wel kan worden bereikt. Oekraïne is daarbij weer niet uitgenodigd. Kort na de aankondiging van de onderhandelingen liet de Oekraïense president Zelensky weten dat ook een delegatie uit Oekraïne af zou reizen naar Riyad, maar dat zij inderdaad niet aan dezelfde onderhandelingstafel zouden zitten.
Gesprekken VS en Oekraïne
Wel hebben de delegaties uit Oekraïne en de VS gisteren apart overleg gevoerd over een gedeeltelijk bestand in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Volgens Zelensky zou het hier gaan om shuttle diplomacy ('pendeldiplomatie'). Wat zoveel wil zeggen als diplomatie waarbij een derde partij (in dit geval de VS) als een bemiddelaar heen en weer pendelt tussen de twee partijen die met elkaar in conflict zijn, en die zelf (nog) niet met elkaar om tafel willen. Maar nu blijkt toch dat de gesprekken met Oekraïne en Rusland enkel ná elkaar plaatsvinden.
Op de agenda stonden onder meer voorstellen om energiefaciliteiten en kritieke infrastructuur te beschermen. Volgens de Oekraïense minister van Defensie Roestem Oemerov waren de gesprekken 'productief en gericht': "We hebben belangrijke punten besproken, waaronder energie", schreef Oemerov op X. Hij voegde eraan toe dat Oekraïne eraan werkt om zijn doel van een 'rechtvaardige en blijvende vrede' een 'realiteit' te maken.
Oekraïne slaat de laatste tijd terug met drone-aanvallen, zoals deze op Russische vliegvelden:
"Ik denk dat de Russen heel comfortabel en rustig de gesprekken ingaan", zegt correspondent Koens over de gesprekken van vandaag. Hij noemt twee redenen waarom Rusland - in tegenstelling tot Amerika - helemaal geen haast zou hebben en de onderhandelingen vermoedelijk zo lang mogelijk zal willen rekken.
"Ten eerste gaat het de Russen militair gezien redelijk voor de wind op dit moment. Ze hebben een bescheiden opmars gemaakt aan het front, en hun verliezen zijn de laatste tijd niet heel groot. Daarnaast wil Rusland op weg naar een zogenoemd 'duurzaam' vredesbestand echt nog wel het onderste uit de kan schrapen", verwacht Koens.
De Amerikanen sturen bij de onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland onder meer aan op een wapenstilstand in de Zwarte Zee om een vrije scheepvaart te garanderen, aldus de Amerikaanse veiligheidsadviseur Mike Waltz tegen de televisiezender CBS. De Zwarte Zee is strategisch gezien van groot belang in de oorlog. Het is voor beide landen de enige vaarweg richting de Middellandse Zee en belangrijk voor de export van met name graan, olie en LPG (autogas).
Maar deze zee is ook de plek waar het Oekraïense leger - in tegenstelling tot het vaste land - wel een vuist kan maken. De plek waar het Rusland pijn doet met gerichte aanvallen op diens Zwarte Zeevloot, die stevig is uitgebreid na de Russische inlijving van de Krim in 2014.
Vrije doortocht afdwingen
De vrije doortocht van vrachtschepen op de Zwarte Zee is volgens Poetins woordvoerder Peskov de eerstvolgende stap in de 'moeilijke onderhandelingen' naar een staakt-het-vuren en een uiteindelijk vredesbestand. Dat overleg is pas net begonnen, zo benadrukte Peskov.
"Ik ben vrij pessimistisch over deze gesprekken", zegt correspondent Koens. "Ik vrees dat we helaas nog lang niet in buurt zijn van het einde van de oorlog in Oekraïne."