Verstening van Nederland: tekort aan groen in grote steden groeit

Groene initiatieven zoals het NK-tegelwippen, geveltuintjes en regentonnenacties leveren niet genoeg op. Uit het trendonderzoek blijkt dat de verstening in de 30 grootste gemeenten van Nederland juist flink is toegenomen, ondanks alle goedbedoelde initiatieven. Het aantal vierkante meters openbaar groen per woning is met 24 procent afgenomen. 

Eén op de vijf Nederlanders in de 32 grootste gemeenten woont in een versteende buurt. Dan zijn er geen 75 vierkante meter groen per woning en niet meer dan één hectare groen per buurt. Volgens de Rijksoverheid is dit ook de minimale ondergrens.

Haarlem had de twijfelachtige eer om begin maart voor de tweede keer op rij uitgeroepen te worden tot de meest versteende stad van Nederland, ondanks de pogingen die Haarlem doet om te vergroenen. "Er gebeurt al enorm veel, en dat doen we samen met de bewoners. Er worden pleinen vervangen door groen, bomen geplant en groene daken gelegd", zegt de gemeente Haarlem.

"Groen is zó belangrijk", zegt Wilma Berends, programmaleider Groene Stad bij natuurbeschermingsorganisatie Natuur & Milieu. "Het helpt bij het opvangen van problemen door klimaatverandering, zoals hittestress, wateroverlast en droogte, en is heel belangrijk voor de mentale en fysieke gezondheid van buurtbewoners."

Het probleem is dat 'we de nieuwbouw niet bijhouden', legt Berends uit. "Gemeenten wíllen vaak wel vergroenen, er zijn veel bewonersinitiatieven en mooie ambities bij gemeenten, maar de druk van de woningbouw staat haaks op de benodigde vergroening."

"Het gebeurt ook weleens dat gemeenten de urgentie niet voelen, het geld ontbreekt of ze denken dat er geen ruimte meer is voor vergroening." Volgens Joeri Meliefste, expert stedelijk groen bij Sweco, is er nog te veel zinloze verharding in steden. "Brede stoepen en grote parkeerplaatsen zijn bijvoorbeeld relatief makkelijk te vergroenen."

Gemeenten verantwoordelijk

Toch zijn de gemeenten en hun beleid echt aan zet; Natuur & Milieu en Sweco boden het rapport Tekort aan groen in Nederlandse steden afgelopen december aan minister Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening aan, die reageerde met een Kamerbrief. Daarin concludeerde ze dat de verantwoordelijkheid voor de vergroening van steden bij de gemeenten ligt. Dit was een teleurstelling voor Natuur & Milieu, dat een landelijke Groennorm adviseerde. "Groen is nog veel te veel afhankelijk van goedwillende wethouders en bewonersinitiatieven."

In een reactie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten benadrukt woordvoerder Esther Verhoeff dat gemeenten wel wíllen vergroenen, 'maar de strijd om beschikbare openbare ruimte is groot en dat is geen gemakkelijke opgave, er zijn ook woningen en infrastructuur nodig.' De VNG zien een 'belangrijke rol voor gemeenten in het vergroten van de bewustwording bij inwoners en ziet ook al veel goede groene initiatieven.'

Modelplein

Een voorbeeld van vergroening op grotere schaal is het schoolplein van de Willem van Oranjeschool in de Patroniumbuurt van Haarlem, waar 1000 vierkante meter betegeld schoolplein is omgetoverd in groen. Nu ligt er een groen plein dat zich aanpast aan zware regenval en extreme hitte. Zo zijn er nu bomen voor schaduw, stroomt er een beekje waar kinderen kunnen spelen en staan er klimtoestellen met houtsnippers eronder voor drainage. "Wij zijn er erg blij mee; het is een mooie aanvulling voor een versteende stad", concludeert directeur Corine Gerritsma.

Maar, 'stop vooral niet met tegelwippen' is het dringende advies van Natuur & Milieu, alle beetjes groen blijven namelijk helpen. Feit blijft dat er nog altijd veel te veel steen en te weinig groen in de Nederlandse steden ligt.

Gemeenten zitten vaker met deze strijd om openbare ruimte. Eerder maakte wij deze video bij de gemeente Den Bosch over de zoektocht naar waterberging.