Dit zou weleens de opvolger van president Zelensky kunnen zijn

"Ik ben klaar voor de verkiezingen", zei Zelensky gisteren, kort nadat Donald Trump zei dat het land al heel lang niet naar de stembus was gegaan. Verkiezingen zijn volgens de Oekraïense wet niet mogelijk in oorlogstijd, maar Zelensky heeft het parlement gevraagd om uit te zoeken hoe dat kan worden veranderd.

Zelensky's belangrijkste uitdager heet Valeri Zaloezjny. Hij werkt momenteel als ambassadeur van Oekraïne in het Verenigd Koninkrijk, maar was van 2021 tot 2024 de leider van de Oekraïense strijdkrachten.

Vaderfiguur voor Oekraïne

"Zaloezjny wordt gezien als een vaderfiguur, en blijft de meest gesteunde en meest vertrouwde politieke figuur in de Oekraïense samenleving", schrijven onderzoekers van het Amerikaanse Carnegie Center in een recent rapport.

Afgaand op een peiling van deze week lijkt Zelensky eventuele verkiezingen nipt te winnen. Ongeveer 20 procent van de ondervraagden zou op de zittende president stemmen, terwijl 19 procent op Zaloezjny zou stemmen. Andere kandidaten haalden maximaal 5 procent van de stemmen. Bijna een kwart van de kiezers gaf aan geen duidelijke voorkeur te hebben, of gaf geen antwoord op de vraag.

In een peiling van afgelopen zomer kwam Zaloezjny uit de bus als de meest betrouwbare politieke figuur in het land. 73 procent van de Oekraïners vertrouwt hem, terwijl 67 procent van de bevolking zegt dat ze vertrouwen hebben in Zelensky.

De belangrijkste uitdager van Zelensky staat bekend als degene die de Russen in 2022 wist te verslaan, toen de invasie net was begonnen. Onder zijn leiding werd het veel grotere en sterkere Russische leger teruggedrongen bij de hoofdstad Kyiv, en later ook bij Charkiv in het oosten en Cherson in het zuiden.

Zaloezjny publiceert regelmatig artikelen in Oekraïense en westerse kranten, waarin hij zijn visie geeft op de oorlog. In de kern verschilt het weinig van Zelensky's idee: Oekraïne moet stand houden en geen grondgebied weggeven. Een vredesdeal kan er alleen komen als daar sterke veiligheidsgaranties in staan.

"Het belangrijkste politieke doel voor Oekraïne is om Rusland de mogelijkheid te ontnemen om in de nabije toekomst agressieve acties tegen Oekraïne te ondernemen", schreef Zaloezjny eind november in een opiniestuk voor Oekraïense en Britse media.

"Zulke veiligheidsgaranties kunnen zijn: toetreding van Oekraïne tot de NAVO, de stationering van kernwapens op Oekraïens grondgebied of de inzet van een grote westerse troepenmacht om Rusland het hoofd te bieden."

Hoewel Zaloezjny erg geliefd is, heeft hij nooit openlijk gezegd dat hij de politiek in wil. "Ik richt geen hoofdkwartier of politieke partijen op en ik heb geen banden met enige politieke beweging", schreef hij in oktober nog op sociale media. "Ik ben geen voorstander van verkiezingen in oorlogstijd."

Hoewel Zelensky niet uitsluit dat er verkiezingen komen in oorlogstijd, moeten daar nog veel hordes voor worden genomen. Zo moet er minstens een staakt-het-vuren komen zodat burgers kunnen stemmen. Daarnaast is het de vraag wat er moet gebeuren met de soldaten aan het front, de gebieden die Rusland heeft bezet en de miljoenen Oekraïners die naar het buitenland zijn gevlucht.

Er is vooralsnog weinig animo voor verkiezingen in Oekraïne, schrijft de denktank Carnegie Center in een recent rapport. Al komt de politieke concurrentie langzaam weer op gang. Achter gesloten deuren wordt er gewerkt aan politieke campagnes en verkiezingsprogramma's.

In een peiling van afgelopen zomer gaven 63 procent van de ondervraagden aan dat ze geen voorstander zijn van verkiezingen zolang de oorlog voortduurt. In een andere peiling, die in september en oktober is uitgevoerd, gaf slechts 11 procent van de mensen aan dat ze nu verkiezingen willen houden.

Zelfs oppositiepolitici staan niet te springen om verkiezingen. "Ik ben volledig tegen dit idee, ik begrijp niet eens waarom Zelensky dit zou zeggen", zei parlementslid Oleksi Hontsjarenko van de oppositiepartij Europese Solidariteit over mogelijke verkiezingen.