Ajax gaf deze transferzomer nog geen euro uit aan transfers. Fans vragen zich niet meer af wánneer, maar óf er nog grote nieuwe namen worden aangetrokken. En dat terwijl niet zo lang geleden het geld binnenstroomde bij de club. De Amsterdamse zuinigheid heeft meerdere oorzaken.
Tot een aantal jaren geleden kon het niet op voor de penningmeester van Ajax. Na Europese successen, een reeks landskampioenschappen en meerdere spelers die voor veel geld vertrokken, leek Ajax zeker op financieel gebied in Nederland op eenzame hoogte te staan.
Hoe anders is dat nu. Na 2022 kwam de klad er bestuurlijk en sportief in en dat voelt de Amsterdamse club in de portemonnee. "Ajax is financieel gezien geen zieke patiënt die genezen moet worden, maar moet het nu wat rustiger aan doen om te voorkomen dat het ziek wordt", zegt Job Gulikers, onderzoeker van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN).
"Een groot deel van de waarde die Ajax vertegenwoordigde, is verdampt", zegt Ruud Koning, hoogleraar sporteconomie aan de RUG.
Positieve transferbalans
Dat kan gerust als opvallend bestempeld worden. Want ondanks de sportieve malaise kwam er de afgelopen jaren meer geld binnen dan dat eruit ging. Als er naar spelersverkopen wordt gekeken tenminste. Ook deze zomer is de transferbalans positief: de verkoop van onder meer Georges Mikautadze en Geronimo Rulli leverde grofweg 30 miljoen op. Op het eerste gezicht althans.
Waar in de voorgaande jaren flink geïnvesteerd werd, blijft het tot nu toe bij de komst van Bertrand Traoré en Daniele Rugani. De eerste kwam transfervrij en de andere wordt gehuurd. Op salaris na, kosten deze spelers dus niets. Er lijkt dus nog genoeg geld te zijn om goede spelers te kopen van andere clubs.
Met de nadruk op lijkt, want technisch directeur Alex Kroes liet in een interview met ESPN al weten dat als er 100 miljoen euro binnenkomt er 'pakweg' 40 miljoen geherinvesteerd kan worden.
Hoe ondoorgrondelijk de boekhoudkundige wegen zijn en waarom de transferinkomsten niet 1-op-1 geherinvesteerd kunnen worden, legt Gulikers uit aan de hand van een fictieve speler: Jan Eriksberg.
Afschrijven
"Stel dat hij voor 10 miljoen euro wordt gekocht en een contract voor vijf jaar tekent, dan wordt er per seizoen twee miljoen op hem afgeschreven", legt Gulikers uit. Afschrijven is een boekhoudkundige term voor investeringen die minder waard worden, zoals een printer.
Stel dat Eriksberg na drie jaar van zijn vijfjarige contract verkocht wordt, dan is er 6 miljoen euro afgeschreven (3 keer 2 miljoen). Op dat moment staat de speler nog maar voor 4 miljoen euro in de boeken, legt Gulikers uit. Tijdens zijn tijd bij een club drukt hij op de begroting.
Stel nu dat sterspeler Eriksberg wordt verkocht, voor opnieuw 10 miljoen euro. Dan speelt de club quitte, zou je denken. Maar dat kun je niet zo zeggen, legt Gulikers de boekhoudregels verder uit. "Uitgaven zijn netto en inkomsten zijn bruto."
Door commissies, solidariteitsbijdrages (geld voor voormalige clubs van Eriksberg) en zaakwaarnemers houdt de club daar pakweg acht miljoen euro aan over. "Door de afschrijving staat hij na drie jaar nog voor 4 miljoen euro in de boeken", rekent de onderzoeker die zich verdiept in financiën van voetbalclubs voor. "Dit betekent dus dat je de speler over dat boekjaar met vier miljoen euro winst heb verkocht. Dat klinkt misschien gek, maar zo zitten de boekhoudregels in elkaar."
Jeugdspelers niet afgeschreven
Voor spelers uit de jeugdopleiding , zoals Jorrel Hato en Kenneth Taylor, en transfervrije spelers is geen transfersom betaald en daar wordt dus niet op afgeschreven. Als deze spelers worden verkocht, is dat pure winst.
En dan zijn er nog de prestaties op het veld die winst kunnen opleveren. "Technisch directeuren zullen terecht zeggen: voetballers zijn geen printers en kunnen juist meer waard worden. Na een goed seizoen bijvoorbeeld", zegt Gulikers. "Wanneer de marktwaarde hoger is dan de boekwaarde, spreekt men over stille reserves."
Voor het doen van investeringen in nieuwe voetballers, moet Ajax ook de salarissen kunnen betalen. Het van de hand doen van spelers is de snelste manier om financiële ruimte te creëren.
Maar probeer spelers die niet goed presteren maar eens te slijten. "Daarbij hebben veel spelers die vorig jaar zijn gehaald langdurige contracten getekend tegen waarschijnlijk een goed salaris. Dat maakt het extra lastig", zegt Gulikers.
Operationele kosten
Er moet natuurlijk ook geld gestoken worden in het bedrijf Ajax, de zogenoemde operationele kosten. De club moet bijvoorbeeld het kantoorpersoneel betalen en de huur van het stadion. Ook moet er een jeugdopleiding onderhouden worden.
Daarvoor is Ajax overigens niet volledig afhankelijk van inkomsten uit transfers. De club ontvangt ook sponsor- en tv-gelden en inkomsten uit kaartverkoop. Maar zonder inkomsten uit transfers, draait de club verlies blijkt uit het laatste halfjaarverslag.
Door de tegenvallende sportieve prestaties kan Ajax zich volgens Gulikers geen uitgavenpatroon zoals eerder permitteren, toen Ajax steevast meedeed aan de Champions League, het hoogste Europese voetbaltoernooi.
De club had deze week wel een meevaller. Door een 4-1 overwinning op het Poolse Jagiellonia Bialystok staat Ajax met één been in de groepsfase van de Europa League (het tweede Europese toernooi). Plaatsing hiervoor levert miljoenen extra op. Alleen niet zo veel als bij deelname aan de Champions League.
Niet te veel 'misperen'
Al deze verschillende geldstromen zijn zaken waar een technisch directeur rekening mee moet houden. En daarom is het volgens Gulikers verstandig dat er nu wat terughoudender wordt geopereerd, want het beleid van de afgelopen seizoenen is niet oneindig vol te houden. "Zeker niet zonder Champions League-inkomsten. Als Ajax weer wil investeren, dan moeten de kosten omlaag en dat gebeurt nu."
"Het management is heel belangrijk", zegt collega Koning. "Waar trainers over het algemeen kijken naar de korte termijn, moeten bestuurders kijken naar de lange termijn." De voorzichtigheid van het bestuur is daarom wel terecht volgens hem. "Ajax kan zich ook niet te veel misperen veroorloven."
