We krijgen steeds minder gedaan in een uur, kan AI onze economie helpen?
De uren die Nederlanders vorig jaar werkten, leverden minder op dan een jaar eerder. En dat is problematisch: als we willen dat onze economie blijft groeien, om de stijgende zorgkosten te kunnen betalen bijvoorbeeld, zijn we afhankelijk van een stijging van deze arbeidsproductiviteit.
Uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de Nederlandse arbeidsproductiviteit vorig jaar met 0,2 procent daalde. De arbeidsproductiviteit is wat een werknemer gemiddeld produceert in een bepaalde periode, in dit geval per uur.
Industrie gekrompen
Dit komt vooral doordat sectoren waarin de productiviteit niet zo groot is, sterk zijn gegroeid, zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS. Zoals de zorg en het onderwijs. Dit betekent niet dat zorgmedewerkers en docenten minder hard werken overigens. Het kost ons land, simpel gezegd, alleen meer geld om 'hetzelfde' voor elkaar te krijgen als eerder.
Daarbij zijn sectoren waarin de productiviteit wel hoog is, zoals de industrie, zijn juist gekrompen.
Dat onze arbeidsproductiviteit daalt, is een probleem, zegt hij. "Op de lange termijn is een stijgende arbeidsproductiviteit eigenlijk de enige bron van economische groei."
Economische groei kan ook worden bewerkstelligd door méér uren te gaan werken. Maar daar zit een plafond aan, zegt Van Mulligen, dat in Nederland al bijna bereikt is. "De krapte op de arbeidsmarkt houdt maar aan, er is al een recordaantal mensen aan het werk."
Een boost door ChatGPT
Nederlandse werknemers nog meer uren laten draaien, is dus lastig. Als we willen groeien, bijvoorbeeld om de stijgende zorgkosten te betalen, dan zal de Nederlandse economie productiever moeten worden, aldus Van Mulligen.
Kunstmatige Intelligentie, of AI, kan daarbij helpen, denkt hij. In de dienstensector bijvoorbeeld, die arbeidsintensief is. "Wie weet kan ChatGPT daar nog voor een boost zorgen."
Ook Bert Colijn, hoofdeconoom Nederland bij ING, ziet mogelijkheden in AI om ons meer gedaan te laten krijgen in een uur of op een dag. "Denk bijvoorbeeld aan de zorg en het onderwijs. Daar is de groei sterk geweest en de productiviteit nog niet zo hoog."
Wishful thinking
Hij denkt aan de inzet van AI om bijvoorbeeld sneller diagnoses te kunnen stellen, sneller werk van leerlingen en studenten na te kunnen kijken en als hulp bij bureaucratische rompslomp in het algemeen.
Toch kan het volgens hem ook nog wel even duren voordat we het positieve effect van AI gaan merken. "Volgens de AI Preparedness Index van het IMF is Nederland er wel klaar voor, maar dat is nog een beetje wishful thinking. In de zorg en het onderwijs hebben we veel banen toegevoegd, maar de adoptie van AI gaat daar langzamer dan op andere plekken."
Nederland is slecht voorbereid op banenverlies door AI, legt AI-expert en adviseur van de Europese Commissie Marietje Schaake uit in onderstaand interview: