Jaar in jaar uit schreven Timon en Robin elkaar brieven – en toen werd het stil

Toegegeven: de vriendschap van Timon en Robin begon allesbehalve gezellig. Ze ontmoetten elkaar dankzij een gezamenlijke vriend die hen aan elkaar voorstelde in Robins studentenkamer. Robin was weinig spraakzaam, zat verscholen achter een bord rauwe andijvie – zijn lievelingseten, zo bleek later.

Praten, praten, praten

"Ik vond het ongemakkelijk", vertelt Timon (nu 46). "Maar wel interessant." Hij drinkt een kop thee onder een parasol op het terras in het centrum van Zwolle, het is bewolkt maar droog. "Robin had iets melancholisch." Met z'n lange haar, en z'n kunstenaarsuitstraling.

Ze raakten bevriend, met z'n tweeën, maar ook met Jacco en Diederik, twee andere vrienden. Een soort vier musketiers. Timon studeerde milieukunde, Robin zat op de kunstacademie. Ze woonden een paar honderd meter van elkaar vandaan in het centrum van Groningen, hielden allebei van schrijven, gingen samen feestjes af, dronken bier in het café, konden uren muziek luisteren (Bruce Springsteen) en over boeken praten.

Of, nou ja: Robin praatte vooral, was hij goed in, en Timon voerde zijn eigen specialiteit uit. Luisteren. Andermans woorden tot zich nemen.

Hij grijnst. "Ik was als kind al heel verlegen. Het is er eigenlijk een paar jaar écht uit, en sinds het overlijden van Robin is echt wel iets in mij veranderd. Vroeger was ik heel erg zenuwachtig geweest voor dit interview, dan zou ik moeten práten. Dat is nu over."

Nu is Timon open, over vriendschap, liefde, onzekerheid. Het duurt soms even voor hij antwoordt: hij is bedachtzaam, wil zijn antwoorden goed formuleren.

Gewoon, zomaar, ineens

Het was Robin die opperde om brieven te gaan schrijven. Gewoon, zomaar, ineens. "Ik vond het geen gekke vraag, het had wel iets stoers, vond ik." Ze hielden allebei van het geschreven woord. "We schreven om elkaar te vermaken."

En om hun ei kwijt te kunnen. Want waar Timon in het echte leven soms naarstig naar woorden zocht, of naar de moed ze uit te spreken, kwamen ze er op papier als een spraakwaterval uit. "Toen ik het teruglas, dacht ik wel: jeetje, wat een figúúr was ik toen. Een beetje, ja, eh, hoogdravend? Vol verwachtingen."

Ook Robin schoof zijn ambities niet onder stoelen of banken. 'Ik weet dat je niet echt van hoogdraverij houdt, maar ik schrijf je nu een brief', was de allereerste zin van de allereerste brief. 'Dan kunnen we het er later over hebben dat die wellicht ooit in een zwaar beveiligde vitrine tentoongesteld worden.'

Maar er is ook veel eerlijkheid. Timon die schrijft over zijn onzekerheid over zijn kaalheid: 'Ik ga zo naar de kapper', want, zo schreef hij, hij wilde niet zo iemand zijn die zijn kaalheid met de laatste haarlokken verbloemt. Wat ze ook allebei gemeen hadden: angst voor ziektes.

Altijd angst

"We waren allebei wel een beetje hypochondrisch", grijnst Timon. "Op het problematische af. Bij één hoestje kon ik al denken dat ik longkanker had, en bij een beetje buikpijn: tumor. Robin was ook zo. We konden elkaar dus niet echt geruststellen als we weer eens wat te klagen hadden, maar goed, het luchtte wel op."

Ze schreven alles met de hand of met de typemachine, onder het genot van een sigaretje, soms een paar brieven per week, soms was het een paar weken stil, en ze stuurden ze, ondanks dat ze bijna buren waren, op met de post. 'Robin, ik heb nog een half uur om hier iets neer te pennen, een envelop te pakken, jouw adres erop te schrijven, een postzegel te likken en te plakken en het geheel naar de brievenbus te brengen. Daarna ga ik boerenkool eten, zonder rookworst.'

Het schrijven werd een houvast, een basis, iets waar ze allebei iets aan hadden. 'Timon', schreef Robin. 'Er zijn zoveel dingen die het leven leuk maken. Zwemmen. Geen opgezette klieren. Zoenen. Roken. Zingen. Planten water geven. Ouwehoeren. Stom lullen. Schrijven. Kunst. Uit het raam kijken. In de Peperstraat wonen. Rijk zijn. Nadenken. Douchen. Eerste ochtendshagje. (…) Lente. Slapen. Niet meer bijkomen van het lachen. Bogarde. Buikpijn krijgen van het lachen. Vakantie. Reizen. Vrijen. Fietsen. Feestje. Wijntje. Videofilmpjes. Post krijgen.'

"Robin kon zwaar op de hand zijn, maar ook heel opgewekt, sociaal, op feestjes het grootste woord hebben", vertelt Timon. Hij kijkt naar de lucht, het regent nog steeds niet. "Het was heel fijn om met hem om te gaan, in het echt én op papier."

'Goede vriend'

Naarmate de tijd vorderde, begon Robin zijn brieven steeds vaker met 'goede vriend'. "Dat waren we ook echt. We wisten door die brieven heel veel van elkaar. Ook de kleine dingen. Zoals: het licht van de badkamer is kapot. Of: gisteren kocht ik dit en dat in de supermarkt. Dat is het leuke aan brieven, je schrijft er ook dingen in die je normaal niet zo snel zou zeggen."

'Stilstaande tijd'. Zo noemt Timon die brieven nu. De vellen papier zijn niet alleen een dagboek van hem – hij weet nog precies wat hij in de lente van 1997 deed, bijvoorbeeld – maar ze laten de analoge tijd zien waar Timon, Robin, Diederik en Jacco toen in leefden, toen internet nog niet bestond, met typemachines, videobanden, asbakken op elk tafeltje van een café. "En toen we nog meer haar hadden", grijnst Timon. Hij wrijft even over zijn korte stekeltjes.

Vaak bloeden correspondenties dood, gewoon, zoiets gebeurt, schrijven kost veel tijd, mensen krijgen andere prioriteiten, maar Timon is ervan overtuigd: door de brieven bleef de vriendschap tussen hem en Robin juist heel lang heel levend.

Vanaf 2000 gingen ze minder schrijven. Robin verhuisde naar Rotterdam en ontmoette daar Claudia, zijn vrouw, Timon bleef in Groningen met zijn vrouw. Er kwamen kinderen, er werd gewerkt – en er werd gebeld. Wat ze normaal in brieven aan elkaar vertelden, werd nu telefonisch besproken. Hun vrouwen zagen elkaar geregeld als ze afspraken met z'n vieren, hun kinderen (Robin heeft twee zonen, en Timon ook) leerden elkaar kennen. Ze gingen samen op vakantie.

Ping

En toen ineens, in 2014, blies Robin de briefwisseling weer nieuw leven in. Gewoon, zomaar. Op een dag. Toen kwam er ineens met een 'ping'-geluidje een brief in Timons mail binnen. Het was weer tijd om te gaan schrijven. "Ik was verrast, blij verrast, en besloot meteen terug te schrijven. Toen hebben we het eigenlijk gewoon weer opgepakt, alsof het er altijd was."

Vijf jaar lang schreven ze. De brieven waren minder hoogdravend, want – toegegeven – geen van beiden is een groot schrijver geworden. Timon lacht. "Ja, het is confronterend hoor, om zoiets terug te lezen van vroeger, en dat je denkt: er is niets van onze plannen terechtgekomen."

Leuke vader

Robin werkte als kunstenaar, Timon als boekverkoper in een kleine, knusse boekhandel in Groningen, en manager bij de huisartspraktijk van zijn vrouw. "Robin was een leuke vader, een fervent voetbalfan van Feyenoord, zijn zoon is voor Ajax, dat vond hij wel pedagogisch verantwoord, grijnsde hij weleens: dat hij niet zíjn voetbalvoorkeur op zijn zoon had gedrukt."

"Hij liet zijn kinderen heel vrij, maar ze waren als gezin ook heel hecht, net zoals mijn vrouw en ik en onze kinderen. Ze hadden een vaste plek op de camping in Bakkum, waar ze dan vaak de hele zomer naartoe gingen. Kwamen er allemaal vrienden langs."

Het leven was mooi, voor beide vrienden, en ook Jacco en Diederik bleven ze zien. Niet vaak, maar, die basis, die was er. "Jacco was al heel lang ziek, hij had een hersentumor, dat greep ons heel erg aan. Hij is jarenlang ziek geweest, op 11 november 2016 overleed hij."

Een halfjaar na het overlijden van Jacco begon Robin klachten te krijgen. Het was juni 2016. Robin was overdreven vermoeid, kon zich slecht concentreren. Iets met z'n schildklier, dacht de dokter. Een tumor in zijn hoofd, was de uiteindelijke diagnose.

Ongelooflijk

"Vlák voor die diagnose ging Robin in zijn eentje op vakantie. Fietsen in Ierland. Hij zat niet goed in zijn vel, moest er even uit. Ze vonden hem in een greppel, bewusteloos, er werden scans gemaakt van zijn hoofd en toen kreeg ik vanuit Ierland een sms'je van Robin – ik was toen zelf net op vakantie in Zweden."

'Je hebt nu nog een vriend met een hersentumor'.

"Ongelooflijk. Echt. Dat verzin je niet. Alsof het een normale doodsoorzaak is onder veertigers, een beetje zoals sterven van ouderdom onder 90-jarigen. Maar in werkelijkheid een onvoorstelbaar toeval."

En onvoorstelbaar wrang. Verdrietig. Jacco had nog jarenlang kunnen doorleven met zijn tumor, die tijd restte Robin niet. "We zijn met onze hypochondrie vele jaren doodsbang geweest voor tumoren, hartaanvallen, dichtslibbende bloedvaten, leveraandoeningen, longproblemen", zegt Timon. "En toen had Robin ineens écht wat."

"We hebben erover geschreven, over zijn ziekte, ik kreeg vooral medische updates van Robin, waar ik dan op reageerde. Maar het gekke is dat zoiets, hoe zwaar ook, ook wel weer in de maanden daarna naar de achtergrond verdween. Omdat je het niet altijd over die naderende dood kan hebben, denk ik. En ook omdat ik het niet zo goed durfde, misschien. Ik was ook wel bang om hem te directe vragen te stellen."

Schuldgevoel

Even is Timon stil. Dan zegt hij: "Ik vraag me nu weleens af of ik daar goed aan heb gedaan. Toen ik de brieven teruglas na zijn dood, dacht ik wel: misschien had ik er meer naar moeten vragen. Het is niet zo dat het schuldgevoel zwaar weegt, maar het zet me soms aan het denken."

"We hebben elkaar de zondag voor zijn dood nog gezien: Robins vrouw moest de campingplaats in Bakkum afbreken, en ik bleef bij Robin. We hebben gewandeld door het park, er kwam nog een buurvrouw lekker eten brengen, en we hebben samen op bed gelegen, lazen elkaar wat brieven van vroeger voor. Het was… Ja. Mooi. Voor zover een definitief afscheid mooi kan zijn."

Hierbij de beloofde brief

Ook kreeg Timon vlak voordat de dood zijn intrede deed nog een ansichtkaart, hij herkende het handschrift van Robin meteen. Uit duizenden.

'Hier dan de beloofde brief', stond erop. En nog iets over een liedje van Radiohead. "Het hoefde niet zwaar te zijn, de woorden die we wisselden. Juist die alledaagsheid was zo fijn."

Daarna hebben ze nog geappt. Robin was eigenlijk nog vol goede hoop. Hij wilde nog op vakantie met zijn vrouw en kinderen, 'eerst naar Zuid-Frankrijk', was het plan. 'Heel goed', had Timon geantwoord, 'het hiernamaals kan wachten!'

Het hiernamaals wachtte niet. Robin overleed in 2019, in het bijzijn van zijn vrouw en kinderen, terwijl hij door heel veel hoofden en harten van vrienden en familieleden spookte.

"Weet je? Het eerste jaar na zijn dood werd ik elke dag wakker met Robin voor mijn neus. Echt. Ik zag hem naast mijn bed staan. Ik weet dat geesten niet bestaan, het is ook niet spiritueel, maar ik zag hem gewoon in mijn verbeelding voor me staan. Alsof hij me even wilde begroeten."

Veel lezen

Intens, alles aan dat eerste Robin-loze jaar was intens. "Ik las de brieven veel, dan wilde ik terug naar een willekeurige dag waarop zo'n brief dan was geschreven."

Hij besloot de brieven te bundelen. Eerst voor zichzelf, toen voor Robins vrouw en kinderen, toen ook voor vrienden – en toen werd het groter en groter. "Eigenlijk dus niets voor mij, in de spotlights staan, maar op de één of andere manier heeft de dood van Robin me geleerd dat je niet zo bang moet zijn. Dat zei hij ook: 'Waarom zijn we verdomme pas onze angsten kwijt als we bijna doodgaan?'."

Het werd een boek. Dat boek 'En ik hoop nog vele brieven' ligt in de winkel. Al hun zielenroerselen, open en bloot voor iedereen die het lezen wil. "Dat is gek, maar ook mooi. Een vriendschap op papier. Robin begon de brieven natuurlijk met de ambitie een boek te schrijven." Het is hem postuum gelukt.

Met Timon gaat het beter. Het voelt steeds iets minder gek om niet meer naar Robin te kunnen schrijven. Hij heeft het wel geprobeerd, trouwens, maar geen enkele brief maakte hij af. "Het had iets leegs en verdrietigs. Ik kon ze niet versturen, ze zouden ongeopend blijven."

Grauw en donker

De eerste anderhalf jaar was grauw, het voelde alsof er continu een mist in zijn hersenen zat, hij zag dingen niet goed, of vooral: best donker. "Nu is het wat lichter", zegt hij – oké, de lucht hier boven de parasol op het terras is nog steeds grauw, de zon laat zich nog steeds niet zien vandaag, maar in zijn hoofd gaat het beter. "Robin heeft zoveel moois achtergelaten. Zoveel liefde."

"Ik mis onze brieven, het is heel stil, en soms, als ik iemand wil mailen met de 'R', popt zijn e-mailadres weer op. Dat doet zeer. Maar ik waardeer ook steeds meer wat we al die jaren hebben gehad, samen. Er waren zoveel mensen die van hem hielden, en dat nog steeds doen."

Robin zei ook, vlak voor hij stierf: 'Jammer dat ik geen appgroepje kan maken onder de naam 'Hier is Robin', en dat ik jullie updates kan sturen vanuit het hiernamaals.'

Timon lacht als hij er weer aan denkt. Brieven uit het hiernamaals. Ja. Dat zou wat zijn.

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar hij of zij bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.