Syrische statushouders krijgen 900 euro als ze hun verblijfsvergunning inleveren: 'Niet realistisch'
Asielzoekers die vrijwillig teruggaan naar Syrië ontvangen hulp en 900 euro in contanten van de Nederlandse Staat, zo werd vandaag bekend. En dat is meer dan asielzoekers uit andere landen. De Dienst Terugkeer en Vertrek (DTenV) ontvangt inmiddels veel telefoontjes van Syriërs, maar of ze ook daadwerkelijk terugkeren is nu de vraag. "Het is nog onduidelijk hoe veilig Syrië is."
Dat zegt universitair docent vreemdelingenrecht Mark Klaassen, verbonden aan de Universiteit Leiden. Volgens hem wordt de 'terugkeerpremie' al langer ingezet om een zelfstandig vertrek van asielzoekers, wiens asielaanvraag is afgewezen, te stimuleren. Dat wordt gedaan door de DTenV, die als taak heeft om de terugkeer van afgewezen asielzoekers naar hun land van herkomst te begeleiden. "Het gaat dan vaak om mensen van wie de terugkeer moeilijk te realiseren is", zegt hij.
Dit komt volgens hem doordat de landen van herkomst slecht meewerken en veel mensen helemaal niet willen vertrekken. "Het is een kat-en-muisspel tussen Nederland, de afgewezen asielzoeker en het land van herkomst."
De 'terugkeerpremie' geldt echter ook voor Syriërs die een tijdelijke verblijfsvergunning hebben of die nog een aanvraag hebben lopen. In principe komen 88.280 Syriërs in aanmerking voor de regeling, blijkt uit cijfers van het IND en de DTenV. De organisatie kan de reis voor geïnteresseerden verzorgen en geeft hen 900 euro cash mee ter ondersteuning van de terugkeer, schreef de DTenV in een persbericht.
Een voorwaarde is dat ze schriftelijk instemmen met het intrekken van hun asielaanvraag of hun tijdelijke verblijfsvergunning inleveren. Eenmaal in Syrië mogen ze niet meer terugkeren naar Nederland.
Minder geld voor Syriërs
Hulp bij terugkeer kan ook bestaan uit financiële ondersteuning voor 'herintegratie' in het land van herkomst. Volwassenen kunnen hiervoor 2000 euro krijgen, kinderen 1000 euro. Dit bestaat naast ondersteuning van de terugkeer zelf, waarvoor een budget van in totaal 850 euro beschikbaar kan worden gesteld. In de huidige regeling, waarin er niet altijd een verplichting tot terugkeer bestaat, komen Syriërs alleen in aanmerking voor de 'terugkeerpremie' van 900 euro.
De DTenV benadrukt dat de terugkeer naar Syrië een 'bewuste en vrijwillige keuze' moet zijn. Daarom wordt er bij de intake aandacht besteed aan de risico's van terugkeer. Syrië is namelijk nog niet als veilig land bestempeld. "Alle asielprocedures van Syriërs zijn daarom tijdelijk stilgelegd, waardoor er nog geen verplichting tot terugkeer bestaat. De huidige regeling is in die zin een beetje voorbarig, en is er alleen op gericht om mensen die zelf terug willen te ondersteunen", zegt Klaassen.
Begeleiden werkt wel beter dan dwang
Volgens Klaassen is het begeleiden van een vrijwillige terugkeer, inclusief financiële steun en het zorgen voor de juiste reisdocumenten, een algemeen geaccepteerd middel in Europa. "Het is bedoeld om mensen te helpen een nieuw leven op te bouwen. De algemene overtuiging is dat deze manier beter werkt én goedkoper is dan mensen onder dwang op te sluiten en in een politiebusje af te voeren naar het vliegveld." Toch komt dwang wel voor: vorig jaar werden in totaal 2750 asielzoekers onder dwang teruggestuurd.
Ongeveer 9000 asielzoekers vertrokken zelfstandig, onder wie een aantal Syriërs. Klaassen acht de kans echter klein dat Syriërs nu massaal gebruik zullen maken van de terugkeerregeling na de val van het Assad-regime. "Het is nog onduidelijk hoe veilig Syrië is. En voor die 900 euro gaan ze het niet doen. De reis naar Nederland, via dure en gevaarlijke migratieroutes, kostte al veel meer. De mensen die teruggaan, doen dat omdat ze dat zelf al graag willen", aldus de hoogleraar.