Hoe 'groeiparel' Miniso vastliep in de Hollandse modder

Eind 2019 kwam ondernemer Michiel Witteveen met een nieuw, opwindend plan. Een half jaar nadat hij de wankelende winkelketens Blokker en Big Bazar had overgenomen, kondigde hij aan de Chinese winkelformule Miniso naar Nederland te zullen halen. 

Explosieve groei

Bij de gemiddelde Nederlander was de naam Miniso nog volslagen onbekend, maar internationaal gooide de jonge winkelformule - die pas in 2013 was opgericht door ondernemer Ye Guofu – hoge ogen. Miniso verkoopt trendy artikelen als speelgoed, huishoudelijke artikelen en hebbedingetjes, en had in sneltreinvaart het Aziatische continent veroverd. Daarna volgden de VS en Europa.

Op het moment dat Witteveen aankondigde Miniso in Nederland te introduceren, telde het jonge retailbedrijf al zo'n 4800 vestigingen wereldwijd en een miljardenomzet. Elke maand openden er 100 nieuwe vestigingen. "Deze keten groeit als een uitslaande brand", jubelde Witteveen destijds. Volgens hem had Miniso 'de potentie om Hema bang te maken'. In Nederland zei hij dertig tot vijftig winkels te zullen openen. 

Groeiparel

Daarmee zou Miniso de groeiparel van het gehavende Blokker-concern worden. Het zwaar verlieslatende familiebedrijf had in de voorgaande jaren een hele trits winkelformules (zoals Leen Bakker en Xenos) moeten afstoten, en ook de winkelketen Blokker zelf was aanzienlijk ingekrompen.

Het Aziatische succesverhaal Miniso moest het in verval geraakte winkelconcern, dat inmiddels was omgedoopt tot Mirage Retail Group, dus weer glans geven. Een beetje glans kon het bedrijf wel gebruiken, zeker omdat de eigenaar van plan was het in 2022 naar de beurs te brengen.

Dochter van zakenpartner

Bovendien leverde de introductie van Miniso in Nederland een aantrekkelijke werkplek op voor de destijds 29-jarige dochter van Witteveens vastgoedpartner Maarten Langeveld. Ashley Langeveld was vanaf het begin bij de winkelketen betrokken, eerst als hoofd inkoop en later als algemeen directeur.

Links en rechts werden de wenkbrauwen wel gefronst. De grote zusjes Blokker en Big Bazar maakten nog steeds zware verliezen. Waar haalde Witteveen het geld vandaan om te investeren in het openen van nieuwe Miniso-winkels? 

Volgens de charismatische ondernemer zou de investering niet meer dan 10 miljoen euro kosten, en bovendien niet ten koste gaan van zijn andere winkels. "Dit doe ik met eigen middelen, en hopelijk financiering van de bank", zei hij in het FD.

Veelbelovende start

Miniso ging in 2020 veelbelovend van start. Ondanks het uitbreken van de coronapandemie opende de winkelformule dat jaar de eerste drie vestingen, in Utrecht (foto onder), Eindhoven en Maastricht.

Nederland was overigens zeker niet het enige Europese land dat destijds de pluche speelgoedfiguren en grappige gadgets van Miniso leerde kennen. Zo verschenen tussen juni 2019 en oktober 2020 de eerste Miniso-winkels in Spanje, Engeland en Frankrijk. Ook daar runde het Chinese moederconcern die winkels niet zelf, maar gaf lokale ondernemers tegen betaling de vergunning om dat te doen.

In oktober 2020 haalde het moederconcern bovendien ruim 600 miljoen dollar aan groeikapitaal op, met een beursgang in de VS. Die beursgang maakte oprichter en grootaandeelhouder 'Jack' Ye een van de rijkste ondernemers van China, met een geschat vermogen van 3,9 miljard dollar.

Spaak in het wiel

Dat zag er allemaal veelbelovend uit. Maar de in 2020 uitgebroken coronapandemie stak wel een spaak in de ambitieuze Nederlandse groeiplannen. Waar het eerste jaar nog drie Miniso-winkels werden geopend, was dat er in 2021 maar één.

Tijdens de officiële opening van die vestiging, in Den Bosch, zorgde de belofte van een goodie-bag met gratis artikelen voor een lange rij voor de winkel. Dat leidde weer tot aandacht in de lokale media. Maar verder bleef het rond Miniso dat jaar muisstil.

Verloren jaren

Toen in 2022 de coronamaatregelen verdwenen, werd ook de barrière voor de groeiambities van Miniso in Nederland weggenomen. Dat betekende echter niet dat Witteveen eindelijk vol gas ging. Integendeel. Het duurde nog tot oktober van dat jaar voordat de vijfde winkel werd geopend, op het Amsterdamse Centraal Station.

Bovendien kondigde Miniso in december aan de Bossche vestiging weer te sluiten. "We kunnen op die locatie geen rendabele omzet draaien, dus we gaan daar stoppen", zei Witteveen tegen vakblad RetailTrends. De ondernemer zei wel tevreden te zijn over de andere vier vestigingen, in Utrecht, Eindhoven, Maastricht en Amsterdam Centraal.

Of het handjevol Nederlandse winkels van Miniso nu wel of geen winst maakte, is altijd onduidelijk gebleven. "We houden geld over, dus dat is goed", zei Witteveen begin 2023 nog wel in vakblad Promz Magazine.

Technisch failliet na 2022

Opmerkelijk, want in werkelijkheid was de financiële situatie belabberd. Uit de jaarrekeningen van Miniso Nederland, blijkt dat het winkelbedrijfje als gevolg van aanloopverliezen begin 2023 geen financiële reserves meer had. Sterker nog, met een negatief eigen vermogen van 3,9 miljoen euro was het bedrijf drie jaar na de start, zoals dat heet, 'technisch failliet'.

Ook de samenwerking met de machtige Chinese franchisegever liet te wensen over. "Je verwacht veel hulp, maar voor hen ben je een kleine speler, de zoveelste in de rij", liet Witteveen begin 2023 in het Promz-interview optekenen.

Misère bij moeder

Tot overmaat van ramp gingen de zaken bij het moederbedrijf Mirage Retail Groep evenmin zoals gehoopt. In 2022 had  het concern een nettoverlies van ruim 86 miljoen euro geleden.

Door de aanhoudende verliezen bij de dochterbedrijven van Mirage Retail Group verdwenen in maart 2023 de - al eerder uitgestelde - plannen voor de beursgang van het winkelconcern definitief in de vuilnisbak. En in september van dat jaar ging de eind 2020 overgenomen elektronicaketen BCC failliet. In 2023 leed Mirage Retail Group een nettoverlies van bijna 21 miljoen euro.

Schwung terug

Ondanks de malaise bij het moederconcern en de zusterbedrijven leek Miniso verrassend genoeg vanaf het voorjaar van 2023 toch iets op te krabbelen. Tussen april en december zat de schwung er zelfs opeens weer een beetje in. De Chinese winkelformule opende drie nieuwe vestigingen; in de Amsterdamse Kalverstraat, in de Rotterdamse Koopgoot en in Almere. Daarmee stond de teller op zeven winkels.

"Miniso blijft boven verwachting presteren", ronkte het jaarverslag van Mirage Retail Group over 2023. "Er werden meer winkels geopend, waardoor het merk Miniso een gevestigde naam werd in veel winkelgebieden."

Dat was natuurlijk schromelijk overdreven, zeker gezien het feit dat Miniso in Nederland volgens de licentieovereenkomst met de Chinezen toen al minstens dertig winkels in Nederland had moeten hebben. Maar in elk geval was de winkelformule in 2023 nog niet helemaal in de Hollandse modder vastgelopen.

Kapitaalinjectie

Bovendien werd Miniso Nederland in 2023 boekhoudkundig flink opgekalefaterd, zo blijkt uit de onlangs gedeponeerde jaarrekening over dat jaar. Daarbij werd 4,4 miljoen euro aan schulden omgezet in eigen vermogen, waardoor de financiële buffers weer stegen tot boven de nul. Eind januari 2024 was het eigen vermogen 1,7 miljoen positief, en was het winkelbedrijf dus niet meer 'technisch failliet'.

Gezien de ernstige financiële problemen waarmee Mirage Retail Groep en de belangrijkste dochter Blokker in 2023 kampten, is het wel de vraag waarom het moederconcern op dit moment nog deze kapitaalinjectie in Miniso deed. Begin 2024 overkwam zusterbedrijf Intertoys het tegenovergestelde; moeder Mirage probeerde het wankelende Blokker te redden door juist te teren op de speelgoedketen. 

Rooskleurig

Hoe dan ook, hoewel het aantal winkels fors was achtergebleven bij de doelstellingen stond Miniso Nederland er dankzij de kapitaalinjectie en de nieuwe openingen begin 2024 nog best rooskleurig voor. 

En ook in 2024 opende Miniso weer nieuwe winkels; in de Amsterdamse Leidsestraat en in het prestigieuze winkelcentrum Westfield Mall of the Netherlands in Leidschendam. Omdat de vestiging op het Amsterdamse Centraal Station sloot, kwam de teller daarmee op acht.

Opnieuw tegenwind

Maar afgelopen zomer stak er opnieuw een ijzige tegenwind op voor de ambitieuze jonge winkelketen. Het teleurstellende aantal geopende Nederlandse winkels had de toorn afgeroepen van het almachtige Chinese moederbedrijf, met zijn hoofdvestiging in Hongkong.

Hoofdschuldigen van de tegenvallende groei zouden volgens de Chinezen de Israëlische zakenpartners zijn, met wie Witteveen bij de start van Miniso Nederland in zee was gegaan. Die zakenpartners hadden Miniso in 2018 in Israël geïntroduceerd, en hadden ook de licentie voor Nederland in handen gekregen. Die vergunning hadden zij ingebracht in Miniso Netherlands, in ruil voor 35 procent van de aandelen. Een van hen, de 35-jarige Gonen Cohen, kreeg een zetel in het bestuur van het bedrijf.

Dreigende doodsklap

Afgelopen juli dreigde Miniso de licentie van Miniso Nederland in te trekken, als Cohen bij het bedrijf betrokken zou blijven. Het moederconcern wilde de vergunning exclusief aan Mirage Retail Group van Witteveen geven.

Een verscheurde licentie zou de doodsklap betekenen voor Miniso Nederland. Daardoor zou de winkelketen geen voorraden meer kunnen inkopen, zouden de schappen leeg raken, het resterende geld opraken en een faillissement onafwendbaar zijn. Mirage Retail Group broedde daarom op een kunstgreep. De activiteiten van Miniso Netherlands zouden worden verschoven naar Miniso Holding, waarin de Israëli's geen belang hadden.

Achterhoedegevecht

Witteveens zakenpartners gaven zich echter niet zomaar gewonnen, en begonnen een kort geding. Dat verloren zij in november. Een maand later stapte Miniso Netherlands naar de Ondernemingskamer, om definitief uit de impasse te komen.

Achteraf blijken de rechtszaken rond Miniso nogal een achterhoedegevecht geweest, omdat zusterbedrijf Blokker in november failliet ging, gevolgd door het bankroet van moederconcern Mirage Retail Group in december. Daarmee zijn de acht winkels van Miniso in de failliete boedel van Mirage Retail Group terecht gekomen. Het is de vraag wat er nu met die winkels gebeurd.

Miniso in onderpand

De ondergang van Blokker en Mirage Retail Group betekent niet noodzakelijk ook het einde voor Miniso Nederland. In vakblad RetailTrends zei retailexpert Rupert Parker Brady onlangs nog wel toekomst voor de winkels te zien. Miniso zou bijvoorbeeld kunnen worden overgenomen door de eigenaren van Hema, Kruidvat of Xenos, een Miniso-franchisenemer uit een ander Europees land of een private equity-investeerder.

Het is overigens nog maar de vraag of dat geld in het laatje van curator gaat brengen. Gisteren meldde RTL Z dat drie schuldeisers van Mirage de aandelen van Miniso Holding in onderpand hebben, als dekking voor een lening van 5 miljoen euro.

Curator Van Hooff speelt wel een rol bij de verkoop van de aandelen Miniso, die hij zo snel mogelijk zegt te willen afronden. "Daarover spreken we nu met de franchisegever uit Hongkong. Er bestaat zeker interesse in Miniso Nederland." Als het pandrecht in orde blijkt, zal de eventuele opbrengst vloeien naar de pandhouders. De curator kan nog niet zeggen wanneer de verkoop rond moet zijn, maar wil die 'voortvarend' aanpakken. "De winkels kunnen beter floreren in handen van een nieuwe eigenaar, dan bij de failliete boedel."

Andere cijfers, zelfde beeld

De passages hierboven over de financiële buffers van Miniso zijn gebaseerd op de vennootschap Miniso Netherlands. De houdstermaatschappij die daarboven hangt, laat hetzelfde beeld zien met iets andere cijfers. Aan het einde van het boekjaar 2022 was ook Miniso Holding technisch failliet, met een negatief eigen vermogen van 2,5 miljoen euro. Eind boekjaar 2023 was het eigen vermogen van Miniso Holding weer aangezuiverd, tot 2,6 miljoen euro positief.

De hoofdrolspelers bij Miniso Nederland willen geen commentaar geven op de ontwikkelingen bij de winkelketen. Eigenaar Michiel Witteveen onthoudt zich van commentaar. Zakenpartner Gonen Cohen en directeur Ashley Langeveld reageren niet op contactverzoeken.