Utrechters gedwongen van het gas af: 'Dat gaan we vaker zien'
Utrecht wordt waarschijnlijk de eerste gemeente die een groep bewoners gedwongen van het gas afhaalt. In totaal gaat het om 320 huurwoningen in de wijk Overvecht-Noord. Volgens het stadsbestuur en woningbouwcorporatie Mitros is het noodzakelijk om vaart te maken met de energietransitie en zou het geldverspilling zijn om gasleidingen te vernieuwen.
In totaal gaat het dus om 320 huurwoningen. De bewoners gebruiken alleen gas om op te koken. Tijdens een raadpleging stemde 92 procent voor overstappen op elektrisch koken, 5 procent was tegen en 3 procent onthield zich van de stemming. Vandaag stemt de gemeenteraad over het voorstel.
De oorspronkelijke reden om de bewoners gedwongen van het gas af te halen, is een broze gasleiding. De gemeente ziet het vervangen van de gasleiding als verspilling, omdat de gasleidingen maar tot 2030 zouden blijven functioneren. Eén van de doelen van het Klimaatakkoord is om in 2030 1,5 miljoen huizen van het gas te hebben afgesloten.
Het kabinet bereidt daarom een wet voor waarin alle gemeenten dwang als instrument krijgen. Ze kunnen dan wijken of buurten afsluiten van het aardgas, óók als inwoners dat niet willen. Het wetsvoorstel zou per 1 januari 2024 van kracht worden.
Niet onverwacht
Dat de Utrechtse wijk van het gas afgaat, komt niet geheel onverwacht. Overvecht-Noord is sinds 2017 één van de proeftuinen in het project 'Programma Aardgasvrije Wijken'. In totaal zijn er in Nederland 46 proeftuinen die deelnemen aan dit project.
"Je kon mensen in eerste instantie niet wettelijk verplichten van het gas af te gaan", zegt Esther Verhoeff van Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). "Daarom is er zo'n twee jaar geleden een Algemene Maatregel van Bestuur gekomen, zodat je het niet kon tegenhouden. In 2017 was al bekend dat de wijk Overvecht-Noord in 2030 van het gas af moet zijn."
De verwachting is dat meer gemeenten zullen volgen in het afsluiten van gas voor hun bewoners. Is Overvecht-Noord het voorland voor hoe we het in Nederland gaan doen? "Ik verwacht van wel, omdat gemeenten de druk voelen om huizen aardgasvrij te maken", zegt Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE).
Hij benadrukt dat Nederland nog lang niet op koers is om alle woningen aardgasvrij te maken. "Dat komt mede door een flink tekort aan vakmensen die woningen kunnen isoleren of bouwen. Daarom zullen gemeenten alles uit de kast moeten halen om die doelstelling toch te behalen. Ze zullen kijken naar projecten waarmee ze dit kunnen doen."
Het gedwongen afsluiten van het gas ligt ook politiek gevoelig. "Dit is een einde aan de vrijblijvendheid en het voorland van hoe we het in Nederland gaan doen", zegt wethouder Lot van Hooijdonk (GroenLinks) tegen de Volkskrant. "Het gaat in omvang om een bescheiden project. Maar voor het eerst zegt een gemeente: het gas gaat eruit."
Belangrijke projecten
Van der Gaag hoopt dat meer gemeenten dit soort projecten gaan doorvoeren, waarbij er - zoals hij het noemt - sprake is van besluitvorming met een fatsoenlijke meerderheid. Het viel hem op dat er bij het project in Overvecht-Noord slechts 5 procent tegen had gestemd en 92 procent voor.
"Ik mag hopen dat we in Nederland belangrijke projecten waar zoveel mensen vóór zijn, ook gaan doorvoeren", zegt hij. "En dat niet een minieme minderheid van de mensen de projecten gaat stilleggen."
In het geval van Overvecht-Noord was een broze gasleiding de reden dat er werd gestemd. Maar volgens Van der Gaag kunnen ook andere oorzaken ervoor zorgen dat bewoners versneld van het gas afgaan. Arme wijken met slecht geïsoleerde huizen bijvoorbeeld. "Omdat je flink op aardgas kan besparen", zegt hij. "Dat soort wijken kunnen dan voorrang krijgen."
Een derde, heel praktische reden is als er al een warmtenet in de buurt ligt. "Dan is het relatief makkelijk om in de wijk ernaast leidingen door te trekken."
Herrie bij verduurzamen
Al met al is Van der Gaag ervan overtuigd dat bewoners er veel baat bij hebben als ze van het gas afgaan. Naar verwachting besparen ze het eerste jaar ongeveer 150 euro en daarna gemiddeld zo'n 200 euro. "Het is wel belangrijk om het voor bewoners aantrekkelijk te houden. Het beeld van oudsher is toch dat je herrie krijgt als je gaat verduurzamen."
In Utrecht doen ze er in ieder geval alles aan om het de bewoners makkelijk te maken. Zo krijgen de bewoners een gratis inductieplaat. Maar dat is niet alles: ook de potten en pannen waarin het eten bereid moet worden, worden geschonken.