GroenLinks: vier van de vijf kolencentrales per direct dicht voor klimaatdoel

Een ‘noodplan’, noemt GroenLinks-voorman Jesse Klaver het. Een plan omdat niets anders meer kan. "Jarenlang stak het kabinet zijn kop in het zand voor waarschuwingen dat we meer moesten doen voor de aanpak van klimaatverandering", zegt Klaver. "Inmiddels is het gat zo groot dat de overheid zijn verplichting naar het klimaat en naar haar burgers alleen nog met onconventionele ingrepen kan nakomen."

Urgenda

Dat er nog zo veel extra CO2 bespaard moet worden, komt door het Urgenda-vonnis uit 2015. In een rechtszaak die de stichting had aangespannen tegen de Staat, oordeelde de rechter dat Nederland in 2020 een kwart minder CO2 moet uitstoten dan in 1990. De Staat ging tegen die uitspraak in beroep, maar ook dat werd verloren.

De regering heeft altijd gezegd dat de doelen in zicht waren. Maar uit de nieuwste berekening van het Planbureau voor de Leefomgeving, die vanmiddag openbaar worden, blijkt dat er voor 2021 nog minstens 9 miljoen ton CO2 extra bespaard dient te worden. Om dat te halen blijven niet veel opties over, zo rekenden wij gisteren al voor.

Garanties

Vier van de vijf Nederlandse kolencentrales zouden snel gesloten kunnen worden. De Amercentrale in Geertruidenberg kan niet op korte termijn dicht, omdat die 40.000 huishoudens en 500 bedrijven van warmte voorziet. Maar voor de andere vier kolencentrales ligt dat wat gemakkelijker. Het voornaamste obstakel zit ‘m in de kosten. De drie jongste kolencentrales in Nederland zijn pas sinds 2015 open.

"De partijen die zo’n centrale bezitten hebben daar miljarden ingestoken, op basis van garanties richting de toekomst", legde lector Energietransitie Martien Visser van de Hanzehogeschool gisteren aan RTL Nieuws uit. "Om die centrales dan nu weer te sluiten… Het kan, maar dan zal het kabinet met heel veel geld over de brug moeten komen."

Subsidies

Dat geld is er, stelt Klaver. Kolencentrales krijgen subsidie voor het bijstoken van biomassa. De kolen die verbrand worden om energie op te wekken, worden dan aangevuld met resten hout en planten. Omdat die tijdens hun leven ook CO2 opnemen, is de theoretische uitstoot van biomassa nul. Dat maakt het een duurzame bron. 

Voor het subsidiëren van de bijstook staat tot 2030 nog 1,9 miljard euro gereserveerd. In principe wordt dat geld pas uitbetaald als de kolencentrales daadwerkelijk voldoende biomassa bijstoken, maar als het aan GroenLinks ligt wordt het gereserveerde geld gebruikt voor het afkopen van de eigenaars van de centrales. Daarvoor zou volgens GroenLinks zo'n 1,8 miljard euro nodig zijn. 

Dat bedrag is gebaseerd op onderzoek van economisch onderzoeksbureau SEO uit 2016. SEO stelt dat alle centrales samen 1,9 miljard euro winst mislopen bij vroegtijdige sluiting.

Stroom importeren

De stroomvoorziening van de kolencentrales zou deels opgevangen kunnen worden door het heropenen van eerder gesloten gascentrales en door het importeren van stroom uit het buitenland. GroenLinks stelt voor om die stroom met name uit Noorwegen en Duitsland te halen.

Garantie dat er dan schonere stroom geïmporteerd wordt, is er niet. Reden voor lector Visser om het sluiten van kolencentrales af te doen als een ‘papieren oplossing’.  "De CO2 wordt dan niet hier uitgestoten, maar over de grens."

Het dichtgooien van de kolencentrales betekent ook dat we het Europese doel voor hernieuwbare energie niet gaan halen. Het kabinet streeft naar een aandeel van 14 procent hernieuwbare energie in 2020. Het bijstoken van biomassa telt als het opwekken van hernieuwbare energie.