Steeds meer mensen wonen in hun auto: 'Ik ben niet zielig, maar de huur is te hoog'
Een nieuwe vorm van dakloosheid rukt op: mensen die permanent in hun auto wonen. Naar schatting wonen in ons land een paar honderd mensen noodgedwongen op deze manier. Deskundigen verwachten dat het er steeds meer worden door de groeiende armoede en de woningnood. "Ik had geen keus nadat mijn huur werd opgezegd."
Sinds een maand woont de 23-jarige Bambi in haar zwarte, oude personenauto. Noodgedwongen, want ze kan geen betaalbaar huurhuis vinden en in de opvang van het Leger des Heils werd ze depressief.
"Maar ik ben niet zielig", zegt ze. "Het leven in mijn auto is niet zonder gevaar, maar maakt me ook sterker. En ik ben vrij."
Achterbank is bed
Haar achterbank is haar bed, haar achterbak haar kledingkast. Achter de stoelen staat haar kookstelletje en liggen heel veel spullen. "Ja, het is krap", zegt ze. Hoe het zover heeft kunnen komen? Ze zoekt de schuld allereerst bij zichzelf: "Ik had een nieuwe baan kunnen gaan zoeken nadat ik mijn werk bij de Efteling was kwijtgeraakt. Dat gebeurde omdat ik moest verhuizen naar Den Haag."
Maar het ligt ook aan het systeem, vindt ze. "De huurprijzen zijn mega. Ik moet in Den Haag 1100 euro betalen. En dan moet je nog garantstellingen regelen. En je staat lang op de wachtlijst."
Bambi is niet de enige. Officiële cijfers zijn er niet − het is ook strafbaar om permanent in je auto te wonen − maar naar schatting leven enkele honderden mensen in hun auto of busje, stellen deskundigen.
Ondergrondse beweging
Fotograaf Jan-Joseph Stok deed onderzoek naar het verschijnsel namens Het Beelddepot, dat zich bezighoudt met de beeldvorming rondom dakloze jongeren. Het is een groeiende gemeenschap, concludeert fotograaf Stok. "De mensen verzamelen zich in geheime groepen op sociale media. Daar delen ze informatie. Je ziet dat die groepen groeien en de interesse toeneemt naar deze manier van leven."
Stok noemt het een ondergrondse beweging en een onderbelicht fenomeen. Er zijn verschillende redenen waarom mensen ervoor kiezen. "Mensen die het niet meer trekken vanwege de hoge hypotheek of stijgende prijzen. Het zijn ook mensen uit de middenklasse. Je ziet van alles: mannen, vrouwen en gezinnen. Sommigen kiezen er bijvoorbeeld voor na een scheiding. Het geeft ze vrijheid en ze zijn niet afhankelijk van het systeem. Wat ik steeds terugzie: mensen willen niet zielig gevonden worden."
Meer armoede en woningnood
Ook uit een rondgang onder maatschappelijke organisaties blijkt dat de verwachting toeneemt dat mensen hun auto als huis gebruiken. Het is een groeiende vorm van dakloosheid. Er zijn in ons land volgens de officiële cijfers 40.000 daklozen, maar deskundigen vermoeden dat dat aantal in de praktijk rond de 100.000 ligt.
En vanwege de stijgende armoede komen daar steeds meer mensen bij, verwacht Rina Beers van de overkoepelende opvangorganisatie Valente. "Je ziet de vraag naar opvang de laatste tijd toenemen. Vooral in de grote steden is niet altijd direct plek. Dus kiezen mensen voor andere vormen van wonen."
Ook hulporganisatie HVO-Querido in Amsterdam maakt zich grote zorgen om het toenemende aantal daklozen. De mobiele teams die 's avonds op pad gaan, komen regelmatig 'autobewoners' tegen. "We zien mensen die in auto's leven, maar ook in bijvoorbeeld volkstuinhuisjes, en in Amsterdam zien we ook veel oude, vergane bootjes die als woning fungeren", zegt een woordvoerder.
Laatste redmiddel
Ook Stefan Toet van de Daklozenbond herkent dat verhaal. "Ik ken een echtpaar in Alkmaar dat al weken in een auto leeft. En een man in Friesland die zo leeft omdat hij in een opvang zijn hond niet mag houden."
Het is een laatste redmiddel, zegt Toet. "Als mensen hun huis kwijtraken, gaan ze vaak eerst bij vrienden of kennissen wonen. Maar na een tijdje werkt dat vaak niet meer. Er is dan altijd nog een opvang; maar dat is bepaald geen pretje. Je hebt geen privacy, mag je huisdier niet meenemen en er gebeuren allerlei nare dingen waardoor mensen zich niet veilig voelen in zo'n opvang. En ook niet alle mensen willen geholpen worden. Dus kiezen ze ervoor om in een auto te gaan wonen."
Het 'autowonen' is verboden. De boete verschilt per gemeente, net als de controle op het naleven van het verbod. De 40-jarige Yourie, die sinds april in zijn auto woont, heeft met die controle de meeste moeite. "Dat is het grote nadeel van deze manier van wonen. De controle van politie of boa's. Als mensen kiezen voor deze manier van wonen, laat ze dan vrij in hun keuze. We doen niemand kwaad."
Bewuste keus
Yourie ging in zijn auto wonen nadat hij uit zijn antikraakwoning moest. "Het geeft vrijheid, maar natuurlijk is het soms ook kut. Als het regent bijvoorbeeld. Maar ik heb er bewust voor gekozen, dat houd ik mezelf altijd voor ogen. Ik wil geen slachtofferrol innemen. Het geeft ook vrijheid. Ik word 's ochtends wakker in een bos, hè."
Ook Bambi wordt weleens weggejaagd. "Vooral in woonwijken heb ik snel last van gluurders. Daarom slaap ik het liefst op parkeerplekken tussen de vrachtwagenchauffeurs. En ik dek altijd al mijn ramen af. Je wilt zo min mogelijk opvallen."
Als ze uitlegt waarom ze dit doet, snappen mensen haar vaak wel, zegt ze. "Het heeft me ook veel opgeleverd: ik ben sterker geworden en geniet ook van de vrijheid. Al hoop ik over een paar weken op goed nieuws: een eigen huurhuisje."