Internationale sancties houden Iraanse productie raketten niet tegen

Iran vuurde de afgelopen dagen zo'n 350 ballistische raketten en tientallen explosieve drones af op Israël. Aan deze wapens lijkt het land geen tekort te hebben, terwijl het economisch juist heel slecht met Iran gaat. Met name sancties zijn daar de oorzaak van.

Sancties

De EU en andere landen, zoals de VS, hebben die ingesteld vanwege onder meer mensenrechtenschendingen, Irans kernwapenprogramma en ook de militaire steun aan Rusland. Onder de sancties vallen bijvoorbeeld bevriezing van tegoeden en verboden op de handel in goederen die kunnen bijdragen aan de wapenindustrie.

Maar ze raken niet alleen goederen die voor bewapening bedoeld zijn, legt Jafari uit. Want de belangrijkste sancties treffen de Iraanse olie-export en banken. Zo heeft Amerika de handel in dollars verboden. "Daardoor is het voor Iran lastig om wat voor goederen dan ook te importeren, zelfs medicijnen." En dus raakt het de gehele Iraanse economie.

Toch wist Iran wel aan wapens te komen, zo bewijzen de beelden met regens aan raketten van afgelopen weekend. "Sancties zijn immers nooit waterdicht", stelt Matthew Schmidt, universitair hoofddocent nationale veiligheid aan de Universiteit van New Haven. "Zo kan Iran via dekmantelbedrijven in ongesanctioneerde derde landen alsnog materialen kopen."

Creatief sprokkelen

In combinatie met de productie in eigen land 'sprokkelen' ze zo alle materialen 'creatief' bij elkaar, stelt Irankenner Jafari. Zo verkrijgt Teheran de nodige brandstof voor raketten via onder meer China.

Maar zelfs als je de materialen kunt krijgen, begin je niks zonder kennis. En ook daarover beschikt Iran, stelt Jafari. Want het land investeert flink in de opleiding van wetenschappers en ingenieurs. "Zo winnen Iraanse studenten vaak internationale wiskundewedstrijden."

De technische kennis hebben ze dus zelf en die zit 'diep onder de grond' weggestopt.

Maar ook het bevriende Rusland helpt de studenten graag een handje, vult Schmidt aan. "Zo krijgen ze training van Russen in hun eigen land, of reizen ze naar Russische technische faciliteiten om daar getraind te worden." En dat is de laatste jaren toegenomen, als tegenprestatie voor Iraanse wapensteun aan Rusland voor de oorlog in Oekraïne.

Politieke motivatie

Dat de Iraanse economie - afbrokkelend door de sancties - geld overhoudt voor wapens, heeft minder met geld en meer met prioriteiten te maken, stelt Jafari. "Die politieke motivatie om zichzelf te bewapenen is er sinds de jaren tachtig."

Toen viel Irak Iran binnen onder leiding van Saddam Hoessein. Maar het ontbrak aan een veroordeling van de internationale gemeenschap. "Iran trok een conclusie: we moeten op onze eigen benen staan."

Ruim veertig jaar later is het land bewapend met hypersonische raketten, die tot wel vijftien keer de geluidssnelheid kunnen bereiken. "Een behoorlijke technische prestatie", aldus Schmidt. En een uitdaging voor het normaal gesproken vrijwel onfeilbare afweersysteem van Israël, de Iron Dome. "Maar meerdere landen hebben ze."

Iran zet ook stappen op het gebied van de ruimtevaart. Het plan is om dit jaar nog de deuren te openen van een ruimtehaven in de stad Chabahar. En juist die ruimtevaarttechnologie is enorm waardevol voor wapens op de grond, benadrukt Jafari. Zo levert het Iran satellietbeelden op, die het vanwege sancties niet van andere landen verkrijgt. "En in deze tijd zijn inlichtingen en informatie van cruciaal belang."

Onschendbaarheid Israël aan flarden

Door de grote hoeveelheid raketten overrompelde Iran de afgelopen dagen het afweersysteem van Israël. Zo werd een olieraffinaderij bij Haifa geraakt. "Dat heeft de mythe van Israëlische onschendbaarheid wel aan flarden geschoten", stelt Jafari. "En dat zal Iran extra motivatie geven om te blijven investeren in wapens. Met raketten kunnen ze afschrikken."

Maar het is de vraag hoe lang het nog duurt voordat de bevolking daartegen in opstand komt, vult Schmidt aan. Zij zijn immers klaar met de economische malaise en willen graag weer werken. "In plaats daarvan heeft hun overheid voor zo'n 2,5 miljard dollar aan raketten de lucht in geschoten in een paar dagen tijd. Als ze in dit tempo doorgaan, zijn ze al binnen een maand door hun geschatte 3000 raketten heen."

Bekijk hier hoe een Iraanse staatszender tijdens een live-uitzending wordt getroffen door een Israëlische aanval.