VN: nieuwe klimaatdoelen ontbreken, ernstige escalatie van risico's dreigt
Slechts ongeveer een derde van de landen heeft een nieuw klimaatdoel ingeleverd bij de Verenigde Naties. Daardoor blijft de wereld op weg naar een 'ernstige escalatie van klimaatrisico’s en schade', stelt het gezaghebbende Emissions Gap Report van de VN-organisatie UNEP.
In het Emissions Gap Report wordt jaarlijks de balans opgemaakt van het gat tussen wat alle landen beloven te doen, en wat er nodig is om de doelen uit het Parijse Klimaatakkoord te kunnen halen.
Alle landen moesten volgens afspraak eerder dit jaar een nieuwe klimaatdoelstelling inleveren. Maar ook met de (tot eind september) ingediende klimaatbeloftes zal de temperatuur naar verwachting stijgen met 2,3 tot 2,5 graad. Dat is ongeveer 1 graad meer dan wat volgens de klimaatwetenschap verantwoord is (zie kader).
De temperatuur kan zelfs nog verder stijgen, tot 2,8 graden, als landen zich zouden beperken tot alleen het uitvoeren van hun huidige klimaatbeleid. Ook blijkt uit het rapport dat de langjarige wereldgemiddelde temperatuur sowieso boven de 1,5 graad gaat uitkomen, in ieder geval tijdelijk.
Klimaatdoel EU
De EU heeft de deadline gemist, en vergadert er vandaag nog over. Er is flinke discussie over het voorstel van de Europese Commissie om de uitstoot van broeikasgassen in 2040 met 90 procent te verminderen. Een aantal landen wil de vrijheid om een deel van hun CO2-uitstoot buiten de Europese Unie te compenseren.
De VS heeft formeel al wel een nieuwe doelstelling ingeleverd, nog net onder oud-president Joe Biden. Maar omdat de VS zichzelf heeft teruggetrokken uit het Parijse klimaatakkoord, is deze doelstelling vanaf begin volgend jaar niet langer van kracht.
Snellere uitstootdaling
Om de opwarming nog wel tot 1,5 graad te beperken, zou de uitstoot in 2030 maar liefst 40 procent lager moeten liggen dan in 2019. En voor een opwarming van 2 graden is een uitstootdaling nodig van 25 procent. "Met nog maar vijf jaar om dit doel te bereiken", aldus UNEP.
Er gaat dus nog veel niet goed, je zou er bijna somber van worden. Maar sinds het Parijse akkoord is er ook veel wél bereikt. Het is dus maar welke bril je op zet, laten we zien in deze video:
De onderzoekers waarschuwen dat landen er niet te veel op moeten vertrouwen dat het lukt om later broeikasgassen alsnog op grote schaal uit de atmosfeer te verwijderen, waardoor de temperatuur weer kan dalen. Ook de Nederlandse Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) stelde eerder dat de mogelijkheden daartoe beperkt zijn, en heel erg duur.
Afspraken Klimaatakkoord Parijs
Tien jaar geleden werd in Parijs afgesproken dat de temperatuur op aarde beperkt zou moeten blijven tot 'ruim onder de twee graden', en liever nog tot 1,5 graad, ten opzichte van het zogenoemde pre-industriële niveau uit 1850.
Wetenschappelijk onderzoek heeft daarna aangetoond dat de gevolgen boven de 1,5 graad een stuk ernstiger kunnen worden. Zo zal bij 2 graden opwarming het koraal wereldwijd verdwijnen, kunnen de grote ijskappen onomkeerbaar afsmelten met versnelde zeespiegelstijging tot gevolg, en zullen weersextremen fors toenemen.
De constatering over dit 'emissie-gat' is zeker niet de enige waarschuwing aan de vooravond van een wereldwijde klimaattop, die donderdag in Brazilië begint. Het regent op dit moment alarmerende rapporten, om de verzamelde landen ervan te doordringen dat ze veel meer moeten doen om klimaatverandering tegen te gaan.
Gebrekkige organisatie
Komende donderdag komen staatshoofden en regeringsleiders bij elkaar in de Braziliaanse havenstad Belém, om opnieuw te praten over de opwarming van de aarde. Namens Nederland schuift onder meer premier Dick Schoof aan.
Teleurstellend is dat de uitstoot van broeikasgassen sinds het Parijse klimaatakkoord vrijwel voortdurend verder gestegen is. Het wachten is nog altijd op de piek in broeikasgas-uitstoot, waarna de daling inzet.
De Nederlandse wetenschapper Michel den Elzen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft meegewerkt aan het nieuwe rapport. "Het is wel steeds aannemelijker dat die piek vóór 2030 bereikt wordt", zegt hij.
Dat hangt vooral af van China. Het land met de hoogste uitstoot ter wereld investeerde recent veel in hernieuwbare energie en elektrische auto’s, waardoor Den Elzen hoopte dat het ook met een hoger klimaatdoel zou komen. "Ik had van een aantal landen een hogere ambitie verwacht, zoals van China. Daarom ben ik het afgelopen jaar wel wat pessimistischer geworden."
Ongekende vooruitgang nodig
Ook UNEP-directeur Inger Anderson stelt dat alle nationale klimaatplannen tot nu toe wel wat hebben opgeleverd, maar dat het niet snel genoeg gaat. "Daarom hebben we nog steeds ongekende vooruitgang nodig in het laten dalen van de uitstoot, in een steeds krappere periode, met op de achtergrond steeds grotere geopolitieke uitdagingen."
Een van die geopolitieke ontwikkelingen betreft het vertrek van de Verenigde Staten uit het Parijse Klimaatakkoord. President Trump heeft niks met het klimaat, en wil juist fossiele brandstofwinning weer ruim baan geven.
Heel bijzonder is dat de onderzoekers onder druk zijn gezet door de VS om de uitkomsten van het rapport aan te passen. In het nieuwe rapport is becijferd dat het vertrek van de VS de klimaatcijfers meetbaar slechter maakt. De Amerikanen wilden dat UNEP deze cijfers zou schrappen, maar de onderzoekers weigerden dit.
Sneller economische groei
Tegelijk benadrukt Andersen dat er ook positieve ontwikkelingen zijn. "Van de snelle groei van goedkope hernieuwbare energie tot het aanpakken van de methaan-uitstoot, we weten wat er moet gebeuren." De oplossingen bestaan uit bewezen technologie, stelt hij.
"Dit is het moment voor landen om er alles aan te doen en te investeren in hun toekomst met ambitieuze klimaatactie, actie die sneller economische groei oplevert, betere menselijke gezondheid, meer banen, energiezekerheid en veerkracht", aldus Andersen.