Gebruik afbetaalapps door minderjarigen te makkelijk, Kamer neemt maatregelen

Het mag eigenlijk niet, maar door een valse leeftijd op te geven kunnen minderjarigen heel simpel gebruikmaken van afbetaalapps zoals Klarna en Riverty, blijkt uit een steekproef van RTL Nieuws. Hiermee kunnen zij op de pof winkelen bij bijna alle webshops, terwijl de rekening pas 2 tot 6 weken later komt.

Wel lusten, nog geen lasten

Hoe veel minderjarigen dit doen is onbekend, maar deskundigen zien dat een groeiend aantal jongeren hierdoor in de problemen komt. Ook minderjarigen, die gevoelig zijn voor prikkels waarbij zij nu de lusten ervaren maar de lasten kunnen uitstellen.

"Voor jongeren op deze leeftijd is het heel moeilijk om de gevolgen in te schatten van een toekomstige betalingsverplichting", waarschuwt Gaby van Loon, beleidsadviseur jongeren bij de branchevereniging voor schuldhulpverleners (NVVK).

Onder meer de 14-jarige Lars uit de omgeving Arnhem maakt regelmatig gebruik van afbetaal-apps zoals Klarna en Riverty. Hij gebruikt de apps om kleding te kopen bij diverse webwinkels. Meestal bestelt hij via Klarna of Riverty om zeker te zijn dat hij pas hoeft te betalen als de bestelling thuisbezorgd is, maar soms ook als hij net te weinig saldo op zijn rekening heeft om de kleding die hij wil te kunnen kopen.

Zonder leeftijd budget van 500 euro

Op verzoek van RTL Nieuws kocht hij een nieuwe pet van bijna 30 euro. Lars maakte een account aan zonder een leeftijd in te vullen, dat was voor Klarna geen belemmering om hem een budget van 500 euro te geven waarmee hij online aankopen kon doen die hij pas een paar weken later hoeft af te rekenen.

Ook zijn zeventienjarige zus Marit kocht via Riverty wat make-up op afbetaling, ter waarde van ruim 30 euro. Door een andere leeftijd in te vullen, waardoor het leek alsof zij ouder was dan 18, werd haar bestelling direct geaccepteerd.

Dat afbetaal-apps nog altijd gebruikt kunnen worden door minderjarigen, druist in tegen de belofte die de grote aanbieders een paar maanden geleden hebben vastgelegd in een gedragscode. Daarin beloven bedrijven waaronder Klarna en Riverty dat zij minderjarigen zullen weren van hun platform door middel van leeftijdsverificatie. 

Geduld is op

De bedrijven zeggen al langer dat minderjarigen geen gebruik mogen maken van deze diensten, en waarschuwen daar ook voor in de app, maar dat verbod is makkelijk te omzeilen.

In de Tweede Kamer is het geduld nu op. Een voorstel van VVD en ChristenUnie om apps zoals Klarna en Riverty te verplichten om een leeftijdsverificatie toe te voegen aan het bestelproces, kon vandaag op ruime steun rekenen in de Tweede Kamer. Daardoor zullen de betaalapps in de toekomst een ID-controle moeten uitvoeren om uit te sluiten dat minderjarigen gebruik kunnen maken van de apps. 

"De verleiding is te groot voor jongeren om producten te kopen waar zij eigenlijk helemaal geen geld voor hebben", zegt VVD-Kamerlid Daan de Kort. "Voordat iemand zo'n app gebruikt, moeten deze bedrijven direct controleren hoe oud iemand is. Leningen aanbieden aan minderjarigen mag niet en daar moeten we strenger op handhaven."

Ook Don Ceder van de ChristenUnie is kritisch. "Kopen op afbetaling heeft grote risico’s, al helemaal voor minderjarigen. Die jongeren gaan we nu goed beschermen door afbetaal-apps voor hen ontoegankelijk te maken en toekomstig leed zo aan de voordeur te voorkomen."

Vrijgesteld van regels

Afbetaal-apps zoals Klarna en Riverty zijn momenteel uitgezonderd van strenge regelgeving die wel voor andere kredietverstrekkers geldt. Dat kan omdat deze bedrijven leningen aanbieden zonder rente die bovendien binnen drie maanden moet worden afgelost.

De apps verdienen aan de webwinkels die deze betaalmethode aanbieden, en van elke transactie een paar procent moeten afstaan. Ook de incassokosten voor mensen die te laat zijn met betalen zijn een bron van inkomsten, aldus de Autoriteit Financiële Markten in een rapport uit 2022. 

In Europees verband is inmiddels een akkoord gesloten waardoor afbetaalapps zich aan dezelfde regels moeten houden als andere kredietverstrekkers, zoals creditcards of banken. Maar het gaat nog jaren duren voordat die Europese regelgeving is omgezet in Nederlandse wetgeving.

Buffers opbouwen

 “Bijna alle jongeren die ik begeleid hebben schulden bij Klarna of Riverty”, zei de Rotterdamse schuldhulpverlener Monique van Collenburg vorig jaar tegen RTL Nieuws. 

Schuldhulpdeskundige Gaby van Loon is daarom blij dat de Tweede Kamer nu doorpakt. “We zien nu in de praktijk dat de leeftijdseis te makkelijk te omzeilen is. Kinderen op die leeftijd moeten leren sparen en een buffer opbouwen, geef geld pas uit als je het hebt.”

Het Zweedse Klarna is momenteel de marktleider uitgesteld betalen in Nederland, gevolgd door Riverty (voorheen AfterPay). Riverty is net als RTL Nederland onderdeel van de Duitse multinational Bertelsmann.

Reactie Klarna / Riverty

Klarna en Riverty laten weten dat er bij elke transactie risico gestuurde controles plaatsvinden waarbij de leeftijd van klanten steeksproefsgewijs wordt gecontroleerd. Volgens de bedrijven is het gebruik van de apps door minderjarigen een vorm van fraude, en zullen er maatregelen worden genomen als de minderjarigen worden betrapt.

Klarna en Riverty reageren niet afwijzend op de verplichte leeftijdscontrole zoals de Tweede Kamer die wil, maar Riverty wil eerst een evaluatie van de gedragscode afwachten voordat het bedrijf extra maatregelen in overweging neemt.

De volledige reactie van de twee bedrijven lees je hier.