Flexwoningen op landbouwgrond moeten tijdelijke woningbouw eindelijk populair gaan maken
ASR, met 45.000 hectare een van de grootste particuliere grondbezitters, wil door heel Nederland percelen landbouwgrond ter beschikking stellen voor woonwijken met flexwoningen. De eerste twee flexwijken voor mensen die met spoed een huis zoeken komen in Brabant, de ambitie is om de komende jaren in veel meer gemeenten een flexwijk te realiseren.
Flexwoningen zijn huizen die in een fabriek worden gebouwd en tien tot vijftien jaar ergens kunnen staan. Als de locatie van deze woningen nodig is voor iets anders, zoals een school, een winkelcentrum of een permanente woonwijk, kunnen flexwoningen per vrachtwagen naar een nieuwe locatie worden gebracht.
90 tot 120 woningen per wijk
De nieuwe organisatie Wijk, het samenwerkingsverband van ASR en een projectontwikkelaar, wil door heel Nederland woonwijkjes met 90 tot 120 flexwoningen gaan bouwen op de landbouwgrond van ASR. Maar ook gemeenten die een stukje grond over hebben kunnen zich aanmelden bij Wijk.
ASR is bekend als verzekeraar, maar heeft ook een grote beleggingstak met veel grondbezit. Die grond wordt meestal verpacht aan boeren.
Goed voor de boer
Bijzonder is dat ASR deze landbouwgrond voor flexwoningen niet verkoopt, maar tijdelijk ter beschikking stelt. Het bedrijf en de boer die de grond in gebruikt heeft krijgen een marktconforme vergoeding van Wijk. Alleen als de boer wil meedoen stelt ASR de grond ter beschikking. Het geeft boeren die bijvoorbeeld moeten krimpen vanwege stikstofregels de gelegenheid om alternatieve inkomsten te realiseren.
Door deze constructie, maar ook door dezelfde woningtypen te gebruiken en vergelijkbare flexwijken te bouwen op tientallen locaties, blijven de kosten laag, zegt Stephan Steijn, directeur van Wijk. Door deelname van een grote grondbezitter zoals ASR is er genoeg zekerheid dat de flexwoningen na verloop van tijd elders een nieuwe plek kunnen vinden.
Op deze kaart zie je dat ASR een van de grootste particuliere grondbezitters is met grondposities door heel Nederland
De bouw van de eerste flexwijk van dit project begint volgende week in Kaatsheuvel, volgend jaar start de bouw in Sneek. Dit gaat om twee projecten die op gemeentelijke grond staan. Halverwege 2026 moeten twee flexwijken verrijzen op grond van ASR in de Brabantse dorpen Fijnaart en Sleeuwijk. De huizen worden verhuurd tegen een sociale huur, middenhuur en in de vrije sector.
Paard van Troje
Omwonenden zijn niet altijd blij met de komst van flexwoningen op landbouwgrond. In het dorp Fijnaart, in de gemeente Moerdijk, moet volgend jaar een flexwijk met 95 woningen komen. Maar mensen die in de buurt wonen zijn bang dat het project wordt gebruikt om de tijdelijke woningen uiteindelijk te vervangen door permanente woningbouw, waardoor het perceel veel meer waard wordt en ASR over vijftien jaar binnenloopt.
"De tijdelijke woningen functioneren daarmee dus feitelijk als een paard van Troje om deze waardesprong te realiseren", schrijven zij in een bezwaarbrief aan de gemeente Moerdijk.
Gemeente beslist
Maar dat weerspreekt een woordvoerder van ASR. "Wij doen dit met de intentie om tijdelijk woningen en bewoning te faciliteren. Het is aan de betrokken gemeenten om na deze periode te beslissen of zij dit willen verlengen of permanent willen maken."
Niet de grondeigenaar, maar de gemeente beslist uiteindelijk wat er is toegestaan op een stuk grond. Ook voor de flexwijken van Wijk is een gemeentelijke vergunning nodig, waartegen omwonenden bezwaar kunnen aantekenen.
Flexwoning minder populair
ASR stapt in flexwoningen terwijl de groei van deze bouwvorm in Nederland juist aan het inzakken is. Het kabinetsdoel is om jaarlijks zeker 15.000 flexwoningen te plaatsen, hiervoor is ook subsidie beschikbaar.
Maar volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) wordt dat aantal bij lange na niet gehaald en daalt het aantal vergunningsaanvragen juist. In de eerste helft van 2025 werd een vergunning aangevraagd voor iets meer dan 1000 flexwoningen.
Geen risico lopen
Vooral woningcorporaties hikken tegen flexwoningen aan. De aanschafprijs van een flexwoning is best hoog, dat bedrag moet uitgesmeerd worden over meer dan de 15 jaar die een flexwoning meestal staat. Daarna ontstaat er onduidelijkheid of er wel een nieuwe plek beschikbaar is, corporaties willen niet het risico lopen dat er daarna geen plek meer is voor de tijdelijke woningen.
Volgens Wim Reedijk, van het expertisecentrum Flexwoningen, gaan veel projecten hierdoor niet van start. Doordat ASR in heel Nederland percelen landbouwgrond heeft, is de kans veel groter dat de tijdelijke woningen herplaatst kunnen worden, waardoor de kosten niet in 15 jaar hoeven worden terugverdiend.
"Het interessante van Wijk is dat zij het risico durven nemen en door landelijk te opereren is er genoeg zicht op een nieuwe plek voor deze woningen."
Volgens Reedijk is niet alleen ASR actief op deze markt, maar werkt ook BPD, een andere grote projectontwikkelaar, met het project SmartBuilds sinds enige tijd aan een landelijke keten van flexwijken.