Corona is terug, maar de zorgen (nog) niet: 'De situatie is heel anders'

Eerst even de cijfers. Afgelopen week werden er 26.462 besmettingen vastgesteld, een week eerder nog 15.526. En voor het eerst in ruim een maand liggen er meer dan 600 mensen met corona in het ziekenhuis. Niet op de ic, daar liggen 'slechts' rond de 20 coronapatiënten.

Dansen met Janssen

Klinkt misschien alarmerend, maar de vraag is of dat ook zo is. Een zomerpiek is niet per se nieuw, zegt viroloog Eric Snijder van het Leids Universitair Medisch Centrum. "Denk maar aan de periode Dansen met Janssen." 

Snijder doelt hiermee op de zomer van vorig jaar, toen iedereen direct na een prik - ook met het Janssenvaccin - naar kroegen en restaurants kon, terwijl je pas na twee weken beschermd zou zijn. Het leverde een enorme piek in besmettingen op, waarna de versoepelingen weer werden teruggedraaid.

Met de start van het voorjaar dalen de besmettingen. Dat effect ontkent niemand. Snijder stelt dat het seizoenseffect in het voorjaar 'naar schatting 20 tot 40 procent in de besmettingen scheelt'. Martijn Hoogeveen van de Open Universiteit in Heerlen deed onderzoek naar het fenomeen en stelt dat het seizoenseffect in het voorjaar het sterkst is. "De seizoensallergenen bieden bescherming, net als het uv-licht van de zon, maar de toenemende mobiliteit compenseert dat deels." 

Vakanties, horeca

Met mobiliteit bedoelt Hoogeveen dat we elkaar weer vaker zien. Als het lekker weer wordt, zoeken we elkaar op. Overdag in parken en op terrassen, maar hoe later het wordt, hoe meer we in cafés, restaurants en andere binnengelegenheden zitten. En daar krijgt het virus weer een kans.

Daar komen de vakanties van mensen nog eens bij. "We zitten met heel Europa in dezelfde hotels met airco, een perfecte omstandigheid voor nieuwe varianten om zich te verspreiden. En de beschermende factor van daglicht, uv-licht en de seizoensallergenen zoals pollen en schimmels wordt gedurende de zomer steeds minder sterk."

Testeffect

Er is nog een factor die volgens Hoogeveen deels de stijging in de besmettingen kan veroorzaken. "We hebben de laatste tijd relatief weinig getest door de sluiting van de teststraten, maar dat gebeurt nu meer omdat mensen soms een negatieve test nodig hebben voor hun vakantie. En dus krijg je daardoor een testeffect." 

Hoe zit het eigenlijk met corona in de populaire vakantielanden? Je ziet het in onderstaande video (samen met andere reisinformatie uit die landen):

Ook vaccinoloog Anke Huckriede van de Rijksuniversiteit Groningen is gematigd optimistisch. "We staan er heel anders voor dan een jaar geleden", zegt ze. Dat komt omdat een groot deel van de Nederlanders in bepaalde mate beschermd is tegen ernstige ziekte door het virus. "Of door natuurlijke infectie, of door vaccinatie. Dat zal ons zeker helpen."

Toch blijft het lastig te voorspellen hoe de komende maanden er echt gaan uitzien, zegt Huckriede. "Het virus kan ons blijven verrassen, maar ik ben een optimistisch mens. Ik verwacht niet dat het zo erg zal worden als het was."

Viroloog Snijder stelt dat er nog 'best veel mensen omikron kunnen oplopen, maar wel met beperkte gevolgen'. Dan heeft hij het over de huidige golf. Wel blijft hij waakzaam voor een nieuwe, mogelijk heftigere variant. "Omikron was wat dat betreft een blessing in disguise. Maar er kan altijd iets nieuws komen. Op dit moment is het lastig inschatten hoe de winter zal verlopen." 

Hoe staat het met het nieuwe vaccin?

Of er een nieuwe prikronde komt voor alle Nederlanders is op dit moment niet te zeggen, zegt immunoloog Huckriede. "Maar er is wel ontwikkeling met een omikronvaccin. Die is gericht op de BA.1-variant van omikron. Het vaccin dat nu nog wordt toegediend is gericht op de variant uit maart 2020.

Inmiddels zijn de varianten BA.4 en BA.5 dominant in ons land, en dus is het vaccin - nog voor gebruik - al niet meer precies passend. Toch zal een nieuw vaccin beter passen op de varianten die nu rondgaan en daarmee is het wel een vooruitgang, zegt viroloog Eric Snijder.

Volgens Huckriede kan het nog maanden duren tot we met een nieuw vaccin gaan prikken. Het kan ook nog een mix worden van het oude vaccin en het nieuwe, en er is ook een mogelijkheid dat we het bij het oude vaccin houden, want dat werkt óók nog steeds tegen omikron. 

Het kabinet zegt in ieder geval klaar te zijn voor een nieuwe landelijke prikronde, mocht dat nodig zijn. Minister Ernst Kuipers in een Kamerbrief: "Er zijn voldoende vaccins op voorraad om, indien nodig, alle 12-plussers in het najaar opnieuw te vaccineren." Binnen twee maanden zou het mogelijk moeten zijn om 1,5 miljoen Nederlanders per week te vaccineren. "Al blijft het vinden van personeel wel een uitdaging."