Zo werkt de emissiehandel in Europa voortaan
Na een jaar van verwoed debat, heeft het Europees Parlement ingestemd met een hervorming van het Europese systeem voor emissiehandel. Maar wat betekent dat eigenlijk? Een korte uitleg in vijf vragen.
Kort gezegd wordt de uitstoot van CO2 duurder, maar daarbij toont het Parlement zich minder ambitieus dan op voorhand. Rechtse fracties zien een mooi compromis, maar de linkse fracties zien vooral een overwinning voor de industrie.
1. Wat is het emissiehandelssysteem?
Europa kent het grootste emissiehandelssysteem ter wereld. 31 landen zijn lid en meer dan 11.000 bedrijven aangesloten. Het systeem is simpel: binnen Europa mag maar een bepaalde hoeveelheid broeikasgassen worden uitgestoten en die hoeveelheid daalt elk jaar.
Vervuilende bedrijven krijgen een bepaalde hoeveelheid 'emissierechten', een soort coupons. Voor elke ton CO2 moet één emissierecht worden ingeleverd. Wie echter meer wil uitstoten moet ‘emissierechten’ bijkopen op een door Brussel georganiseerde veiling waar bedrijven die minder uitstoten hun recht verkopen. Dat is het emissiehandelssysteem.
Het Europees ideaal is helder: broeikasgassen beteugelen en stapje voor stapje terugbrengen.
Maar na het Akkoord van Parijs en een Europese financiële crisis die de prijzen voor CO2-uitstoot drastisch liet dalen, was het systeem drastisch toe aan vernieuwing.
2. Wat wil het Europarlement?
Het uitstoten van CO2 wordt duurder omdat een overschot aan rechten uit de veiling wordt gehaald en het aanbod dus flink daalt. Dit zou een stimulans zijn om bedrijven duurzamer te laten produceren. Een deel van de opbrengst van de geveilde emissierechten zal worden gereserveerd voor het bevorderen van de energie-transitie.
Verder gaat de scheepvaart met dit akkoord ook deel uitmaken van het emissiehandelssysteem, nadat de luchtvaart in 2012 al werd toegevoegd. Andere sectoren – zoals de cementsector – blijven hun vrijstelling wel houden.
Ook de landbouwsector wordt ontzien door kunstmest vrij te stellen, wat de Christendemocraten in het parlement toejuichen: "Sommige sectoren hebben nu eenmaal meer last van internationale concurrentie dan anderen", zegt Annie Schreijer-Pierik, Europees Parlementslid namens het CDA.
Volgens haar fractie is het vandaag bereikte akkoord een prima manier om het nastreven van de Parijs-doelen te combineren met het beschermen van "onze concurrentiekracht en banen".
3. Is iedereen blij?
Absoluut niet. Een groot deel van de Sociaaldemocratische fractie en De Groene fractie zijn teleurgesteld. Volgens Bas Eickhout, Europees Parlementslid namens GroenLinks is zowel de oude als nieuwe prijs voor CO2 niet toereikend om echte verandering te stimuleren en de Parijs-doelen te halen.
Volgens de GroenLinks fractie is op het laatste moment een breed compromis geblokkeerd dat eerder was overeengekomen in de milieucommissie van het parlement: "Eigenlijk voelden we wel aankomen dat dit niet stand zou houden," zegt woordvoerder Dirk van den Bosch. "Zodra het compromis was bereikt zagen we dat lobbyisten werden ingevlogen om in te praten op vooral de Christendemocraten."
4. Wat is het twistpunt?
Het CDA wijst echter op het risico van een te hoge druk op de Europese industrie: "Mijn voorkeur gaat uit naar schoon Europees staal inclusief werkgelegenheid, in plaats van gedumpt Chinees staal waarvoor de werknemers een salaris ontvangen waarvan niemand in Europa een gezin kan onderhouden", zegt Esther de Lange van de CDA-fractie.
Volgens GroenLinks is dat onzin. "Staal en cement worden juist ook in Europa geproduceerd omdat verschepen veel te kostbaar is", zegt Van den Bosch. "Het eerdere compromis dat van tafel is geveegd bevatte een voorstel om geïmporteerd staal aan dezelfde regels te onderwerpen en zo eventuele concurrentie uit te sluiten."
Een pijnpunt is volgens GroenLinks dat de Sociaaldemocraten op het laatste moment uiteenvallen en zo toch het voorstel aan een meerderheid hielpen. Met name de Duitse leden kozen er toch voor om voor te stemmen om hun industrie thuis te beschermen.
5. Wat gebeurt er nu?
Besluitvorming in Europa duurt lang. De voorstellen waar vandaag over is gestemd zijn in 2015 door de Europese Commissie naar het Parlement gestuurd. Nu ook dat heeft ingestemd kan het door naar de Raad van de Europese Unie die samen met de lidstaten het vandaag beklonken voorstel gaan omzetten in wetten.
Die worden daarna nóg een keer ter goedkeuring voorgelegd aan het Parlement.