Helemaal stoppen met import olie en gas uit Rusland? 'Technisch gezien haalbaar’
Al sinds het begin van de Russische invasie in Oekraïne is het een discussiepunt: de import van olie en gas uit Rusland. Nog altijd importeert de Europese Unie voor miljarden euro's aan Russische fossiele grondstoffen. Nu belooft Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, met een plan te komen om sneller te stoppen met de import van Russische olie. Maar kan Europa dat eigenlijk wel?
Von der Leyen deed de belofte na een telefoongesprek met de Amerikaanse president Donald Trump. Hij hamert er al langer op dat Europa moet stoppen met het inkopen van Russische olie. Het was de bedoeling dat deze import eind 2027 volledig zou stoppen Dit kan en moet sneller, vindt Von der Leyen. Nu gaat de deadline naar volgend jaar.
564 miljoen euro per dag
Hoewel de Europese import na de inval van Rusland in Oekraïne in 2022 flink is afgenomen, verdient Rusland nog steeds miljarden aan de export. Volgens een rapport van het Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA) exporteerde Rusland in augustus 2025 voor gemiddeld 564 miljoen euro per dag aan fossiele brandstoffen. Dat bedrag kwam dus niet alleen voort uit leveringen aan Europa, maar ook aan andere landen.
Op de import van olie naar de EU geldt al een boycot voor leveringen per olietanker. Er is een uitzondering gemaakt voor Hongarije, Slowakije en Tsjechië omdat zij sterk afhankelijk zijn van Russische olie en geen makkelijke alternatieven hebben. Als Europa sneller van Russische olie af wil, zoals Von der Leyen aan Trump beloofde, zullen ze die dus wel moeten vinden.
Hongarije en Slowakije
"Vooral Hongarije en Slowakije maken nog gebruik van Russische olie, via de Droezjba-pijpleiding", zegt Lucia Van Geuns, energie-expert van het The Hague Centre for Strategic Studies. Volgens Van Geuns is het technisch gezien wel haalbaar dat die landen stoppen met de import. "Hongarije en Slowakije zullen dan snel aanpassingen moeten doen. Ze moeten zorgen dat ze die olie ergens anders vandaan halen. Dat wisten ze al langer, maar dat zal nog wel een discussie opleveren", zegt Van Geuns.
De bereidheid van Hongarije en Slowakije is niet heel groot, denkt Rusland-correspondent Olaf Koens. "Economisch gezien zal het lastig zijn, omdat het qua infrastructuur moeilijker en duurder zal zijn voor die landen om hun olie ergens anders vandaan te halen. Ze hebben geen havens." En dan heb je ook nog de politieke motivatie nodig. "Zowel Hongarije als Slowakije zijn vrienden van Poetin. Ze willen geen geld uitgeven aan de oorlog in Oekraïne. Het gaat moeilijk worden om ze over te halen zonder economische en politiek drijfveer. Dat wordt de uitdaging voor Brussel", zegt Koens.
Ook in haven Rotterdam
Over de import van Russisch gas zit nu nog geen boycot. "Europa is lang afhankelijk geweest van Russisch gas, dus dan zouden we ook onszelf in de voet schieten." Er wordt wel een flink stuk minder aardgas geimporteerd: in 2021 kwam bijna de helft van het aardgas dat we in de EU gebruiken uit Rusland, nu is dat nog maar zo’n 12 procent.
"Het gaat met name om vloeibaar gas", zegt Van Geuns. "Dat wordt via LNG-tankers vervoerd, onder andere ook naar bijvoorbeeld de haven van Rotterdam." Hoeveel procent daarvan afkomstig is uit Rusland, is lastig te zeggen. "Het is een fluïde markt. Een deel van dat gas wordt weer doorverkocht, en een ander deel belandt bij de Nederlandse consument."
Dat Russische gas zal dan moeten worden vervangen door alternatieven, bijvoorbeeld door het uit Amerika of Qatar te halen. "Dat moet haalbaar zijn", zegt Van Geuns.
Het vinden van alternatieve manieren om vloeibaar gas uit Rusland te vervangen, kan invloed hebben op de gasprijzen. Maar wat dat precies zal zijn, is moeilijk in te schatten. "Dat hangt er vanaf hoeveel bieders er bijvoorbeeld zijn in andere landen, of hoe koud het gaat worden", zegt Van Geuns. "Het gaat nog niet gelden voor komende winter, maar eerder de winter hierna."
Impact Rusland?
Aan de export van gas en olie verdient Rusland een hoop geld, in 2024 alleen al 110 miljard euro. "Dat is niet alleen van de export in Europa, maar ook bijvoorbeeld China, India en Turkije. Het is een enorm bedrag. En daar wordt voor een groot deel ook de oorlog in Oekraïne van betaald", zegt Van Geuns.
Als Europa stopt met het importeren van olie en gas uit Rusland, zal dat daar zeker invloed hebben. Al zal die impact 'vrij marginaal' zijn, zegt correspondent Koens. "De boycot op Russische olie wordt sinds het begin van de oorlog niet helemaal nageleefd. En anders verkopen ze het wel aan een ander, bijvoorbeeld via een schaduwvloot langs Iran, India of China. Het vindt wel een weg, daar is de olie-infrastructuur wel op gebouwd", zegt Koens.
Von der Leyen herhaalde ook dat de Europese Commissie binnenkort een voorstel gaat indienen voor een negentiende sanctiepakket tegen Rusland. "Ze merken de sancties", zegt Koens. "Maar de Russen hebben al 11 jaar te maken met sancties. En ze worden steeds zwaarder. De Russen zijn er goed op voorbereid. De economie blijft wel draaien", zegt Koens.
