Ruzie in de EU: is Nederland onder de indruk van alle kritiek uit het zuiden?
De EU-leiders zijn het nog niet eens over het snel inzetten van extra Europese miljarden om de coronacrisis te bestrijden. Zuidelijke landen hebben flinke kritiek op Nederland. Wat is er aan de hand? Politiek verslaggever Fons Lambie legt uit.
Wat willen de zuidelijke landen?
Landen als Spanje, Italië en Frankrijk willen graag zo snel mogelijk hulp, met zo weinig mogelijk voorwaarden. Bijvoorbeeld uit het Europees noodfonds, het ESM, gevuld met ruim 400 miljard euro.
Daarnaast willen negen EU-landen (Frankrijk, Italië, België, Griekenland, Ierland, Luxemburg, Slovenië, Spanje en Portugal) dat er Europese obligaties worden uitgegeven, ook wel 'eurobonds' of 'corona-bonds' genoemd. De eurolanden lenen dan gezamenlijk geld.
Waarom zijn noordelijke landen huiverig?
Er gebeurt al veel, zeggen noordelijke landen als Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Finland. Zo zijn de begrotingsafspraken en staatssteunregels al opgeschort en de Europese Centrale Bank is begonnen met ongelimiteerd opkopen van staatsobligaties van zwakke landen.
Een beroep op dat noodfonds is zeker mogelijk, benadrukt premier Rutte. Maar Rutte wil kijken naar de 'timing en de voorwaarden'. Met andere woorden: doe het niet te snel, en wie geld krijgt, moet ook in de toekomst hervormen.
Het idee van 'eurobonds' of 'corona-obligaties' is onbespreekbaar voor Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Finland. Al vaker is dat idee geopperd – en telkens afgewezen.
Waarom is Rutte zo kritisch?
Veel van de landen die dit middel nu voorstellen, staan er financieel niet al te goed voor. Ze hebben bijvoorbeeld een veel te hoge staatsschuld. De tegenstanders van de corona-obligaties, zoals Nederland en Duitsland, hebben de afgelopen jaren hard gewerkt om hun staatsschuld omlaag te brengen.
Met zulke obligaties zet je de stap naar een 'transfer-unie', een Europese Unie waar sterke landen de zwakke landen permanent overeind houden. Dat vindt premier Rutte een nachtmerrie.
Hoe boos zijn de zuidelijke landen?
Nou, woedend. Italië, Spanje en Frankrijk zijn niet te spreken over de opstelling van de noordelijke landen. "Weerzinwekkend, zinloos en totaal onacceptabel." Met die woorden beschreef premier Costa van Portugal de opstelling van minister van Financiën Wopke Hoekstra en Nederland in de coronacrisis.
Is Den Haag onder de indruk van alle kritiek?
Die kritiek op Nederland maakt weinig indruk in Den Haag. Hier wordt benadrukt dat het verzet breder is. Misschien is Nederland uitgekozen als de zuinige boeman, maar het verzet komt van meer Europese landen, zoals Duitsland, Oostenrijk, Finland en de Baltische Staten.
Als landen een beroep doen op het Europese noodfonds, dan is dat mogelijk. Nederland benadrukt alleen maar wat in de verdragen staat, zegt een insider. De zuidelijke landen gebruiken de coronacrisis om nu speciale Europese obligaties te introduceren, is het gevoel in Den Haag.
Hoe kunnen de EU-landen weer nader tot elkaar komen?
Na afloop van de EU-top werd geconcludeerd dat de ministers van Financiën de komende twee weken aan slag gaan om met nieuwe voorstellen te komen. Misschien dat de premiers van Nederland, Spanje, Portugal en de Duitse bondskanselier moeten dineren, zo valt in Den Haag te horen. Maar of dat ook echt gaat gebeuren, is nog zeer onzeker.