Help, hij gaat me toch niet zoenen? Begroetingen na corona ongemakkelijk
Een boks, een hand, een zoen of een knuffel. Hoe moet je mensen begroeten nu alles weer mag? Het levert soms ongemakkelijke situaties op. Als je even niet oplet, sta je ineens zomaar iemand te omhelzen die je eigenlijk niet kent. Of je wordt ongewenst toch gezoend. "Maar als je niet wil, kun je dat gewoon zeggen. Daar is best begrip voor."
Voor haar laatste ongemakkelijke begroeting hoeft etiquettedeskundige Reinildis van Ditzhuyzen niet eens zo lang terug in haar geheugen. "Het was een sociale aangelegenheid waarbij de vrouw voor me uitbundig werd gezoend door een man die ik niet kende. Ik deed daarop een kleine stap naar achter en dat was geen enkel probleem. Vroeger zou het weigeren van zoenen of, erger nog, handen schudden als zeer onbeleefd worden ervaren. Nu is dat meteen oké. Iedereen begrijpt waarom, daar wordt heel normaal op gereageerd."
In veel gevallen is een knikje als begroeting al voldoende, zegt collega-etiquettedeskundige Jan Jaap van Weering. "Maar om ongemakkelijke situaties te voorkomen, kun je het initiatief ook bij de ander laten."
De gelegenheid speelt daarbij vaak een doorslaggevende rol. "In een zakelijke setting bepaalt de belangrijkste persoon op welke manier er wordt begroet. Als iemand van wie ik iets nodig heb mij de hand toesteekt, reik ik de mijne. En in familiair verband omhels ik mijn zoon, zoals ik voorheen ook al deed."
Nieuwerwetse begroetingen
Van Weering verwacht dat het handen schudden snel weer terugkeert: drie seconden vasthouden en twee keer pompen. "Zo was het voor de coronapandemie en zo zal het waarschijnlijk weer terugkeren in het nieuwe normaal."
Toch is de vanzelfsprekendheid waarmee de hand wordt toegereikt de afgelopen anderhalf jaar wel verdwenen, zegt gedragswetenschapper Martine Bouman van de Erasmus Universiteit Rotterdam. "Aan het begin van de pandemie werd de hand nog weleens automatisch uitgestoken. Het was heel erg wennen en soms ging het nog wel eens mis, maar sindsdien hebben verschillende alternatieven hun intrede gedaan, zoals de elleboogstoot, het maken van een lichte buiging of de namasté (hindoeïstische begroeting, red.)."
Bouman verwacht dat deze variaties voorlopig nog wel even zullen blijven. "Ik heb er geen wetenschappelijk onderzoek naar gedaan, maar in mijn eigen omgeving zie ik dat er veel minder zoenen worden gegeven dan voorheen. Dat patroon lijkt wel doorbroken."
Heilige Drie-eenheid
We dachten dat ze zouden achterblijven in het oude normaal, maar niets is minder waar. De eerste zoenen voor een begroeting worden alweer uitgedeeld op feesten en partijen. Wist je dat de Brabantse drieklapper, zoals de drie zoenen ook wel worden genoemd, een religieuze achtergrond heeft?
Volgens etiquettedeskundige Van Weering staan de drie zoenen voor de Heilige Drie-eenheid: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. De drie-eenheid kwam in de 20ste eeuw van het Franse platteland via Wallonië overgewaaid naar Brabant. In de loop van de jaren 70 heeft het zich uitgebreid naar het hele land.
Net als Van Weering onderstreept gedragswetenschapper Bouman het belang van de gelegenheid. "Ieder mens maakt deel uit van talloze groepen: zijn of haar familie, een professionele setting, maar ook een sport-, dans- of kaartclub. In ieder van die groepen kunnen de omgangsvormen verschillen. Het wordt steeds vaker geaccepteerd om een interactie te starten zonder dat je daarvoor een hand hebt gegeven. In werksituaties is het niet langer vanzelfsprekend om vanuit de lift met uitgestoken arm naar de vergaderzaal te lopen."
Nieuwerwetse begroetingen
Toch verwachten etiquettedeskundigen Van Weering en Van Ditzhuyzen dat het snel gedaan is met de meeste nieuwerwetse begroetingen. "We zijn gewend om op 60 centimeter afstand te communiceren. Dat werd opeens anderhalve meter. De ellebogen tegen elkaar en zeker de voetshake als begroeting zie ik niet blijven", zegt Van Weering.
"Het aanstoten van de ellebogen vereist concentratie waardoor je geen oogcontact kan maken", zegt Van Ditzhuyzen. "En eigenlijk ziet het er ook niet uit. Dat de jeugd ervoor kiest als uitweg om toch lichamelijk contact te maken, begrijp ik nog wel, maar het is mij te popiejopie. Handen schudden is een stuk neutraler, dat zijn we ook al tientallen jaren gewend."