Racisme in de zorg: 'Ik wil geen zwarte aan mijn bed'

Het begon al meteen tijdens haar eerste stage in de thuiszorg, in een klein dorp vlakbij Arnhem. Cliënten weigerden haar soms binnen te laten voor thuiszorg en ze kreeg dan opmerkingen als 'ik wil geen zwarte' of 'kutbuitenlander'.

Elke keer opnieuw

Maar het werd nog erger. Inmiddels heeft ze een hele collectie aan racistische verwensingen en valse beschuldigingen van bijvoorbeeld diefstal naar haar hoofd geslingerd gekregen. Over haar huidskleur of  'jullie stinken' of gescheld met allerlei ziektes. 

"Ik dacht eerst, ik kan het wel relativeren, maar het gaat toch onder je huid zitten. Vooral de onmacht. Omdat het maar niet ophoudt en je er niets aan kan doen. En uiteindelijk knap je", vertelt Sameena tegen RTL Nieuws.

Sameena werd geadopteerd uit India en is zoals ze zelf zegt 'een echte kaaskop'. Een paar jaar geleden begon ze aan haar opleiding omdat ze graag in de zorg wilde werken. Sindsdien kreeg ze zoveel met racisme te maken dat ze twijfelt over die toekomst.

Help onze redactie

De onderzoeksredactie van RTL Nieuws doet verder onderzoek naar racisme in de zorg. Ben jij een zorgmedewerker of patiënt en heb je te maken gehad met racisme tijdens je werk of je behandeling? Dan horen wij graag je verhaal. Je kan ons mailen via onderzoek@rtl.nl of stuur een Whatsapp-bericht naar 06-83150859. Je verhaal wordt geheel anoniem en vertrouwelijk behandeld.

Meer verhalen van de onderzoeksredactie vind je hier.

Topje van de ijsberg

En Sameena is niet de enige. "Wij herkennen deze verhalen en horen ze vaker", zegt onderzoeker Saskia van Bon van Art.1 en Radar. Bij anti-discriminatiemeldpunten komen elk jaar tientallen meldingen binnen die gaan over racisme in de gehele zorg. In 2019 waren dat er 76 (cijfers van de antidiscriminatiemeldpunten).

Maar dat zijn waarschijnlijk lang niet alle incidenten, zegt Van Bon. "Racisme en discriminatie wordt ondergerapporteerd, dus deze cijfers zijn maar het topje van de ijsberg."

'Ingewikkeld om op te treden'

"Het is vooral belangrijk hoe leidinggevenden dit oppakken", merkt Van Bon. "Zij kunnen het ingewikkeld vinden om op te treden. We zien dat vanuit de (zorg)organisatie soms wel geluisterd wordt, maar vervolgens weinig gebeurt, of dat het heel lang duurt voordat er iets aan de situatie wordt gedaan." 

"Ze zijn zoals dat heet handelingsverlegen. Maar dat geeft gedupeerden het gevoel dat ze niet serieus worden genomen. De discriminatie kan dan bovendien blijven voortduren, waardoor de impact op de gedupeerde alleen maar groter wordt."

En dat herkent Sameena. Als er bijvoorbeeld spullen gestolen worden op een afdeling waar ze werkt, ligt Sameena meteen wakker. "Wat als ze denken dat ik het ben?" En er kwamen na een nachtdienst, die ze alleen deed, klachten binnen over 'de zwarte zuster'. 

'Goedpraten of bagatelliseren'

"Collega's stelden me dan wel gerust, maar als het vaker gebeurt, gaan ook zij misschien twijfelen", zegt Sameena. "Het is vooral moeilijk als collega's het bagatelliseren of goedpraten. Dat het komt omdat iemand oud is, of misschien dement. Maar niemand vraagt ooit hoe het voor mij is om elke dag 'zwarte' of 'buitenlander' te worden genoemd."

Een paar keer is ze wel geknapt, als ze thuiskwam. "Dan moet ik huilen en lig ik er wakker van. Wat kan ik nog doen dat dit niet gebeurt, denk ik dan steeds."

Of ze in de zorg blijft weet ze niet. "Over mijn eigen toekomst maak ik me geen zorgen, maar over de toekomst van de zorg des te meer. Ik wil zo graag dat het verandert. Vooral voor toekomstige studenten en stagiaires in de zorg. Want ik vrees voor de donkere persoon, of voor degene met een hoofddoek die dit over zich heen krijgt."

Sameena heeft het onderwerp bij de verschillende organisaties waar ze heeft gewerkt aangekaart. Ook de organisatie waar ze nu werkt is op de hoogte en ze hebben een gesprek gehad. De organisatie steunt haar en wil het onderwerp discriminatie en respectvol met elkaar omgaan breed in de organisatie oppakken.