Europa wil ook AI-kampioenen leveren, dit zijn de meestbelovende bedrijven

Deze week werd duidelijk dat de EU de regels wil gaan versoepelen zodat AI ook in Europa kan floreren. Het was de uitkomst van een grote AI-top in Parijs, waar ook bekend werd gemaakt dat de Europese Commissie 200 miljard euro investeert in kunstmatige intelligentie.

De versoepelingen komen er niet om bedrijven zomaar hun gang te laten gaan en de privacy van gebruikers te grabbel te gooien. Hiervoor is deze maand met de Europese AI Act, en eerder in 2022 de Digital Services Act, wetgeving in het leven geroepen die uitwassen moet voorkomen. 

Boot niet missen

Nee, de Commissie belooft vooral de bureaucratie en administratieve lasten te verminderen voor de ontluikende AI-sector. Het doel daarvan is duidelijk: Europa wil dolgraag meeconcurreren en de boot niet missen. 

Als we niet snel productiever en innovatiever te worden, dreigt de EU zijn bestaansrecht te verliezen, concludeerde voormalig ECB-topman Mario Draghi vorig jaar zelfs in zijn veelbesproken rapport, opgesteld in opdracht van de Commissie.

"AI wordt gezien als een belangrijke factor voor het verder ontwikkelen van de economie", zegt Jakub Zavrel, die met Zeta Alpha en eerder Textkernel twee Nederlandse AI-bedrijven heeft opgericht. "AI is een van de gebieden waar de kaarten nog niet zijn geschud. Kijk naar succesvolle startups zoals het Amerikaanse Anthropic en het Chinese DeepSeek die nog pas geleden zijn opgericht. De race is nog open en Europa moet aan de bak."

Twee grote namen

De eerste twee namen die vaak genoemd worden als het gaat om Europese AI-kampioenen zijn het Franse Mistral AI en het Duitse Aleph Alpha. Mistral werd in april 2023 opgericht door Arthur Mensch en heeft met Le Chat een eigen chatbot ontwikkeld die kan concurreren met de grote commerciële Amerikaanse chatbots ChatGPT (van OpenAI) en Gemini (Google). 

Het bedrijf haalde in zijn korte bestaan al ruim 1 miljard euro op bij investeerders en wordt momenteel gewaardeerd op 5,8 miljard euro. Mistral zegt dat zijn AI-assistent inmiddels duizend woorden per seconde kan genereren.

Mistral AI is gevestigd in Parijs, waar intussen meer veelbelovende AI-startups opbloeien. Zoals met name Kyutai, dat ook al 300 miljoen euro ophaalde, en de startup met de korte naam H,  die financieel wordt gesteund door de rijkste man van Europa, de Fransman Bernard Arnault. 

Een andere opvallende speler met Franse wortels is AI-platform Hugging Face. De Amerikaanse startup  (huidige waardering 4,5 miljard) heeft een Franse tak en Franse oprichters.

Dan Duitsland, waar Aleph Alpha van topman Jonas Andrulis de laatste jaren stevig aan de weg timmert. Aleph Alpha, dat sinds de oprichting in 2019 een half miljard euro ophaalde, bouwt ook krachtige AI-taalmodellen voor generatieve AI. 

Al koost de succesvolle startup vorig jaar voor een nieuwe koers. Het bedrijf trok zich terug uit de zware concurrentiestrijd met de grote AI-chatbots en richt zich nu vooral op AI-software voor de zakelijke markt en overheden.

Duitse pionier

Andere veelbelovende Duitse AI-bedrijven waar veel geld in wordt geïnvesteerd, zijn de in 2021 opgerichte defensiestartup Helsing - dat afgelopen week een samenwerking aankondigde met het Franse Mistral AI - en het piepjonge Black Forest Labs, waarvan de technologie onlangs door ondernemer Elon Musk in zijn chatbot Grok is gestopt.

De drie oprichters van Black Forest Labs (Robin Rombach, Patrick Esser en Andreas Blattmann) schreven een paper die ten grondslag ligt voor 'stable diffusion', een hele bekend aanpak voor het generen van beeld. Dat was een enorme doorbraak. Samen richtten zij Black Forest Labs op, om hun technologie ook commercieel te vermarkten.

"De oprichters van Black Forest Labs hebben op het gebied van beeldgeneratie een doorbraak vergelijkbaar met ChatGPT gemaakt, maar gaven dit gratis weg", zegt AI-expert Maarten Sukel. 

"Dat geeft de dynamiek weer van de Europese manier van werken. Wij zijn heel erg van onze kennis delen: we doen wetenschappelijk onderzoek en publiceren dat. Dit in tegenstelling tot Amerika, waar ze hun onderzoek vooral als een commerciële kans zien, en dus liever wachten met publicatie."

Meer regels in Europa

Sukel is ervan overtuigd dat Europese bedrijven ook kunnen uitgroeien tot grote internationale spelers. "In Europa moet je jezelf een stuk meer aan de regels houden dan in Amerika, waar partijen gewoon auteursrechten breken en allerlei gevoelige data verzamelen. Ik denk dat een Europees AI-bedrijf dat zich netjes aan de wet- en en regelgeving houdt, uiteindelijk echt interessant wordt voor andere bedrijven die iets met AI willen doen, en zo echt succesvol kan worden."

Ook in Nederland wordt daarvan gedroomd. Het in Amsterdam gevestigde softwarebedrijf DataSnipper, dat onder meer op basis van AI helpt bij het automatiseren van gegevens in spreadsheet-programma Microsoft Excel, werd vorig jaar gewaardeerd op 1 miljard euro. 

Andere veelbelovende AI-bedrijven zijn hostingbedrijf Nebius, dat zich afsplitste van het Russische Yandex en intussen samenwerkt met de Amerikaanse AI-chipreus Nvidia, en ook Zeta Alpha van Jakub Zavrel, dat AI-modellen ontwikkelt waarmee andere bedrijven hun eigen vertrouwelijke bedrijfsinformatie kunnen analyseren.

Braindrain tegengaan

De grootste uitdaging van al deze Europese bedrijven is om AI-talent aan zich te binden. Veel AI-wetenschappers zijn de afgelopen vijftien jaar overgestapt van de universiteit naar onderzoekslabs van de grote Amerikaanse techbedrijven. 

"Dit vanwege de veel betere salarissen en de aantrekkelijke mogelijkheden wat betreft computerkracht en datasets", zegt Jelle Zuidema, AI-kenner en hoofddocent aan de Universiteit van Amsterdam. "Ik erger me vaak aan het frame dat we in Europa niet genoeg technische kennis zouden hebben. Want Europeanen hebben juist heel veel bijgedragen aan de wetenschappelijke en technische ontwikkelingen in de AI."