Boeren komen met alternatieve stikstofcijfers: hoe serieus zijn die?

Hoezo, nieuwe cijfers?

Het Mesdagfonds voor de Landbouw is een boerenbelangenorganisatie. Het twijfelde aan de stikstofberekeningen van het RIVM en vond dat de pijlen onterecht te veel op boeren werden gericht. Nadat het RIVM zijn uitstootdata en rekenmodel beschikbaar stelde, heeft het fonds zelf een aantal wetenschappers aan het werk gezet.

De conclusie: de landbouw is niet verantwoordelijk voor 45 procent van de neerslag van stikstof, maar slechts voor 25 procent. Daarnaast draagt het verkeer volgens hen voor 41 procent bij aan de stikstofdepositie. Het RIVM houdt het aandeel van het verkeer op slechts 6 procent.

Waar komt dat grote verschil vandaan?

Het voornaamste verschil lijkt voort te komen uit een andere manier van rekenen. Het RIVM kijkt alleen naar de neerslag van stikstof in zogenoemde 'stikstofgevoelige' natuurgebieden, legt een woordvoerder uit. Het Mesdagfonds heeft de neerslag van stikstof in alle natuurgebieden berekend.

Om een voorbeeld te noemen: het Waddengebied is een natuurgebied. Maar alleen de Waddeneilanden hebben last van stikstofneerslag, de Waddenzee is daar niet gevoelig voor. Maar daar is wel veel verkeer van schepen die stikstof doen neerdalen in het water. 

Hoe betrouwbaar zijn de cijfers?

Dat is lastig te zeggen. Ook het RIVM zegt in een reactie niet te kunnen inschatten hoe de onderzoekers van het Mesdagfonds precies tot hun conclusie komen. Wat wel duidelijk is: het RIVM heeft nog altijd de beschikking over veel meer en veel preciezere data dan de onderzoekers van het Mesdagfonds. Het is dus aannemelijk dat hun resultaten ook preciezer zijn.

De onderzoekers van het Mesdagfonds zeggen zelf dat ze vooral vragen willen oproepen. Waar baseren we ons beleid eigenlijk op, in Nederland? Gaat dat wel eerlijk? Worden wel de goede keuzes gemaakt? Overigens heeft het kabinet ook zelf een commissie aan het werk gezet die kijkt naar hoe we in Nederland stikstofdepositie meten en berekenen. Die komt volgende maand met haar bevindingen.

Hoe berekent het RIVM eigenlijk de stikstofdepositie?

Het RIVM heeft zes geavanceerde meetstations door het hele land die elk uur de ammoniakuitstoot meten, en daarnaast in ruim 80 natuurgebieden nog zo'n 300 simpeler meetpunten. Op verschillende plekken wordt ook gemeten hoeveel ammoniak in regen zit en hoeveel er wordt opgenomen door bodem en planten.

Daarnaast gebruikt het RIVM modellen om conclusies te verbinden aan de gemeten data: hoeveel van de uitgestoten stikstof komt uiteindelijk in de natuur terecht, en waar komt het vandaan? Dat leidt tot een resultaat: de stikstofdepositie.

Het RIVM geeft toe dat het gebruik van rekenmodellen niet ideaal is, maar het alternatief is dat het hele land wordt volgehangen met meetapparatuur. Dat is volgens een woordvoerder praktisch onmogelijk en veel te duur.

Wat gaat het kabinet met dit onderzoek doen?

In het beleid van het kabinet zal dit onderzoek weinig verandering brengen. Wel hebben Kamerleden van onder meer VVD en CDA het kabinet opgeroepen de cijfers wel serieus te nemen. CDA-Kamerlid Jaco Geurts wil het Mesdagfonds uitnodigen in de Tweede Kamer om meer toelichting op het onderzoek te geven. Ook het RIVM zou bij die hoorzitting mogen aanschuiven om hun visie te geven. 

Maar zelfs in het onderzoek van het Mesdagfonds blijft één ding als een paal boven water staan: de landbouw is verantwoordelijk voor een groot deel van de stikstofdepositie. Dus zullen maatregelen genomen moeten worden in de landbouw.

Voor het kabinet maakt het niet uit wat de precieze percentages dan zijn. "We weten dat we er met iedereen in Nederland ervoor moeten zorgen dat de stikstof naar beneden gaat", zei minister Carola Schouten eerder vandaag. "Daar hebben we nu een begin mee gemaakt, maar er moet echt nog meer gebeuren." Dat zal de landbouw dus ook gaan merken.