Unieke rechtszaak tegen arts om euthanasie dementerende vrouw
Voor het eerst sinds de euthanasiewet zeventien jaar geleden werd ingevoerd, kan een arts veroordeeld worden voor het verlenen van euthanasie. Vandaag staat een arts voor de rechter die het leven beëindigde van een zwaar dementerende 74-jarige vrouw.
Het is een gevoelige zaak die door velen wordt gevolgd, ook in het buitenland. Want heeft de arts onzorgvuldig gehandeld? Had de arts nog een laatste keer aan de vrouw moeten vragen of ze dood wilde, terwijl de vrouw enkele jaren eerder nog een wilsverklaring had opgesteld dat ze wilde sterven?
En hoe helder moet zo'n wilsverklaring zijn? "Het is heel complex", zegt Ronald Stapel van de Levenseindekliniek.
Geen verpleeghuis
Het draait om een euthanasiegeval uit 2016. Nadat bij een vrouw de ziekte alzheimer was geconstateerd, stelde ze een wilsverklaring op. Daarin schreef ze dat ze wilde sterven als ze ernstig zou dementeren. Ze wilde absoluut niet naar een verpleeghuis, maar ze wilde wel zelf het moment bepalen waarop de euthanasie moest plaatsvinden.
Gaandeweg haar ziekte belandde de vrouw toch in een verpleeghuis omdat er thuis niet meer voor haar gezorgd kon worden. Volgens het Openbaar Ministerie gaf ze daar wisselende signalen af: het ene moment wilde ze wel sterven, het andere moment niet.
Toch euthanasie
In het voorjaar werd in goed overleg met de familie tot euthanasie overgegaan in een verpleeghuis in Den Haag. Er werd een slaapmiddel in haar koffie gedaan. Daarna kreeg ze het middel waardoor ze zou overlijden. Haar familie was daarbij aanwezig.
Wat zijn nu precies de regels bij euthanasie?
Belangrijk in deze zaak is dat de arts voor de euthanasie geen gesprek meer aanging met de patiënt of ze die nog wilde, terwijl dat volgens het OM wel had gemoeten. De wilsverklaring die de vrouw eerder had opgesteld, was voor de arts voldoende. Bovendien was de patiënt wilsonbekwaam geworden.
Ook had de arts vooraf uitgebreid overleg gevoerd met verzorgers van het verpleeghuis, de familie, de huisarts van de patiënt en twee andere gespecialiseerde artsen.
Laatste poging
Het Centraal Tuchtcollege gaf de arts een waarschuwing, de lichtste tuchtmaatregel die er is. Het college vindt dat de arts toch een laatste poging tot gesprek moest aangaan met de dementerende patiënt voor de euthanasie, zelfs als het weinig zinvol leek. Het Openbaar Ministerie wil dat de rechter zich hier nu ook over buigt.
Volgens het OM biedt de wet te weinig duidelijkheid en moet er meer helderheid komen voor artsen over hoe ver hun verantwoordelijkheid gaat. "We twijfelen niet aan de goede bedoelingen van de arts", zegt een woordvoerder. "We vinden echter dat de arts nadrukkelijker met de dementerende patiënt in gesprek had moeten gaan."
Bijzonder
Volgens de Levenseindekliniek, die vaker heeft geadviseerd bij complexe euthanasieaanvragen, is dat bijzonder omdat nooit eerder een euthanasiezaak voor de rechter is gekomen. "De wet functioneert uitstekend, maar deze zaak laat zien hoe ingewikkeld euthanasie bij dementie is", zegt Stapel. "Dan is het in het belang van de arts en ook de patiënt om daar meer duidelijkheid over te krijgen."
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Stapel benadrukt dat deze euthanasiezaak uitzonderlijk is. In 2018 waren er maar twee gevallen van euthanasie op patiënten in een vergevorderd stadium van dementie. Sinds 2002 zijn dat slechts 15 gevallen, op in totaal 62.000 keer dat euthanasie is toegepast. Als patiënten met dementie euthanasie krijgen, gebeurt dat in veruit de meeste gevallen in een eerdere fase van de ziekte.
De arts zelf liet eerder weten teleurgesteld te zijn omdat ze 'ervan overtuigd is dat ze als arts zeer zorgvuldig heeft gehandeld'.