Kunststof theezakje? Plastic in je thee. 'Het zit overal'
Theezakjes: je hebt ze in alle soorten en maten. Meestal zijn ze van papier, soms van kunststof, maar vaak een combinatie daarvan. Uit Canadees onderzoek blijkt nu dat de theezakjes van kunststof miljarden stukjes plastic uitscheiden. "Die zakjes moeten eruit, dat lijkt mij duidelijk", zegt de Nederlandse hoogleraar Dick Vethaak.
Je ziet het niet en je proeft het niet, maar als je een plastic theezakje gebruikt, drink je toch echt stukjes plastic. Héél kleine stukjes. Om precies te zijn: 11,6 miljard microplastics en 3,1 miljard nanoplastics.
Gezond kan het niet zijn, maar of het ook echt óngezond is, daar wordt nu onderzoek naar gedaan. De Nederlandse hoogleraar Dick Vethaak is er niet gerust op. Hij is werkzaam bij het kennisinstituut Deltares en tevens VU-hoogleraar waterkwaliteit en gezondheid.
Dat er zoveel plastic deeltjes in je thee komen, is aangetoond door Canadese wetenschappers. Ze doopten vier verschillende zakjes van nylon of petplastic in water van 95 graden Celsius. De hoeveelheden micro- en nanodeeltjes die ze vonden, waren veel groter dan tot nu toe in voedsel en water is aangetroffen.
De wetenschappers hebben geen merknamen genoemd in het onderzoek. Jacobs Douwe Egberts (van Pickwick-thee) laat aan de Volkskrant weten dat 'een heel klein deel' van het assortiment bestaat uit plastic theezakjes, die zijn zowel van nylon als pet. Unilever (onder andere Lipton Tea) laat weten dat sommige piramidezakjes van petplastic zijn gemaakt.
Dat de onderzoekers zoveel stukjes plastics aantroffen, komt doordat onderzoekstechnieken steeds beter zijn geworden. "Je moet het zo zien: hoe kleiner je kunt meten, hoe meer je zult vinden", zegt hoogleraar Dick Vethaak.
Kartonnen bekertje
De laatste jaren wordt steeds duidelijker dat ons lichaam via verschillende routes bloot gesteld wordt aan minuscule deeltjes plastic, vertelt de wetenschapper. "Ik drink nu bijvoorbeeld koffie uit zo'n kartonnen bekertje. Daar zit ook een laagje polyethyleen in. Als dat in aanraking komt met een warme vloeistof, dan laat zo'n beker allerlei plastic deeltjes los. In principe is dat hetzelfde verhaal", zegt de hoogleraar.
Recentelijk is ook aangetoond dat in hele hoge mate plastics zitten in groenten en fruit, vertelt Vethaak. "Dat onderzoek wordt binnenkort gepubliceerd. We worden omringd door een wolk van onzichtbare plastic deeltjes. Het is echt overal."
Microplastics zit in het water dat we drinken en het voedsel dat we eten, benadrukt Vethaak. Langzaam, heel langzaam, infiltreren de minuscule deeltjes de voedselketen.
Plastics in mosselen
Het begint vaak bij zwerfvuil: de grote stukken plastic vallen in kleine stukjes uiteen en komen uiteindelijk als microplastics in het oppervlaktewater terecht - en via zeedieren zoals vissen en mosselen weer op ons bord.
Maar besef dan ook, zegt Vethaak, dat die microplastics óók in de lucht zitten die je inademt. "Er zitten meer microplastics na twee uur op je bord, dan in die mosselen. Mensen moeten beseffen dat álles besmet is met microplastics."
Die plastics die door de lucht zweven, komen overigens voor een groot deel door slijtstof van autobanden. "We doen er nu van alles aan om de uitstoot van fijnstof terug te dringen, maar over de plastics die rondzweven door autobanden hoor je weinig."
Hoe zorgwekkend is dit allemaal? Moet je nu oppassen met bepaalde producten? Die plastic theezakjes zijn in ieder geval geen goed idee, aldus de wetenschapper. Maar hij zegt ook: er moet nog een hoop worden onderzocht.
Het belangrijkste gevaar is de continue en levenslange blootstelling aan bepaalde concentraties plastic deeltjes. Het is belangrijk om te weten wat er met deze deeltjes gebeurt als ze in ons lichaam terechtkomen.
Chronische ontstekingen
"Van grotere deeltjes weten we: die komen in je lichaam en verlaten die weer. Als je die inademt, hoest je die uit, als je die inslikt, poep je die uit. Het gaat om die piepkleine deeltjes. Die kunnen makkelijk membranen van darm en long passeren, in je lichaam gaan circuleren en zich mogelijk in bepaalde organen ophopen en daar chronische ontstekingen veroorzaken. Ook kunnen ze drager zijn van schadelijke stoffen. Deze ontstekingen en schadelijke stoffen kunnen bijdragen aan allerlei aandoeningen, waaronder kanker."
Het nieuws over de theezakjes is een 'belangrijk signaal', vindt de hoogleraar. Mensen moeten beseffen dat het niet alleen de theezakjes zijn. "De belangrijke boodschap is: dit is het topje van de ijsberg. We kunnen steeds beter en steeds kleiner meten en zullen dus ook meer gaan vinden. En je moet het in algehele context zien. Er zijn meerdere bronnen van blootstelling. Mensen moeten beseffen dat bijna alles besmet is met microplastics. Het zit overal, dat is het probleem eigenlijk."
Theezakje hoort bij het restafval
Koffiepads en theezakjes horen niet bij het PMD of GFT, meldt Milieucentraal via de website afvalscheidingswijzer.nl. "In het filterpapier van koffiepads en de meeste theezakjes is kunststof verwerkt", staat daar te lezen.
Er zijn wel theezakjes die composteerbaar zijn, bijvoorbeeld met het bioplastic soilon, maar omdat afvalverwerkers geen onderscheid kunnen maken tussen theezakjes van papier, plastic of bioplastic is het devies: álle theezakjes bij het restafval. Totdat álle theezakjes composteerbaar (moeten) zijn.