Wat houdt nieuwe baan van Kaag in? 'Gevaarlijk werk'

Kaag had haar vertrek in de Nederlandse politiek al eerder aangekondigd. Ze kiest nu voor de VN om - zo zegt ze zelf - een bijdrage te kunnen leveren aan een betere toekomst. 

De demissionair minister van Financiën past precies in het profiel, zegt Niels van Willigen, universitair hoofddocent internationale betrekkingen. "Ze was al eens eerder speciaal coördinator voor de Verenigde Naties in Libanon en leidde onder andere de missie die chemische wapens in Syrië moest vernietigen."

Gescout

Voor een dergelijke VN-functie wordt iemand meestal gescout. "Wie interesse heeft, kan natuurlijk wel laten zien dit te willen. Het kan ook voorkomen dat een derde partij lobbyt om iemand in zo'n positie te krijgen. Het moet wel iemand zijn die verstand heeft van de internationale politiek. Daarnaast is bestuurservaring ook erg belangrijk. Denk dus aan ambtenaren en politici."

Maar ook waar je vandaan komt speelt mee in de keuze. "De Verenigde Naties streeft naar een eerlijke geografische verdeling van dit soort banen. Het kan immers niet zo zijn dat alle topfuncties door Nederlanders worden bekleed."

Ervaring

Ad Melkert weet als geen ander hoe het proces in elkaar steekt. Hij was in het verleden speciaal VN-gezant voor Irak. Melkert werd voor deze functie gevraagd door voormalig secretaris-generaal Ban Ki-Moon. "Hij had iemand nodig in Irak, en ik werkte destijds als tweede man bij het VN-Ontwikkelingsprogramma", vertelt Melkert aan Editie NL. Er zijn niet veel mensen die voor zo'n functie in aanmerking komen. "Het is een ingewikkelde puzzeltocht. Je kunt als individu niet zeggen: dat ga ik eens even doen."

Soorten diplomaten

Er zijn binnen de VN verschillende soorten diplomaten. Zo zijn er mensen die de secretaris-generaal van de VN vertegenwoordigen bij vredesmissies, of diplomaten die verantwoordelijk zijn voor een bepaald thema, zoals rampenbestrijding. Daarnaast zijn er speciale gezanten en speciale coördinatoren. 

Sigrid Kaag wordt aangesteld als senior coördinator, een nieuwe functie bij de VN, en niet als een besluitvormer. De besluiten worden binnen de Verenigde Naties genomen en Kaag moet ervoor zorgen dat het goed wordt gecoördineerd en uitgevoerd. Ondanks dat een VN-coördinator niet de besluiten zelf neemt, is deze persoon wel een belangrijke schakel."

Takenpakket

Als VN-gezant of -coördinator moet je een duizendpoot zijn, zegt Melkert. "Je werkt van 's ochtends heel vroeg tot 's avonds heel laat. Je bent voortdurend bezig met je politieke en internationale contacten. Dat geldt zeker in het Midden-Oosten, waar je met omringende landen in contact moet staan. Je moet een organisatie managen, en daar komt heel wat bij kijken."

Daarnaast moet je verantwoording afleggen aan de secretaris-generaal. "En ik kan je verzekeren: daar in New York zitten ze er behoorlijk bovenop", aldus Melkert. "Je moet omgaan met ambassadeurs van betrokken landen en op de hoogte blijven. Maar ook met niet-gouvernementele organisaties. En dan heb je ook nog de media die veel willen weten. Je moet 24/7 beschikbaar zijn."

Veiligheid

De baan brengt ook risico's met zich mee. "Dat heb ik zelf aan den lijve moeten ondervinden in Irak. Ook in een situatie zoals nu in Gaza is het heel gevaarlijk. Secretaris-generaal Guterres heeft deze week nog zijn verontwaardiging en verontrusting geuit over het feit dat 136 staffmedewerkers de afgelopen weken zijn gedood. Er zit een grote veiligheidsorganisatie omheen, maar je staat hoe dan ook in het middelpunt van de belangstelling, dus kan je veiligheid in het geding zijn."